Η επίθεση διαρκείας στην κυριακάτικη αργία βρέθηκε ξανά στο προσκήνιο, με τις πληροφορίες ότι το υπουργείο σχεδιάζει «κοινωνικό διάλογο» και «κύκλο διαβουλεύσεων» με «φορείς της αγοράς», για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη, ακόμα και πλήρη απελευθέρωση της λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων, στο πλαίσιο «διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων» για την «απελευθέρωση αγορών» και την «προσέλκυση επενδύσεων».

Σε μια προσπάθεια να συγκαλύψει τη συμβολή της ΝΔ στη διαμόρφωση του νομικού πλαισίου για το χτύπημα του σταθερού ημερήσιου χρόνου εργασίας, ο αρμόδιος υπουργός Ανάπτυξης σχολίασε πως «δεν υπάρχει καμία τέτοια συζήτηση αυτήν τη στιγμή», αφήνοντας ορθάνοιχτη την πόρτα για έναν επόμενο γύρο απελευθέρωσης του ωραρίου λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων το αμέσως επόμενο διάστημα, που θα φέρει και τους αυτοαπασχολούμενους σε ακόμα χειρότερη μοίρα, ενισχύοντας τις μεγάλες επιχειρήσεις και τους ομίλους στο λιανεμπόριο.

Η επισήμανση εξάλλου του υπουργού, πως «το θέμα των Κυριακών έχει ρυθμιστεί ήδη επαρκώς από την προηγούμενη κυβέρνηση», κάθε άλλο παρά καθησυχαστική είναι για τους εργαζόμενους. Η επίθεση στην κυριακάτικη αργία δεν είναι εικόνα από το μέλλον, αλλά μέρος της πραγματικότητας που ήδη αντιμετωπίζουν χιλιάδες εμποροϋπάλληλοι και αυτοαπασχολούμενοι.

Τόσο η ΝΔ σε προηγούμενες κυβερνητικές θητείες της όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ σταθερά και με προσήλωση προωθούν την πάγια αξίωση των επιχειρηματικών ομίλων για εργάσιμη βδομάδα επτά ημερών, με αλλεπάλληλους νόμους που διευρύνουν την «ευελιξία» στις εργασιακές σχέσεις και τη διευθέτηση του εργάσιμου χρόνου. Μέρος του αντεργατικού αυτού νομοθετικού οπλοστασίου είναι και οι ρυθμίσεις που αφορούν την κυριακάτικη αργία και την κατάργησή της.

Η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων όλης της χώρας για οκτώ Κυριακές το χρόνο έχει νομοθετηθεί από το 2013, με βάση το νόμο 4177/2013, ξεκινώντας από τις Κυριακές που εντάσσονται σε τέσσερις «εκπτωτικές περιόδους» και στο «εορταστικό ωράριο» των Χριστουγέννων και του Πάσχα.

Ακολούθησε, περίπου ένα χρόνο μετά, Υπουργική Απόφαση του υπουργείου Ανάπτυξης η οποία προέβλεπε το άνοιγμα των εμπορικών καταστημάτων και τις 52 Κυριακές του χρόνου - στο όνομα της αυξημένης τουριστικής κίνησης - στις εξής περιοχές: Ιστορικό κέντρο Αθήνας και Θεσσαλονίκης, καθώς και Πικέρμι, Ραφήνα, Χαλκιδική, Ρόδο, Κω, Σύρο, Μύκονο και Σαντορίνη.

Η ρύθμιση, ενταγμένη στις συμφωνίες της τότε κυβέρνησης με την τρόικα, επρόκειτο να επαναξιολογηθεί την άνοιξη του 2015, με στόχο τη γενίκευσή της σε όλη τη χώρα. Ομως, το Συμβούλιο της Επικρατείας ανέστειλε αρχικά την εφαρμογή του μέτρου και στη συνέχεια το έκρινε αντισυνταγματικό.

Ωστόσο, λίγο αργότερα, το 3ο μνημόνιο που ψηφίστηκε τον Αύγουστο του 2015, έβαζε μπρος για το ολοκληρωτικό ξήλωμα της κυριακάτικης αργίας, αναφέροντας ότι «οι αρχές θα απελευθερώσουν το κυριακάτικο εμπόριο».

