Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται στη Βραζιλία το πολιτικό αλισβερίσι ανάμεσα στα επιτελεία όλων των κομμάτων, ενόψει του β' γύρου των προεδρικών εκλογών στις 28 Οκτώβρη. Σε αυτόν κοντράρονται ο ακροδεξιός υποψήφιος του Φιλελεύθερου Κοινωνικού Κόμματος, της συμμαχίας «Η Βραζιλία πάνω απ' όλα - Ο Θεός πάνω από τον καθένα», Ζαΐρ Μπολσονάρο, που στον α' γύρο στις 7 Οκτώβρη είχε 46% (ή 49,2 εκατ. ψήφους), και ο υποψήφιος του σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος των Εργατών (PT), της συμμαχίας «Ο λαός ευτυχισμένος ξανά», Φερνάντο Χαντάτ, με 29,3% και 31 εκατ. ψήφους.

Ο Μπολσονάρο, που κάνει περιορισμένες εμφανίσεις μετά από τον τραυματισμό του από έναν ψυχασθενή στις 6 Σεπτέμβρη, διατηρεί σταθερά το προβάδισμα και στην τελευταία δημοσκόπηση της εταιρείας «Datafolha» συγκεντρώνει 58% έναντι 42% του αντιπάλου του. Ο Μπολσονάρο, νοσταλγός της φασιστικής δικτατορίας, πρώην στρατιωτικός ο ίδιος, με ρατσιστικές αντιλήψεις, συντηρητικός ευαγγελιστής, ο οποίος έχει το προσωνύμιο «Τραμπ της Βραζιλίας», εμφανίζεται ως ο «αντισυστημικός» που θα βάλει τάξη στην οικονομία και θα καταπολεμήσει τη διαφθορά.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Βραζιλία είναι η 5η χώρα στον κόσμο σε πληθυσμό, 211 εκατομμύρια, με συμμετοχή σε μια σειρά διακρατικές καπιταλιστικές ενώσεις όπως οι BRICS (με Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική), ενώσεις στη Λατινική Αμερική (CELAC, MERCOSUR κ.λπ.). Ωστόσο, η ασθενική καπιταλιστική ανάπτυξη στο 1% το 2017 απαιτεί περαιτέρω περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, ιδιωτικοποιήσεις, ενώ τα αστικά επιτελεία εξετάζουν και αναθεωρήσεις στις διεθνείς συμμαχίες. Αυτά είναι που υπόσχεται και ο Μπολσονάρο, για μια «Βραζιλία ανοιχτή στον κόσμο» και επίσης αναθεώρηση διεθνών συμφωνιών, όπως η Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα (κάτι που ήδη έχει κάνει ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντ. Τραμπ), ώστε να μην περιορίζεται η δράση των βραζιλιάνικων επιχειρηματικών ομίλων. Πρόκειται δηλαδή για επιλογή των βασικών τμημάτων των μονοπωλίων της χώρας και έτσι μπορεί να εξηγηθεί το σπρώξιμο και η ανάδειξή του, σε συνθήκες μάλιστα που οξύνονται οι διεθνείς ανταγωνισμοί.

Βεβαίως σε αυτή την κατεύθυνση αξιοποιείται η γενικευμένη λαϊκή δυσαρέσκεια που έχουν δημιουργήσει η υπερδεκαετής σοσιαλδημοκρατική διαχείριση του PT καθώς και τα πρόσφατα σκάνδαλα για μίζες, που έστειλαν τον πρώην Πρόεδρο Ιγνάσιο Λούλα Ντα Σίλβα στη φυλακή και απέπεμψαν την διάδοχό του, Ντίλμα Ρουσέφ, το Μάη του 2016, όταν αστικά κόμματα που στήριζαν τον κυβερνητικό συνασπισμό απέσυραν τη στήριξή τους. Ετσι οι απόψεις για πάταξη της διαφθοράς, για αντιμετώπιση της εγκληματικότητας κ.λπ. βρίσκουν απήχηση σε ευρύτερα λαϊκά στρώματα.

