Μπάιντεν και Λαπίντ υπογράφουν την «Κοινή Διακήρυξη της Ιερουσαλήμ»

Η παραπάνω δήλωση του Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν την Πέμπτη στην Ιερουσαλήμ, την πρώτη μέρα της επίσημης επίσκεψής του σε Ισραήλ, Δυτική Οχθη και Σαουδική Αραβία (όπου είχε προγραμματιστεί να συναντηθεί με τους ηγέτες 9 αραβικών χωρών), αποτυπώνει χωρίς περιστροφές το πραγματικό περιεχόμενο αυτής της περιοδείας: Την άμεση διασύνδεση μεταξύ των σχεδιασμών των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και του εντεινόμενου ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού τους με την Κίνα και τη Ρωσία.

Ενδεικτικό αυτού του εντεινόμενου ανταγωνισμού είναι το γεγονός ότι λίγες μόνο μέρες μετά την περιοδεία Μπάιντεν στην περιοχή - ένα από τα κεντρικά σημεία της οποίας είναι και η αύξηση της «πίεσης» στο Ιράν - ο Ρώσος Πρόεδρος Βλ. Πούτιν θα μεταβεί την Τρίτη 19 Ιούλη στην Τεχεράνη, στο πλαίσιο τριμερούς συνόδου για τη Συρία με τους ομολόγους του από το Ιράν, Ε. Ραϊσί, και την Τουρκία, Ρ. Τ. Ερντογάν.

Κατά την επίσκεψη του Μπάιντεν στο Ισραήλ, στο επίκεντρο βρέθηκαν η αντιπαράθεση με το Ιράν και η «οικοδόμηση μιας περιφερειακής αρχιτεκτονικής» με βάση τα σχέδια των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, με «κλειδί» την εμβάθυνση και την επέκταση των «συμφωνιών του Αβραάμ» μεταξύ του Ισραήλ και αραβικών χωρών, όπως και τις κινήσεις για τη συγκρότηση του λεγόμενου «μετριοπαθούς συνασπισμού» στη Μέση Ανατολή.

Σ' αυτό το πλαίσιο, η «Κοινή Διακήρυξη της Ιερουσαλήμ για τη Στρατηγική Σχέση ΗΠΑ - Ισραήλ» υπογραμμίζει χαρακτηριστικά ότι οι ΗΠΑ δεσμεύονται «να μην επιτρέψουν ποτέ στο Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα» και ότι είναι «έτοιμες να χρησιμοποιήσουν όλα τα στοιχεία της εθνικής τους ισχύος για να διασφαλίσουν αυτό το αποτέλεσμα». Είχε προηγηθεί η συνέντευξη Μπάιντεν στο ισραηλινό «Κανάλι 12», κατά την οποία επιβεβαίωσε ότι οι ΗΠΑ επιφυλάσσονται να χρησιμοποιήσουν βία έναντι της Τεχεράνης, ως «τελευταίο μέσο», για τον ίδιο σκοπό.

Επιπλέον, η «Διακήρυξη της Ιερουσαλήμ» υπογραμμίζει τη «δέσμευση» των ΗΠΑ και των συμμάχων τους για την «αντιμετώπιση της ιρανικής επιθετικότητας» στην ευρύτερη περιοχή, βάζοντας στο κάδρο των αντιπάλων τους τη λιβανέζικη «Χεζμπολάχ» και τις παλαιστινιακές «Χαμάς» και «Ισλαμική Τζιχάντ».

Ιεραρχείται έτσι η παραπέρα ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας ΗΠΑ - Ισραήλ, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην επέκταση των «συμφωνιών του Αβραάμ» και με άλλες αραβικές χώρες (από τον Σεπτέμβρη του 2020 έχουν υπογραφεί με Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν και Μαρόκο), για την «οικοδόμηση μιας εύρωστης περιφερειακής αρχιτεκτονικής, την εμβάθυνση των δεσμών του Ισραήλ με όλους τους περιφερειακούς του εταίρους και την εν καιρώ προώθηση της περιφερειακής ολοκλήρωσης του Ισραήλ».

Παράλληλα, κατά την επίσκεψη Μπάιντεν στο Ισραήλ συμφωνήθηκε η θέσπιση διμερούς «Στρατηγικού Διαλόγου Υψηλού Επιπέδου στον τομέα της τεχνολογίας», με έμφαση σε ζητήματα όπως οι εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης, η κλιματική αλλαγή κ.ά.

Σημειωτέον, στις κοινές δηλώσεις του με τον Αμερικανό Πρόεδρο ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Γ. Λαπίντ επανέλαβε ότι αν η Τεχεράνη «συνεχίσει να αναπτύσσει το πυρηνικό πρόγραμμά της, ο ελεύθερος κόσμος θα πρέπει να χρησιμοποιήσει βία» και θα πρέπει «να τεθεί μια αξιόπιστη στρατιωτική απειλή στο τραπέζι», καθώς και ότι «το Ισραήλ διατηρεί το δικαίωμά του να δράσει ελεύθερα στο συγκεκριμένο θέμα».

Από την πλευρά του Ιράν, αντιδρώντας έντονα στη «Διακήρυξη της Ιερουσαλήμ» ο Ε. Ραϊσί δήλωσε: «Λέω στους Αμερικανούς και στους περιφερειακούς συμμάχους τους πως το ιρανικό έθνος δεν θα δεχθεί καμία κρίση και καμία ανασφάλεια στην περιοχή, και πως οποιοδήποτε σφάλμα γίνει θα αντιμετωπιστεί με σκληρή απάντηση».

Μπάιντεν και Λαπίντ πραγματοποίησαν επίσης τηλεδιάσκεψη με τους ηγέτες της Ινδίας, Ν. Μόντι, και των ΗΑΕ, Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ.

Ηταν η πρώτη, διαδικτυακή συνάντηση κορυφής του νέου σχήματος I2U2 (από τα αρχικά γράμματα των τεσσάρων χωρών στα Αγγλικά), μέσα από το οποίο οι ΗΠΑ επιχειρούν μια διασύνδεση συμμαχιών τους στη Μέση Ανατολή και τον Ινδο-Ειρηνικό, στο πλαίσιο του οξυμένου ανταγωνισμού με την Κίνα.

Στο κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά την ολοκλήρωση της τηλεδιάσκεψης αναφέρεται ότι στόχος του νέου σχήματος είναι «η αντιμετώπιση ορισμένων εκ των πιο μεγάλων διεθνών προκλήσεων, με εστίαση σε κοινές επενδύσεις και νέες πρωτοβουλίες σε νερό, