«Το Διοικητικό Συμβούλιο παραμένει έτοιμο να προσαρμόσει καταλλήλως όλα τα μέσα που διαθέτει», αναφέρει η σχετική ανακοίνωση της ΕΚΤ, διαβεβαιώνοντας παράλληλα ότι «θα συνεχίσει να παρέχει άφθονη ρευστότητα» στους ομίλους.

Από την πλευρά της, η επικεφαλής της, Κρ. Λαγκάρντ, εστίασε στο λεγόμενο «πακέτο ανάκαμψης» της ΕΕ, καλώντας τα κράτη - μέλη να επιταχύνουν τη διαδικασία επικύρωσης, να οριστικοποιήσουν τα σχετικά σχέδια και να δρομολογήσουν τα κεφάλαια «για παραγωγικές δημόσιες δαπάνες που θα συνοδεύονται από διαρθρωτικές πολιτικές οι οποίες ενισχύουν την παραγωγικότητα». Από τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις, δηλαδή, οι οποίες σε συνδυασμό με τα κρατικά χρέη που φουσκώνουν θα φορτωθούν στις λαϊκές πλάτες, για να βρουν προσωρινές διεξόδους («πράσινη» και «ψηφιακή» οικονομία) τα συσσωρευμένα κεφάλαια που λιμνάζουν και προκαλούν τη νέα καπιταλιστική κρίση.

Σε ό,τι αφορά το πρώτο, χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν την Πέμπτη για τη γερμανική οικονομία, τα οποία δείχνουν ότι ο δανεισμός της «έσπασε τα κοντέρ», αγγίζοντας (μόνο για το 2020) τα 130,5 δισ. ευρώ, αποτυπώνοντας έτσι και το εύρος των κρατικών ενισχύσεων που πρώτη πρώτη έσπευσε να πάρει η γερμανική κυβέρνηση, εγκαταλείποντας προσωρινά τον κανόνα των «ισοσκελισμένων προϋπολογισμών» και επιβεβαιώνοντας πως οι αστικές κυβερνήσεις, ανεξαρτήτως πρόσημου, κάθε άλλο παρά «δογματικές» ή «εμμονικές» είναι στο μείγμα διαχείρισης όταν διακυβεύονται τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Την ίδια ώρα, τα στοιχεία αποτυπώνουν και το άνοιγμα της «ψαλίδας» με τα άλλα κράτη - μέλη της ΕΕ, με την ύφεση της γερμανικής οικονομίας για το 2020 να κυμαίνεται στο 5% (από 4,5% που προέβλεπαν οι εκτιμήσεις), έναντι μέσου όρου -7,8% για το σύνολο των κρατών της Ευρωζώνης.

Σε ό,τι αφορά τον ανταγωνισμό που οξύνεται με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, ενδεικτική είναι η δέσμη προτάσεων που συζήτησε μέσα στη βδομάδα η Κομισιόν, η οποία προβλέπει διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της σχετικά με τους ελέγχους για την εξαγορά ευρωπαϊκών επιχειρήσεων από τρίτες χώρες, όπως βέβαια και το δικαίωμά της να εμποδίζει εξαγορές που αντίκεινται στα «στρατηγικά της συμφέροντα», απόφαση που «φωτογραφίζει» την Κίνα.

Ολα αυτά βέβαια λίγες μόνο μέρες απ' όταν υπογράφτηκε μετά από διαπραγματεύσεις χρόνων η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ΕΕ - Κίνας, η οποία, σύμφωνα με τα όσα έχουν γίνει γνωστά, φέρεται ανάμεσα στα άλλα να διασφαλίζει παραπέρα πρόσβαση στους ευρωπαϊκούς ομίλους της αυτοκινητοβιομηχανίας στην κινεζική αγορά, όπως και περισσότερες διόδους για τις επενδύσεις κινεζικών κεφαλαίων στην ενεργειακή αγορά της Ευρώπης.

Την ίδια ώρα, η «νέα στρατηγική» για την ανθεκτικότητα του οικονομικού και χρηματοπιστωτικού τομέα της ΕΕ και την ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του ευρώ, που παρουσίασε η Κομισιόν μέσα στη βδομάδα, «βλέπει» φανερά προς την πλευρά των ΗΠΑ, αφού όπως σημειώνει έχει στόχο να προστατεύσει την ΕΕ «από αθέμιτες και καταχρηστικές πρακτικές», να δώσει δηλαδή «περιθώρια κινήσεων» στους επιχειρηματικούς ομίλους της ΕΕ που τα συμφέροντά τους πλήττονται από κυρώσεις που επιβάλλουν οι ΗΠΑ σε τρίτες χώρες (π.χ. ενάντια στο Ιράν, στην Κίνα κ.ά.). Οπως εξάλλου σημειώνεται στο σχετικό ανακοινωθέν, «η εφαρμογή μονομερών κυρώσεων από τρίτες χώρες έχει επηρεάσει σοβαρά την ικανότητα της ΕΕ και των κρατών - μελών να προωθήσουν στόχους εξωτερικής πολιτικής, να τηρήσουν διεθνείς συμφωνίες και να διαχειριστούν τις διμερείς τους σχέσεις με χώρες στις οποίες επιβάλλονται οι κυρώσεις».

