Με «πρόβες πολέμου», επίδειξη ισχύος και απειλές εξελίσσονται η αντιπαράθεση και τα σύνθετα παζάρια μεταξύ ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και Ρωσίας γύρω από την Ανατολική Ευρώπη, με αιχμή την Ουκρανία.

Τεράστιες στρατιωτικές δυνάμεις έχουν συγκεντρωθεί γύρω από την Ουκρανία, καθώς ΗΠΑ και ΝΑΤΟ ενισχύουν τη στρατιωτική τους παρουσία σε Πολωνία, Ρουμανία και Λιθουανία, ενώ η Ρωσία ξεκίνησε χτες μεγάλης κλίμακας στρατιωτικές ασκήσεις στα σύνορα Λευκορωσίας - Ουκρανίας και προετοιμάζεται για νέες ασκήσεις στη Μαύρη Θάλασσα. Η δε Ουκρανία απαντά με δικές της ασκήσεις με αμερικανοΝΑΤΟικό εξοπλισμό.

Σε αυτό το φόντο συνεχίζεται το μπαράζ επαφών Δύσης - Ρωσίας και μεταξύ των ΝΑΤΟικών «συμμάχων». Υπενθυμίζεται ότι εκκρεμεί η αντίδραση της Ρωσίας στις απαντήσεις ΗΠΑ - ΝΑΤΟ για τις «εγγυήσεις ασφαλείας» που ζητά στην Ανατολική Ευρώπη. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμ. Πεσκόφ, δήλωσε χτες ότι «το βασικό περίγραμμα» έχει ετοιμαστεί, αλλά ο Ρώσος Πρόεδρος Βλ. Πούτιν θα διατυπώσει επίσημα τη ρωσική θέση την κατάλληλη στιγμή. Παρέπεμψε σε παλιότερη δήλωση του Πούτιν ότι υπάρχουν λογικές πτυχές στις απαντήσεις των ΗΠΑ, αλλά σε επιμέρους θέματα.

Χτες ο γγ του ΝΑΤΟ, Γ. Στόλτενμπεργκ, έστειλε επιστολή προς τον Ρώσο ΥΠΕΞ Σ. Λαβρόφ,«προσκαλώντας τη Ρωσία να συνεχίσει τον διάλογό μας με συναντήσεις στο συμβούλιο ΝΑΤΟ - Ρωσίας για να βρεθεί μια διπλωματική οδός». «Είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε τις ανησυχίες της Ρωσίας και να συζητήσουμε τρόπους για την ενίσχυση των θεμελιωδών αρχών της ευρωπαϊκής ασφάλειας που όλοι έχουμε υπογράψει», ισχυρίστηκε.

Στο συμβούλιο ΝΑΤΟ - Ρωσίας θα μπορούσαν να συζητηθούν η διαφάνεια σχετικά με τις στρατιωτικές ασκήσεις και την ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων και πυραύλων, ο περιορισμός των πυραύλων μικρού και μεσαίου βεληνεκούς.

Ο δε επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, Ζ. Μπορέλ, έστειλε επιστολή στον Λαβρόφ εκ μέρους των ΥΠΕΞ των 27 μελών της ΕΕ, απαντώντας στα ρωσικά αιτήματα, χωρίς να δημοσιοποιήσει το περιεχόμενό της.

Το ρωσικό ΥΠΕΞ είχε αποστείλει ξεχωριστά στα ευρωπαϊκά κράτη - μέλη του ΟΑΣΕ ερωτήματα σχετικά με το «αδιαίρετο της ασφάλειας», για μη ενίσχυση της ασφάλειας ενός κράτους σε βάρος άλλου, πάνω στο οποίο η Μόσχα στηρίζει τις αξιώσεις της για μη παραπέρα επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα σύνορά της κ.ά.

Ο Λαβρόφ εξέφρασε δυσαρέσκεια για το συλλογικό κείμενο της ΕΕ, «όπου όλες οι αποχρώσεις των εθνικών θέσεων θα ακυρωθούν».

