Με μαζική συμμετοχή συνεχίστηκαν και τις προηγούμενες μέρες οι πολύμορφες εργατικές - λαϊκές κινητοποιήσεις που ξεκίνησαν το προηγούμενο Σαββατοκύριακο στο Καζακστάν, παρά την άγρια κρατική καταστολή από δυνάμεις του στρατού και της αστυνομίας, με μεγάλο αριθμό νεκρών και τραυματιών (χωρίς να δίνεται επίσημος απολογισμός...) και χιλιάδες συλληφθέντες.

Οι μεγάλες ανατιμήσεις στις τιμές του υγροποιημένου φυσικού αερίου - βασικό καύσιμο στη χώρα που επηρεάζει καθοριστικά τις τιμές σε πολλά ακόμα βασικά αγαθά - ήταν η αφορμή για να βρει μαζική και συντονισμένη έκφραση η λαϊκή αγανάκτηση χρόνων ενάντια στην ακρίβεια, στη μεγάλη ανεργία, στην επιδείνωση των συνθηκών δουλειάς, τα οξυμένα λαϊκά προβλήματα.

Δεν είναι τυχαίο ότι πρωταγωνιστικό ρόλο στις κινητοποιήσεις διαδραμάτισαν από την πρώτη στιγμή οι εργάτες της εξορυκτικής βιομηχανίας, ιδιαίτερα στην περιοχή Ζαναοζέν (στη δυτική επαρχία Μανγκιστάου), γνωστή για τους σκληρούς ταξικούς αγώνες πριν μια δεκαετία, με πρωτεργάτες ανέργους της περιοχής και εργαζόμενους στον κλάδο εξόρυξης και επεξεργασίας πετρελαίου, κόντρα σε ένα όργιο αιματηρής καταστολής και διώξεων από κράτος και μεγαλοεργοδοσία.

Κινητοποιήσεις γίνονται σε πολλές πόλεις, μεταξύ άλλων στο μεγαλύτερο αστικό κέντρο της χώρας, Αλμάτι (στα νοτιοανατολικά), ενώ εκτός από το επίκεντρο στο δυτικό Καζακστάν, στα τέλη της βδομάδας είχαν επεκταθεί και σε Βορρά - Ανατολή.

Σε περιοχές με σημαντική εργατική - λαϊκή οργάνωση και παραδόσεις αγώνων, όπως στο δυτικό Καζακστάν και στο Ζαναοζέν, ξεχώρισαν στοιχεία όπως η κλιμάκωση και πολιτικοποίηση των αιτημάτων, οι απεργιακές κινητοποιήσεις, η περιφρούρησή τους, περιστατικά όπου τμήματα του στρατού αρνήθηκαν να χτυπήσουν τους διαδηλωτές (βλ. περισσότερα στην ανακοίνωση του Σοσιαλιστικού Κινήματος του Καζακστάν).

Σε περιοχές, ωστόσο, όπως το Αλμάτι, με τη συμμετοχή πιο άπειρων λαϊκών τμημάτων και απουσία μορφών λαϊκής οργάνωσης, σημειώθηκαν περιστατικά βανδαλισμών κ.τ.λ., γεγονός που αξιοποίησε ως αφορμή ο Πρόεδρος της χώρας Κασίμ - Ζομάρτ Τοκάεφ, για να εξαπολύσει ένα όργιο καταστολής κατά του λαού.

Κάνοντας λόγο για «τρομοκράτες εκπαιδευμένους στο εξωτερικό», ο Τοκάεφ κήρυξε όλη τη χώρα σε «κατάσταση έκτακτης ανάγκης», χαρακτήρισε τις επιχειρήσεις των δυνάμεων ασφαλείας «αντιτρομοκρατικές» και δήλωσε ότι «έδωσα εντολή στις δυνάμεις επιβολής του νόμου να πυροβολούν χωρίς προειδοποίηση»...

Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, το ίδιο το υπουργείο Εσωτερικών της χώρας έκανε λόγο για «δεκάδες νεκρούς» από τα πυρά των δυνάμεων καταστολής και περίπου 3.500 συλλήψεις. Ακόμα, περίπου 400 τραυματίες είχαν μεταφερθεί σε νοσοκομεία.

Παράλληλα, μετά από αίτημα του Προέδρου Τοκάεφ στον Οργανισμό της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO - το «αμυντικό» σύμφωνο υπό την ηγεσία της Ρωσίας, στο οποίο συμμετέχουν ακόμα Λευκορωσία, Αρμενία, Καζακστάν, Τατζικιστάν, Κιργιστάν), ο Οργανισμός ανέπτυξε «ειρηνευτικές δυνάμεις» στο Καζακστάν - αερομεταφερόμενες και ειδικών επιχειρήσεων.

Σε πρώτη φάση θα αναπτύσσονταν 2.500 στρατιώτες, ενώ ανακοινώθηκε πως δεν θα εμπλέκονταν στην «αντιμετώπιση ταραχών», αλλά θα αναλάμβαναν τη φρούρηση του κοσμοδρόμιου Μπαϊκονούρ και στρατιωτικών βάσεων.

Είναι η πρώτη φορά από τη σύστασή του (1994), που το CSTO προχωρά σε μια τέτοια ανάπτυξη δυνάμεων και αυτή λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο που η ευρύτερη κρίσιμη περιοχή της Κεντρικής Ασίας «τυλίγεται» σε πυκνούς ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς.

Υπενθυμίζεται ότι σε εξέλιξη βρίσκεται η προσπάθεια των ΗΠΑ να «αναπροσαρμόσουν» την παρουσία τους στην περιοχή - μέσα και από μια «βολική» πρόκληση αστάθειας - μετά την αποχώρηση των αμερικανοΝΑΤΟικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, με φόντο την κλιμάκωση της κόντρας με την Κίνα αλλά και τη Ρωσία.

Το Καζακστάν, η 9η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο σε έκταση, εκπροσωπεί το 60% του ΑΕΠ όλης της Κεντρικής Ασίας, πρωτίστως από τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ταυτόχρονα, είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ουρανίου (η τιμή του οποίου τις τελευταίες μέρες αυξήθηκε κατά 8%).

Συμμετέχει σε διακρατικές οργανώσεις με πρωτεργάτες Ρωσία και Κίνα (όπως το CSTO και ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης), ωστόσο διατηρεί παράλληλα ανοιχτούς διαύλους συνεργασίας με το ΝΑΤΟ: Το 2006 έγινε το πρώτο μη ευρωπαϊκό κράτος που υπέγραψε Ατομικό Σχέδιο δράσης Εταιρικής Σχέσης με το ΝΑΤΟ. Συμμετέχει ακόμα στο σχήμα C5+1 των ΗΠΑ και τους τελευταίους μήνες είναι μία από τις χώρες που δέχεται επίμονο «πρεσάρισμα» για να δεχτεί δημιουργία αμερικανικής βάσης στο έδαφός του.

Σε ένα τέτοιο φόντο, την Παρασκευή ο Καζάχος Πρόεδρος Τοκάεφ συνομίλησε τηλεφωνικά με τον Ρώσο ομόλογό του Βλ. Πούτιν, ενώ ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Αλ. Γκρουσκό είχε νωρίτερα επισημάνει ότι τα μέλη του Οργανισμού «στέκονται στο πλευρό του Καζακστάν και κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν οι σύμμαχοι». Η δε εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ, Μαρία Ζαχάροβα, παρουσίασε τα γεγονότα ως «μια προσπάθεια - ξένης έμπνευσης - να χρησιμοποιηθούν ένοπλες και εκπαιδευμένες ομάδες ανθρώπων βίαια για να υπονομεύσουν την ασφάλεια και την ακεραιότητα του Καζακστάν».

Ο Πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, εκτίμησε ότι ο Καζάχος ομόλογός του πήρε «με αποφασιστικό τρόπο ισχυρά μέτρα σε κρίσιμες στιγμές», δείχνοντας «υπευθυνότητα και αίσθηση καθήκοντος (...) έναντι της χώρας και του λαού του».

Παρέμβαση έκανε όμως και ο νέος γγ του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), Ζ. Μινγκ, υποστηρίζοντας ότι «η διατήρηση της εσωτερικής σταθερότητας και της κοινωνικής αρμονίας στο Καζακστάν ως μέλος της SCO είναι κρίσιμος παράγοντας για την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή (...) υπολογίζουμε στην όσο το δυνατόν ταχύτερη σταθεροποίηση της κατάστασης, την αποκατάσταση του νόμου...».

Από την πλευρά του, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, Αντ. Μπλίνκεν, δεσμεύτηκε «να υποστηρίξουμε τους συνταγματικούς θεσμούς του Καζακστάν και την ειρηνική και διπλωματική επίλυση διαφορών», ενώ η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Τζεν Ψάκι, έκανε λόγο για «τρελούς ισχυρισμούς της Ρωσίας» που υπονοούν αμερικανική «εμπλοκή» και πρόσθεσε ότι η Ουάσιγκτον παρακολουθεί τη «νομιμότητα» του αιτήματος Τοκάεφ και της στρατιωτικής εμπλοκής του CSTO.

Ο επικεφαλής της ευρωενωσιακής διπλωματίας Ζ. Μπορέλ σχολίασε ότι «η εξωτερική στρατιωτική βοήθεια φέρνει μνήμες καταστάσεων που πρέπει να αποφευχθούν», καταλήγοντας ότι «η ΕΕ είναι έτοιμη να υποστηρίξει για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης».

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρ. Τ. Ερντογάν εξέφρασε την επιθυμία να συσταθεί μια νέα κυβέρνηση στο Καζακστάν «το συντομότερο δυνατό, για να τερματιστεί η ένταση στη χώρα» (μετά την «παραίτηση» της προηγούμενης κυβέρνησης που έκανε αποδεκτή ο Τοκάεφ), δηλώνοντας κι αυτός ετοιμότητα να προσφέρει «κάθε μορφή τεχνικής πληροφόρησης και εμπειρίας».

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο των σύνθετων διεθνών ανταγωνισμών, «τρέχουν» και ενδοαστικές διεργασίες στο Καζακστάν.

Ηδη ο Πρόεδρος Τοκάεφ απομάκρυνε τον πρώην Πρόεδρο της χώρας, Ν. Ναζαρμπάεφ, από τη διά βίου προεδρία του ισχυρού Συμβουλίου Ασφαλείας, καθώς και διάφορους συγγενείς και συμμάχους του από κρίσιμες θέσεις, κινήσεις που πέρα από μια επιχειρούμενη προσπάθεια κατευνασμού των λαϊκών κινητοποιήσεων, επιταχύνουν ανακατατάξεις στο αστικό σκηνικό.

Μιλώντας στο αμερικανικό πρακτορείο «Reuters», ο M. Αμπλιάζοφ, πρώην τραπεζίτης στο Καζακστάν που δηλώνει ηγέτης της αντιπολιτευόμενης «Δημοκρατικής Επιλογής του Καζακστάν», κάλεσε τη Δύση να παρέμβει, γιατί «αν δεν το κάνει, τότε το Καζακστάν θα μετατραπεί σε Λευκορωσία και o Πούτιν θα επιβάλει μεθοδικά το πρόγραμμά του, την αναδημιουργία μιας δομής όπως η Σοβιετική Ενωση». Ο Αμπλιάζοφ, ο οποίος καταζητείται στο Καζακστάν για απάτη και υπεξαίρεση και ζει στη Γαλλία, δήλωσε ότι θεωρεί «τον εαυτό μου ηγέτη της αντιπολίτευσης» και ότι «η Δύση πρέπει να απομακρύνει το Καζακστάν από τη Ρωσία».