Δεν είναι λοιπόν απορίας άξιο πως στην «κορυφή» των «προκλήσεων» και για τη νέα αμερικανική ηγεσία που ορκίστηκε αυτήν τη βδομάδα βρίσκεται η αντιμετώπιση της Κίνας. Εξάλλου, μεγάλο κομμάτι των ενδοαστικών αντιθέσεων που βγαίνουν στην επιφάνεια με τέτοια ένταση στις ΗΠΑ, αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης της Κίνας, ανάλογα και με τα ιδιαίτερα συμφέροντα των επιμέρους τμημάτων της αστικής τάξης, ζήτημα που αφορά και τους δασμούς που επέβαλε ο Ντ. Τραμπ στα κινεζικά προϊόντα, όσο και τις εμπορικές και άλλες σχέσεις με τους «διατλαντικούς συμμάχους» στην ΕΕ για το «ενιαίο» μέτωπο απέναντι στην Κίνα.

Αξίζει εξάλλου να σημειωθεί ότι η προεδρία Τραμπ έκλεισε με την προσθήκη (το περασμένο Σάββατο) στη «μαύρη» λίστα των ανεπιθύμητων κινεζικών εταιρειών (σημαίνει μεταξύ άλλων πως δεν μπορούν να επενδύουν εκεί αμερικανικοί όμιλοι και πως πρέπει να αποσύρουν τις όποιες επενδύσεις τους) εννέα ακόμα εταιρειών, μεταξύ των οποίων η «Xiaomi» (όπου μεγάλες επενδύσεις διατηρεί και ο αμερικανικός όμιλος ημιαγωγών «Qualcomm»), η κρατική πετρελαϊκή CNOOC (με πρωταγωνιστικό ρόλο στις διεκδικήσεις στη Νότια Κινεζική Θάλασσα), το κινεζικό κοινωνικό δίκτυο «Tik Tok», η αεροναυπηγική COMAC που προορίζεται να αμφισβητήσει την «Boeing» κ.ά.

Δεμένο με το ζήτημα της θωράκισης των αμερικανικών επιχειρηματικών ομίλων, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τομείς όπως η λεγόμενη «πράσινη» και «ψηφιακή» οικονομία, όσο και με το «ξόρκισμα» των τεράστιων κοινωνικών αντιθέσεων που οξύνονται παραπέρα, όπως δείχνει και η πρόσφατη έρευνα του «Bloomberg» (βλέπε σχετικά σελ. 39), είναι και το νέο πακέτο «επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής», ύψους 1,9 τρισ. δολαρίων, που ανακοίνωσε η νέα κυβέρνηση Μπάιντεν.

«Καθησυχάζοντας» πάντως τους προβληματισμούς για το ότι κάτι τέτοιο σηματοδοτεί νέα διόγκωση του κρατικού χρέους των ΗΠΑ (μεγάλο κομμάτι του οποίου κατέχει η Κίνα), το οποίο τις προηγούμενες μέρες ξεπέρασε το 100% του ΑΕΠ, ως αποτέλεσμα και των προηγούμενων πακέτων ενίσχυσης επί Τραμπ, η νέα υπουργός Οικονομικών της χώρας, Τζ. Γέλεν, είπε την περασμένη Τρίτη σε ακρόαση της επιτροπής της Γερουσίας για το διορισμό της: «Ούτε ο εκλεγείς Πρόεδρος ούτε εγώ προτείνουμε αυτό το πακέτο τόνωσης χωρίς να έχουμε συνεκτιμήσει το τεράστιο βάρος του χρέους της χώρας. Ομως, αυτήν τη στιγμή, με τα επιτόκια σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, το πιο έξυπνο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να δράσουμε πληθωρικά».

Την ερχόμενη Τρίτη ξεκινά και επίσημα ο κύκλος της 9ης «αξιολόγησης» στο πλαίσιο της «ενισχυμένης εποπτείας» της ελληνικής οικονομίας.

Το βάρος δίνεται αυτήν τη φορά στο ζήτημα της εφαρμογής του νέου πτωχευτικού νόμου, αλλά και γενικότερα στη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων και των ιδιωτικών χρεών προς τον φοροεισπρακτικό μηχανισμό και άλλους κρατικούς φορείς.