Στη βάση αυτή, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ «απελευθέρωσε» τη λειτουργία των καταστημάτων για 30 - 32 Κυριακές το χρόνο σε περιοχές που χαρακτηρίζονται «τουριστικές», εντάσσοντας στις περιοχές αυτές το δήμο Αθηναίων, το παραλιακό μέτωπο από τον Πειραιά έως το Σούνιο, περιοχές του Πειραιά, το δήμο Θεσσαλονίκης και την περιοχή γύρω από το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος».

Με κριτήριο τα κέρδη του κεφαλαίου, καθώς και τους μελλοντικούς σχεδιασμούς του για τις εν λόγω περιοχές, η Υπουργική Απόφαση του υπουργείου Οικονομίας ανέφερε ότι στις περιοχές που ορίζει «παρατηρείται η υψηλότερη τουριστική κίνηση και τουριστική κατανάλωση», όπως διαπιστώνεται από στοιχεία όσον αφορά τις αεροπορικές αφίξεις, τις αφίξεις πλοίων κρουαζιέρας, το ποσοστό πληρότητας ξενοδοχειακών κλινών, τη συγκέντρωση ξενοδοχειακών επιχειρήσεων.

Αναφέρεται ακόμα στην «παγκόσμια τάση ανάπτυξης που παρουσιάζει ο "τουρισμός πόλεων", από την οποία έχουν τις προϋποθέσεις να επωφεληθούν οι αστικές περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης».

Η μετατροπή της Κυριακής σε μια ακόμα εργάσιμη μέρα για χιλιάδες εμποροϋπαλλήλους είναι μέρος της συνολικής επίθεσης που δέχονται στα δικαιώματά τους. Η δουλειά για όλο και περισσότερες Κυριακές χρόνο με το χρόνο είναι μέτρο που εντάσσεται στο πλαίσιο των εργασιακών ανατροπών που απογειώνουν την «ευελιξία» και καθιστούν δύσκολο έως αδύνατο τον προγραμματισμό της οικογενειακής και κοινωνικής ζωής των εμποροϋπαλλήλων.

Ταυτόχρονα, η «διευθέτηση του χρόνου εργασίας» και οι μεγάλες περίοδοι εντατικής εργασίας αποτελούν παράγοντα μεγαλύτερης φθοράς της υγείας των εργαζομένων, έστω κι αν εναλλάσσονται με ρεπό ή με λιγότερες μέρες εργασίας κάποιες άλλες μέρες του μήνα.

Το 8ωρο έχει βρεθεί εδώ και χρόνια στο στόχαστρο και το ωρομίσθιο κυριαρχεί στον κλάδο. Αντίστοιχα, το 5ήμερο έχει αντικατασταθεί από 6ήμερη εργασία. Τόσο το 6ήμερο όσο και η διευθέτηση του χρόνου εργασίας περιλαμβάνονται στις ατομικές συμβάσεις, στις οποίες οι εργοδότες ενσωματώνουν όλες τις αντεργατικές διατάξεις. Το καθημερινό ωράριο διαμορφώνεται ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης, δηλαδή της κερδοφορίας, οι εβδομαδιαίες ώρες δουλειάς αυξομειώνονται ανάλογα με την εμπορική κίνηση.

Ετσι, μεγάλοι όμιλοι απασχολούν εργαζόμενους με συμβάσεις που προβλέπουν δουλειά για 16 ώρες τη βδομάδα, μπορούν όμως με καθημερινές υπερωρίες να ανεβάζουν τις ώρες δουλειάς μέχρι τις 40 τη βδομάδα τις μέρες που έχουν αυξημένο φόρτο εργασίας και να τις ρίχνουν στο κατώτερο όριο όταν η δουλειά μπορεί να βγει με «λιγότερα χέρια».

Δεν λείπουν και τα παραδείγματα επιχειρήσεων που έχουν επιβάλει νέα ωράρια λειτουργίας, ανοίγοντας τα καταστήματά τους από τις 7 το πρωί. Πρακτικά τα παραπάνω σημαίνουν πως το πρόγραμμα των εργαζομένων αλλάζει από μέρα σε μέρα, χωρίς να μπορούν να υπολογίσουν ούτε τις ώρες που θα δουλέψουν, ούτε τον μισθό που θα πάρουν στο τέλος του μήνα.

