-- Ποιο είναι το «προφίλ» των ανθρώπων που εξαρτώνται από το διαδίκτυο;

-- Για περισσότερα από 15 χρόνια και στη χώρα μας αντιμετωπίζουμε ένα νέο κοινωνικό φαινόμενο, αυτό της προβληματικής χρήσης του διαδικτύου. Με το πέρασμα των χρόνων, όλο και περισσότερα παιδιά, έφηβοι και νεαροί ενήλικες, βυθίζονται σε έναν φαινομενικά καταπληκτικό κόσμο, τον κόσμο του gaming, κυρίως των MMORPGs (μαζικό διαδικτυακό παιχνίδι ρόλων πολλαπλών παικτών), και τον κόσμο των κοινωνικών δικτύων.

Τα κοινωνικά δίκτυα έγιναν τρόπος ζωής για τους εφήβους, ενώ τα παιχνίδια αποτελούν τον μοναδικό τρόπο «δημιουργικής» έκφρασης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Δυστυχώς για ένα ποσοστό αυτών των νέων, που μπορεί να ξεπερνά και το 10%, αυτή η σχέση με το διαδίκτυο γίνεται εξαρτητική, ενώ για ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό τουλάχιστον προβληματική.

Στο σύνολο των θεραπευόμενων του τμήματος, το 89,9% είναι άνδρες, με μέση ηλικία τα 26,8 έτη. Η πλειοψηφία αυτών είναι απόφοιτοι Λυκείου (51,4%) καθώς πολλοί νεαροί ενήλικες λόγω της ενασχόλησής τους με το διαδίκτυο δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν τις πανεπιστημιακές σπουδές. Το 86,2% των συμμετεχόντων είναι άγαμοι, το 47,5% απάντησε πως το εισόδημά τους καλύπτει μέτρια τις ανάγκες τους, ενώ το 31,3% απαντούν πως οι ανάγκες τους καλύπτονται σε μεγάλο βαθμό.

Η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων (88,2%) έχει πρόσβαση στον ιστό μέσω οικιακής σύνδεσης, ενώ το υπόλοιπο 11,8% έχει πρόσβαση μέσω κινητού, net cafe και μέσω σύνδεσης τρίτου. Οι μισοί σχεδόν ασχολούνται σε μεγάλο βαθμό με τα MMORPGs (57,5%), ενώ ανοδική πορεία καταγράφουν ο διαδικτυακός τζόγος (14,7%) και η διαδικτυακή πορνογραφία (7%).

Οι χρήστες που προσέρχονται στο τμήμα μας, αναφέρουν πως αφιερώνουν κατά μέσο όρο 12 ώρες ημερησίως στο διαδίκτυο. Οι περισσότεροι θεραπευόμενοι (73,5%) έχουν σκεφτεί πολλές φορές, αλλά και επιχειρήσει, να κόψουν ή να ελαττώσουν το χρόνο παραμονής τους στο διαδίκτυο, όμως δυσκολεύονται να παραμείνουν χωρίς σύνδεση και επιστρέφουν σε αυτή. Από τα στοιχεία του τμήματός μας προκύπτει ότι τα άτομα με σημαντική εξάρτηση αφιερώνουν περισσότερες ώρες στο διαδίκτυο ανά βδομάδα και εμφανίζουν εντονότερα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης.

-- Ποιες είναι οι αιτίες που τους ωθούν στη «φυγή» μέσω διαδικτύου;

-- Οι νέοι σήμερα, με τη σταθερή χρήση της τεχνολογίας, βρίσκονται σε μια κατάσταση συνεχούς εγρήγορσης λόγω της έκθεσής τους σε ερεθίσματα (ειδοποιήσεις, μηνύματα, likes) με αρνητικές συνέπειες στον ύπνο, στη συγκέντρωση και τη μνήμη. Ταυτόχρονα επηρεάζονται στο διαδίκτυο από την ψευδαίσθηση που αποκτούν ότι μπορούν να κάνουν τα πάντα και να χειροκροτούνται από το εικονικό κοινό τους.

Παίζουν παιχνίδια μεταμορφώσεων, οδηγούν το avatar τους σε κόσμους μαγικούς που θα ήθελαν να ζουν, κατρακυλώντας σε μία ψεύτικη παντοδυναμία, που τους παρασέρνουν στη σύγχυση της εικονικής με τη φυσική πραγματικότητα. Απομονωμένοι χάνουν το τρένο της εφηβείας, μιας εφηβείας σημαντικής για την ανάπτυξη των συναισθηματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων τους. Η ενηλικίωση προκαλεί φόβο και άγχος, με αποτέλεσμα να την αποφεύγουν, παραμένοντας βυθισμένοι στο διαδίκτυο.

Από την άλλη, μια σειρά δυσκολιών και αρνητικών συναισθημάτων οδηγούν στην υπερβολική χρήση του διαδικτύου. Ο νέος μέσα από τις διαδικτυακές εφαρμογές προσπαθεί να μετριάσει έντονα αρνητικά συναισθήματα, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να ικανοποιήσει την ανάγκη του να εξασφαλίσει θετικά βιώματα μέσα από αισθήματα ενθουσιασμού, ανεξαρτησίας και απελευθέρωσης που αισθάνεται όταν είναι σε σύνδεση. Το διαδίκτυο του προσφέρει λύσεις, κάτι που δυσκολεύεται να βρει στον πραγματικό κόσμο.