Στον 9ο κύκλο ενισχυμένης εποπτείας κυριαρχούν τα ζητήματα που αφορούν το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα, και συγκεκριμένα:

-- Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του πτωχευτικού νόμου, εκκρεμεί η έκδοση δεκάδων Υπουργικών Αποφάσεων, με επίκεντρο το διαγωνισμό για την ανάδειξη του «επενδυτή» στον οποίο θα περιέρχονται οι πρώτες κατοικίες νοικοκυριών με «κόκκινα» δάνεια. Με φόντο τα διαχειριστικά ζόρια που εντοπίζονται στο ζήτημα της προσέλκυσης ιδιώτη επενδυτή, σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες εξετάζεται το ενδεχόμενο ίδρυσης κρατικού φορέα στον οποίο θα περιέρχονται οι πρώτες κατοικίες, με επόμενο βήμα την ιδιωτικοποίηση του φορέα όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.

-- Νέες παρεμβάσεις στήριξης, ειδικότερα μέσω του προγράμματος «Γέφυρα» για τραπεζικά δάνεια των λεγόμενων μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Πρόκειται για το σχέδιο κρατικής επιδότησης και επιχειρηματικών δανείων, που βέβαια έχει και τη σύμφωνη γνώμη των τραπεζικών ομίλων, καθώς αναμένεται να έχει αποφασιστική συμβολή στη συγκράτηση της μάζας με τα «κόκκινα» δάνεια, που επανέρχονται σε ρότα διόγκωσης, με φόντο την τρέχουσα κρίση.

Από την πλευρά της, η Τράπεζα της Ελλάδας στην έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που δημοσιοποιήθηκε την Πέμπτη τονίζει πως «η εμφάνιση νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) (...) φαντάζει αναπόφευκτη», ενώ, όπως χαρακτηριστικά διαπιστώνεται, η κρίση είχε ασύμμετρες επιπτώσεις ανάλογα με το μέγεθος των επιχειρήσεων αλλά και μεταξύ κλάδων της οικονομίας και της παραγωγής.

Σε κάθε περίπτωση, τα ισχυρότερα πλήγματα τα δέχτηκαν οι λεγόμενες μικρομεσαίες επιχειρήσεις και βέβαια οι «πολύ μικρού μεγέθους επιχειρήσεις», οι οποίες, όπως επισημαίνεται στην έκθεση, «χτυπήθηκαν από την πανδημία την περίοδο που ήταν σε φάση ανάκαμψης από την προηγούμενη κρίση, έχοντας ακόμα ασθενή χρηματοοικονομικά μεγέθη».

Ενδεικτικά, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (Σεπτέμβρης 2020) ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ανέρχεται στο 47% και στις πολύ μικρές επιχειρήσεις στο 55%, ενώ τα κάθε είδους «κόκκινα» δάνεια διαμορφώθηκαν σε 58,7 δισ. ευρώ ή στο 35,8% του συνόλου της τραπεζικής χρηματοδότησης.

Να σημειωθεί ότι το ποσό των δανείων σε καθεστώς αναστολής πληρωμών ανέρχεται σε 21 δισ. ευρώ και αντιστοιχεί σε ποσοστό περίπου 12% του συνολικού ποσού δανείων στο τραπεζικό σύστημα. Οπως επισημαίνει η ΤτΕ, το 34% των δανείων που βρίσκονται σε καθεστώς αναστολής πληρωμών ανήκει στην κατηγορία με σημαντική αύξηση πιστωτικού κινδύνου, γεγονός που «αυξάνει τον κίνδυνο να δημιουργηθεί νέος κύκλος μη εξυπηρετούμενων δανείων από δανειολήπτες που δεν θα καταφέρουν να αντεπεξέλθουν στην παρούσα δύσκολη οικονομική συγκυρία». Η τελευταία εκτίμηση είναι για νέα «κόκκινα» δάνεια 8 - 10 δισ. ευρώ το 2021.

--Τη χρονική επέκταση του σχεδίου «Ηρακλής» («Ηρακλής 2»), που αφορά το κρατικό πακέτο εγγυήσεων για τη μεταβίβαση «κόκκινων» δανείων από τις τράπεζες σε άλλους «επενδυτές».

-- Αλλαγές στον ιδρυτικό νόμο του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), με κεντρικό ζήτημα το πλαίσιο της συμμετοχής του σε αυξήσεις μετοχικών κεφαλαίων στις συστημικές τράπεζες.

Ταυτόχρονα, δεσπόζουν αντιλαϊκές παρεμβάσεις όπως ο «εκσυγχρονισμός» του πλαισίου για το Εργατικό Δίκαιο, η υλοποίηση σε εθνικό επίπεδο του υπολογισμού του φόρου ακίνητης περιουσίας βάσει των αγοραίων αξιών και υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ και άλλων φόρων, η υλοποίηση της μεταρρύθμισης της αδειοδότησης επενδύσεων με την ολοκλήρωση της απλοποίησης των διαδικασιών κ.ά.