Ξεκίνησε χτες το ενεργό μέρος των κοινών στρατιωτικών ασκήσεων Ρωσίας - Λευκορωσίας κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Στις ασκήσεις «Αποφασιστική Ενωση 2022», που θα διαρκέσουν έως τις 20 Φλεβάρη, συμμετέχουν χιλιάδες στρατιώτες (30.000 Ρώσοι, σύμφωνα με το ΝΑΤΟ), μαχητικά, τεθωρακισμένα, σύγχρονος εξοπλισμός, ενώ τα αντιπυραυλικά συστήματα «S-400» που μεταφέρθηκαν στη Λευκορωσία τέθηκαν σε υπηρεσία μάχης.

Επιπλέον, η Ρωσία θα πραγματοποιήσει προγραμματισμένα στρατιωτικά γυμνάσια στη Μαύρη Θάλασσα και 6 πολεμικά πλοία έφτασαν από τη Μεσόγειο κοντά στη Χερσόνησο της Κριμαίας. Το διάστημα Γενάρη - Φλεβάρη η Ρωσία πραγματοποιεί ναυτικά γυμνάσια από την Αρκτική και τη Μεσόγειο μέχρι τον Ειρηνικό.

Ο Λευκός Οίκος χαρακτήρισε τις ασκήσεις Ρωσίας - Λευκορωσίας κίνηση «κλιμάκωσης», ενώ χτες έφτασαν από τις ΗΠΑ στη Γερμανία περίπου 1.000 επιπλέον Αμερικανοί στρατιώτες και έχει αρχίσει ήδη η ανάπτυξη περίπου 2.000 στρατιωτών σε Πολωνία και Ρουμανία.

Επίσης, αμερικανικά μαχητικά «F-15» προσγειώθηκαν χτες σε πολωνική αεροπορική βάση, καθώς το ΝΑΤΟ ενισχύει τη στρατιωτική παρουσία στην Ανατολική Ευρώπη. Αμερικανικά «F-15» έχουν αναπτυχθεί και στη Βαλτική.

Η Ουκρανία είχε ανακοινώσει ότι ξεκινά στρατιωτικές ασκήσεις ως απάντηση στις ρωσικές το ίδιο διάστημα (10 - 20 Φλεβάρη), με τα τουρκικά drones «Bayraktar», αμερικανικούς αντιαρματικούς πυραύλους «Javelin» και βρετανικούς NLAW. Αντίστοιχα η Ουκρανία θα απαντήσει στις ρωσικές ασκήσεις στη Μαύρη Θάλασσα, δήλωσε χτες ο ΥΠΕΞ Ντμ. Κουλέμπα, σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Πολωνό ομόλογό του, Ζ. Ράου, ο οποίος κάλεσε όλες τις πλευρές να «επιδείξουν πολιτική βούληση να τερματίσουν την κρίση».

Η Ουκρανία θα λάβει τις ερχόμενες μέρες αντιαεροπορικούς πυραύλους «Stinger» από τη Λιθουανία και θα αυξηθούν οι στρατιωτικοί εκπαιδευτές, δήλωσε χτες από το Κίεβο η πρωθυπουργός της Λιθουανίας, ενώ η Ουκρανία λαμβάνει επίσης καθημερινά φορτία στρατιωτικής βοήθειας από το ΝΑΤΟ.

Πάντως ο Ουκρανός Πρόεδρος Β. Ζελένσκι υποβάθμισε εκ νέου το σενάριο μιας «επικείμενης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία», εκτιμώντας ότι η συγκέντρωση ρωσικών στρατευμάτων κοντά στα ουκρανικά σύνορα «συνιστά μέσο άσκησης ψυχολογικής πίεσης». Πρόσθεσε πως «δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο. Οι κίνδυνοι υπάρχουν και δεν σταμάτησαν ποτέ από το 2014», τη χρονιά που η Κριμαία ενσωματώθηκε στη Ρωσία και ξεκίνησε η σύγκρουση με τους φιλορώσους αυτονομιστές στην Ανατολική Ουκρανία.

Την ώρα που ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπ. Τζόνσον συναντιόταν με τον γγ του ΝΑΤΟ Γ. Στόλτενμπεργκ στις Βρυξέλλες και η Βρετανίδα ΥΠΕΞ Λιζ Τρας με τον Ρώσο ομόλογό της Σ. Λαβρόφ στη Μόσχα, 1.000 Βρετανοί στρατιώτες τέθηκαν σε επιφυλακή, με επίκληση στη ρωσική επιθετικότητα. Η Βρετανία έχει ανακοινώσει επίσης αποστολή επιπλέον 350 στρατιωτών στην Πολωνία, μετά την προηγούμενη αποστολή 100 στρατιωτών, για την οποία αξιοποιήθηκε και η μεταναστευτική κρίση στα σύνορα με τη Λευκορωσία.