Πίσω από την κατάχρηση του διαδικτύου κρύβονται η μοναξιά, η απομόνωση, ο κάθε είδους εκφοβισμός, η κατάθλιψη και το άγχος, η έλλειψη επικοινωνίας και οι χαοτικές σχέσεις στην οικογένεια, η ανεργία και η κοινωνική κρίση, η ανάγκη για διάλογο και ελευθερία, η έλλειψη μόρφωσης και σωστής εκπαίδευσης.

-- Πού στοχεύει η διαδικασία της θεραπείας;

-- Στόχος της θεραπείας δεν είναι η αποσύνδεση από την τεχνολογία, αλλά η κοινωνική και συναισθηματική ευεξία, ως συνέπεια υγιών προσωπικών επιλογών. Στην πράξη στόχοι της θεραπείας είναι ο έλεγχος της χρήσης, η θεραπεία της συννοσηρότητας, η πρόληψη της υποτροπής, η ανάληψη ευθυνών, η επιλογή υγιών τρόπων ζωής, η καλλιέργεια εναλλακτικών συμπεριφορών που επάγουν την ψυχική ευεξία, η δημιουργία στενών σχέσεων και η συνειδητή επιλογή ζωής μέσα στον πραγματικό κόσμο.

Πώς επιτυγχάνεται; Δημιουργία υποστηρικτικού περιβάλλοντος. Αναγνώριση και αποδοχή του προβλήματος. Επίγνωση και αναγνώριση των προβληματικών επιπτώσεων της υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου. Αναγνώριση «εκλυτικών» παραγόντων που ωθούν σε υπερβολική χρήση του διαδικτύου. Ελεγχος χρήσης, οργάνωση χρόνου, εναλλακτικές δραστηριότητες. Διαχείριση στρες, φροντίδα υγείας. Ανάπτυξη των κοινωνικών και των επικοινωνιακών δεξιοτήτων, αλλά και των πραγματικών σχέσεων. Μοίρασμα, ενίσχυση, δέσμευση...

-- Η πανδημία και τα διαδοχικά lockdown έχουν ευνοήσει την ενασχόληση με το διαδίκτυο. Στο πρόγραμμά σας αυτό πώς αποτυπώνεται;

-- Η καραντίνα αύξησε τη χρήση στο γενικό πληθυσμό περισσότερο. Οι χρήστες με εξαρτητική συμπεριφορά κατανάλωναν ήδη πολλές ώρες στο διαδίκτυο, μόνο που σήμερα η συμπεριφορά τους είναι περισσότερο δικαιολογημένη και απενοχοποιημένη. Το πρόβλημα είναι ότι ο σημερινός νέος και έφηβος δεν έχει προοπτικές, είναι υποχρεωμένος να μη βλέπει τους φίλους του, η ανεργία είναι δεδομένη, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια είναι κλειστά και αυτός ζει απομονωμένος.

Αυτό θα αυξήσει τις περιπτώσεις εθισμού, όχι γιατί αυξάνονται οι ώρες, αλλά γιατί αυξάνονται τα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους. Τα αιτήματα έχουν πολύ μικρή αύξηση, ενώ δεν είχαμε υποτροπές και αυτό μας χαροποιεί. Συνεχίζοντας να δουλεύουμε διά ζώσης, τηρώντας φυσικά όλα τα μέτρα, αποτελέσαμε μια διέξοδο για τους θεραπευομένους μας και αυτό είχε αποτέλεσμα.

-- Τα προγράμματα απεξάρτησης από το διαδίκτυο είναι μετρημένα στα δάχτυλα. Επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες; Τι γίνεται με τις πιο απομακρυσμένες περιοχές;

-- Φυσικά και υπάρχουν αιτήματα από την επαρχία, τα οποία όμως μπορούμε να καλύψουμε μόνο τηλεφωνικά. Είναι απαραίτητη η δημιουργία αντίστοιχων τμημάτων, κάτι που απαιτεί και εκπαίδευση των επαγγελματιών Υγείας.

-- Ποια είναι τα σημάδια προβληματικής ενασχόλησης με το διαδίκτυο, που πρέπει να σημάνουν συναγερμό σ' έναν ενήλικα ή σ' έναν γονιό; Ποια είναι τα όρια που πρέπει να μπαίνουν σε ένα παιδί, έφηβο και ενήλικο;

-- Μερικά από τα χαρακτηριστικότερα σημάδια είναι η μείωση του χρόνου που περνά με την οικογένεια, ο περιορισμός των αγαπημένων συνηθειών και των κοινωνικών συναναστροφών, η παραμέληση του διαβάσματος, των σχολικών υποχρεώσεων, της σωματικής υγιεινής. Μειώνεται επίσης η συνολική διάρκεια του ύπνου, παρατηρούνται απομόνωση, παραμέληση της υγείας, της σωστής διατροφής, της σωματικής δραστηριότητας, ενώ από την εξάρτηση αυξάνεται ο κίνδυνος παχυσαρκίας, μυοσκελετικών συμπτωμάτων και οφθαλμικών παθήσεων.