Από την άλλη, στο όνομα της αντιμετώπισης του φασίστα Μπολσονάρο, συγκροτείται ένα μέτωπο «δημοκρατικών δυνάμεων» με μεγάλη ετερογένεια, αλλά βασικό χαρακτηριστικό των περισσότερων κομμάτων την προβολή ενός μείγματος διαχείρισης για έναν πιο «ανθρώπινο» καπιταλισμό, που αντικειμενικά εγκλωβίζει τα λαϊκά στρώματα στο πλαίσιο του δοσμένου εκμεταλλευτικού καπιταλιστικού συστήματος. Ο Χαντάτ, οικονομολόγος, ακαδημαϊκός, υπουργός Παιδείας, δήμαρχος του Σάο Πάολο και γόνος Λιβανέζων μεταναστών, τον οποίο στον α' γύρο στήριξε και το ΚΚ Βραζιλίας (η βουλευτής του Μανουέλα Ντ' Αβιλα είναι η υποψήφια αντιπρόεδρος μαζί του), προσπαθεί να προσεγγίσει τον λεγόμενο «κεντρώο χώρο» ώστε να έχει πιθανότητες να κερδίσει στον β' γύρο, κάτι ωστόσο που θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο από πολιτικούς αναλυτές. Προβάλλει ιδιαίτερα την ανάγκη «δίκαιης φορολογίας, την ενίσχυση της μεσαίας τάξης και των πιο αδύναμων», τη «στήριξη των δημόσιων αγαθών» και ταυτόχρονα καλεί σε συνεργασία με τμήματα της αστικής τάξης της χώρας, στο όνομα της αναβάθμισης της θέσης της Βραζιλίας διεθνώς και της «εθνικής ανάπτυξης».

Οι διαφορές των δύο μονομάχων αφορούν τις διαφορετικές ιστορικές καταβολές και βεβαίως τον τρόπο με τον οποίο θα εξυπηρετηθούν καλύτερα τα συμφέροντα των βραζιλιάνικων μονοπωλίων που στήριξαν άλλωστε και οι κυβερνήσεις του PT.

Σε ό,τι αφορά τις συμμαχίες που συγκροτούνται στον β' γύρο, μέχρι τώρα η Γραμματεία του σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Δημοκρατικού Κόμματος, που είχε υποψήφιο τον Σίρο Γκόμες, με 12,5% στον α' γύρο, αποφάσισε τη στήριξη του Χαντάτ. Επίσης και η συμμαχία «Χωρίς φόβο αλλάζουμε τη Βραζιλία», που είχε υποψήφιο τον Γκιλιέρμε Κάρλος Μπόουλος του Κόμματος Σοσιαλισμού και Ελευθερίας (PSOL) με 0,6% και 617.115 ψήφους, τον οποίο στήριξε και το Βραζιλιάνικο Κομμουνιστικό Κόμμα, στηρίζει τον Χαντάτ. Το Βραζιλιάνικο ΚΚ έχει καλέσει σε κριτική στήριξη για να νικηθεί ο φασίστας Μπολσονάρο, αλλά δηλώνει ότι «θα διατηρήσει τις διαφωνίες με τις κυβερνήσεις του PT, δεν θα συμμετάσχει σε κυβέρνησή του και θα συνεχίσει να υπερασπίζεται τα δημοκρατικά δικαιώματα, να αντιπαλεύει τις αντιλαϊκές μεταρρυθμίσεις που ήδη έχουν περάσει στην εργατική νομοθεσία, τις ιδιωτικοποιήσεις, για τη διεύρυνση των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων, για ένα πρόγραμμα που θα απαντά στα λαϊκά συμφέροντα και θα δείχνει προς τη ρήξη με τον καπιταλισμό και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού».

Επίσης, κάποια στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος Βραζιλίας δηλώνουν ότι θα στηρίξει τον Χαντάτ, ενώ τις επόμενες μέρες θα υπάρξει συνάντηση και με την Μαρίνα Σίλβα του Δικτύου Βιωσιμότητας με 1%. Ο υποψήφιος του νεοφιλελεύθερου Δημοκρατικού Κινήματος Βραζιλίας (PMDB) του σημερινού Προέδρου Μισέλ Τέμερ (που ανέτρεψαν με άλλα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα την Ρουσέφ), Ενρίκε Μεϊρέλες, πήρε μόλις 1,2% και δεν έχει ανακοινώσει τι θα κάνει.

Ο τέταρτος υποψήφιος, ο κεντροδεξιός Τζεράντο Αλκμίν με 4,8%, το πιθανότερο είναι να ανακοινώσει στήριξη στον Μπολσονάρο, ενώ άλλοι υποψήφιοι από μικρότερα κόμματα δεν έχουν κάνει ανακοινώσεις για το ποιον θα στηρίξουν.