Ο Τζόνσον είπε ότι αυτή είναι «η πιο επικίνδυνη στιγμή στη μεγαλύτερη κρίση ασφάλειας που έχει αντιμετωπίσει η Ευρώπη εδώ και δεκαετίες», εκτιμώντας ότι δεν έχει ληφθεί ακόμα απόφαση για ρωσική εισβολή στην Ουκρανία «αλλά δεν αποκλείεται να συμβεί κάτι απολύτως καταστροφικό σύντομα».

Από τη Βαρσοβία όπου βρέθηκε στη συνέχεια ο Βρετανός πρωθυπουργός, αφού αναφέρθηκε στη σημαντική γεωστρατηγική θέση της Πολωνίας, επανέλαβε ότι η Ουκρανία θα πρέπει να επιλέξει «ελεύθερα» σε ποιους οργανισμούς θα ενταχθεί.

Στο μεταξύ ο Βρετανός υπουργός Αμυνας Μπ. Γουάλας, που αναμένεται σήμερα στη Μόσχα, μιλώντας σε ΜΜΕ κατηγόρησε τη Ρωσία ότι σχεδιάζει σύντομα μια στρατηγική άσκηση με πυρηνικά όπλα και - σύμφωνα με μυστικές πληροφορίες - επιχειρήσεις αντιπερισπασμού («false flag»), ως πρόσχημα για να εισβάλει στην Ουκρανία, ενώ πραγματοποιεί επίσης κυβερνοεπιθέσεις και αποσταθεροποιητικές ενέργειες.

Εξάλλου, χτες τέθηκε σε ισχύ νόμος στη Βρετανία που διευρύνει σημαντικά το φάσμα των ατόμων, επιχειρήσεων και άλλων οντοτήτων όπου μπορούν να επιβληθούν κυρώσεις ως απάντηση σε οποιαδήποτε περαιτέρω ρωσική επιθετικότητα.

Στο μεταξύ, σε διμερή αμυντική συμφωνία με τις ΗΠΑ κατέληξε η Δανία. Η συμφωνία προβλέπει μεταξύ άλλων «παρουσία Αμερικανών στρατιωτών και εξοπλισμού στο δανέζικο έδαφος» και αποσκοπεί στη διευκόλυνση μετακίνησης αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη.

Η Δανέζα πρωθυπουργός Μέτε Φρέντρικσεν υποστήριξε πως οι σχετικές διαπραγματεύσεις δεν επισπεύστηκαν από την τρέχουσα κρίση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, αναγνωρίζοντας πάντως ότι η κατάσταση αντανακλά την ανάγκη για ενισχυμένη συνεργασία. «Το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ είναι οι εγγυητές της ασφάλειάς μας», είπε ο υπουργός Αμυνας της Δανίας, από τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ στην Ευρώπη.

Σε αυτό το φόντο και σε κλίμα έντασης διεξήχθησαν οι συνομιλίες των ΥΠΕΞ της Βρετανίας και της Ρωσίας στη Μόσχα, με τον Λαβρόφ να τις χαρακτηρίζει «συζήτηση ανάμεσα σε έναν μουγκό και έναν κουφό»...

Η Τρας ζήτησε «έργα» από τη Ρωσία αν δεν σκοπεύει να εισβάλει στην Ουκρανία, δηλαδή να μετακινηθούν τα στρατεύματα και ο εξοπλισμός της από τα σύνορα με την Ουκρανία. Σύμφωνα με τον Λαβρόφ, «γι' αυτό το θέμα μιλούσε η Βρετανίδα ΥΠΕΞ επί δύο ώρες» στη συνάντησή τους.

Επιπλέον, η Τρας έδειξε ενδιαφέρον να ενημερωθεί για την ανάπτυξη των δεσμών Ρωσίας - Κίνας και για τις συμφωνίες που υπέγραψαν πρόσφατα ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ με τον Ρώσο ομόλογό του.

Πάντως, σύμφωνα με την Τρας «μπορεί να υπάρξει πρόοδος στην εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ» και αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη βοήθεια των επαφών Ρωσίας - ΝΑΤΟ.