Οσον αφορά τα ρεπό των εργαζομένων, είναι κοινή εργοδοτική πρακτική σε μια σειρά χώρους δουλειάς να υπάρχουν «διπλά προγράμματα»: Ενα πλασματικό πρόγραμμα που περιέχει τα προβλεπόμενα ρεπό και το πραγματικό πρόγραμμα με βάση το οποίο δουλεύουν οι εργαζόμενοι.

Το κερασάκι στην τούρτα της απορρύθμισης της ζωής των εμποροϋπαλλήλων βάζει το «σπαστό» ωράριο, που οι εργοδότες έχουν τη δυνατότητα με βάση τους αντεργατικούς νόμους να εφαρμόζουν, επιβάλλοντας δουλειά από το άνοιγμα μέχρι το κλείσιμο, με ένα τρίωρο διάλειμμα τις μεσημεριανές ώρες. Ετσι, οι εργαζόμενοι βρίσκονται στο πόδι από το πρωί μέχρι το βράδυ, ειδικά στις περιπτώσεις που εργάζονται μακριά από τον τόπο κατοικίας τους σε μεγάλες αλυσίδες ή εμπορικά κέντρα.

Το «ξήλωμα» της κυριακάτικης αργίας ανέδειξε παράλληλα τις διαχρονικές ευθύνες και το ρόλο της συνδικαλιστικής πλειοψηφίας στην Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων (ΟΙΥΕ).

Απέναντι στη στρατηγική επίθεση του κεφαλαίου, της ΕΕ και των κόμματων τους στο σταθερό ημερήσιο χρόνο εργασίας και στην αργία της Κυριακής, η Ομοσπονδία καλούσε τους εργαζόμενους να αγωνιούν επειδή οι σχετικοί νόμοι και οι ρυθμίσεις «καταστρέφουν την οικονομία» (!), ενώ το 2016 ζητούσε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ να τηρήσει τις «δεσμεύσεις της για την κατάργηση της κυριακάτικης λειτουργίας των καταστημάτων», καλλιεργώντας αυταπάτες, κλίμα εφησυχασμού και αναμονής στους εργαζόμενους.

Οταν τα νέα μέτρα ενάντια στην κυριακάτικη αργία βγήκαν στη φόρα, οι συνδικαλιστές της διαμαρτύρονταν ότι αυτά δρομολογούνταν «χωρίς καμία διαβούλευση με τους εργαζόμενους και τις οργανώσεις των εμπόρων».

Η πλειοψηφία της Ομοσπονδίας έχει καθοριστική συμβολή στην ενσωμάτωση της δίκαιης αγανάκτησης των εργαζομένων για την κατάργηση της κυριακάτικης αργίας. Προκήρυσσε απεργίες χωρίς να λάβει κανένα μέτρο για την προετοιμασία, τη συμμετοχή των εργαζομένων και την επιτυχία τους, ανακοίνωνε απεργία για την Κυριακή μόλις μια μέρα πριν (!), όριζε συγκεντρώσεις στις οποίες δεν εμφανίστηκαν ούτε οι συνδικαλιστές της.

Εκανε δηλαδή ό,τι περνούσε από το χέρι της για να εκφυλίσει τον αγώνα και το περιεχόμενό του, να εμποδίσει την αποφασιστική προετοιμασία και οργάνωση των εργαζομένων, για να αναμετρηθούν συνολικά με την πολιτική της απελευθέρωσης του ωραρίου και της διευθέτησης του χρόνου εργασίας, σε συμμαχία με τους αυτοαπασχολούμενους, ενάντια στα μονοπώλια και στην πολιτική στήριξης της κερδοφορίας τους με κάθε μέσο.

Στην ανάπτυξη αγώνων με αυτά τα χαρακτηριστικά πρέπει να προσανατολιστούν οι εργαζόμενοι μπροστά στο νέο γύρο της επίθεσης, αξιοποιώντας την πείρα τους, δυναμώνοντας τα ταξικά σωματεία στο Εμπόριο, μακριά από τα παζάρια της εργοδοσίας με τη συνδικαλιστική πλειοψηφία για το πόσες και ποιες Κυριακές θα λειτουργούν τα μαγαζιά...