Ο Λαβρόφ εξέφρασε την «ελπίδα» η Δύση «να σοβαρευτεί» «αναφορικά με ζητήματα που σχετίζονται με την ευρωπαϊκή ασφάλεια, την ασφάλεια όλων των χωρών, είτε είναι μέλη του ΝΑΤΟ, είτε είναι η Ουκρανία, είτε η Ρωσία» και επανέλαβε πως τα ρωσικά στρατεύματα θα φύγουν από τη Λευκορωσία με το πέρας των ασκήσεων.

Πάντως ξεκαθάρισε ότι η Μόσχα δεν θα δεχτεί μια κατάσταση όπου «η Δύση δικαιούται να ζητήσει εγγυήσεις από τη Ρωσία, χωρίς δέσμευση για εγγυήσεις στη Ρωσία ως αντάλλαγμα».

Μετά και την πρόσφατη επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου σε Μόσχα και Κίεβο, Γαλλία και Γερμανία καλλιέργησαν προσδοκίες για «αποκλιμάκωση» και ενδεχόμενα «διπλωματικά βήματα» στη χτεσινή συνάντηση του «σχήματος της Νορμανδίας» (Γερμανία, Γαλλία, Ρωσία, Ουκρανία) στο Βερολίνο, για επαναλειτουργία της Τριμερούς Ομάδας Επαφής (Ουκρανία, Ρωσία, ΟΑΣΕ) και συνεννόηση στην εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ.

Πάντως ουκρανικά ΜΜΕ ανέφεραν ότι το καθεστώς «ουδετερότητας» της Ουκρανίας (βλέπε «φινλανδοποίηση») εξακολουθεί να βρίσκεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, παρότι ο Μακρόν αρνείται ότι διπλωμάτες συζητούν αυτό το θέμα.

Στο μεταξύ, πολιτική «θύελλα» προκάλεσε στη Φινλανδία ανάρτηση του προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του κοινοβουλίου, Μ. Νίκο (εθνικιστικό Κόμμα των Φινλανδών), όπου συνέστησε στον Μακρόν και γενικά στη Δύση να πουν δημοσίως και ξεκάθαρα ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, διαφορετικά η επίσκεψη Μακρόν στη Μόσχα δεν θα έχει κανένα θετικό αποτέλεσμα. Στη συνέχεια παραιτήθηκε, λέγοντας ότι η δήλωση ήταν «απρόσεκτα διατυπωμένη» και ότι εννοούσε πως η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ είναι επί του παρόντος μη ρεαλιστική.

Πάντως ο Β. Ισινγκερ, Γερμανός διπλωμάτης και πρόεδρος της Διάσκεψης του Μονάχου, που θεωρείται το «Νταβός της ασφάλειας», ισχυρίστηκε ότι η Δύση «δεν απειλεί τη Ρωσία με οποιονδήποτε τρόπο, το θέμα ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ είναι από το 2008 εκτός ατζέντας» και «δεν πρόκειται να υπάρξει συναίνεση».

«Ηταν η Γερμανία και η Γαλλία που το 2008 δεν ήθελαν να προτείνουμε με τρόπο συγκεκριμένο την ένταξη της Ουκρανίας και της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ. Ηδη από τότε το θεωρούσαμε ένα βήμα που ξεπερνά τα όρια. Κατά την άποψή μας, σε αυτά τα 14 χρόνια δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτα», πρόσθεσε.

Η φετινή Διάσκεψη του Μονάχου θα πραγματοποιηθεί στις 18 - 20 Φλεβάρη, παρουσία και της αντιπροέδρου των ΗΠΑ Κάμαλα Χάρις.

Παράλληλα, όλο και πιο έντονα διακρίνονται οι αντιθέσεις μέσα στον ευρωατλαντικό άξονα, με τον Ισπανό ΥΠΕΞ Χ. Μ. Αλμπάρες να εκφράζει προχτές από το Κίεβο τη δυσαρέσκειά του για «σενάρια» και υποθέσεις πολέμου στην Ουκρανία. Επίσης ξεκαθάρισε ότι η Ισπανία δεν σκοπεύει στείλει εξοπλισμό στην Ουκρανία, γιατί «η θέση μας είναι ευθυγραμμισμένη με αυτή της ΕΕ» για «επίλυση των διαφορών μέσω διαλόγου».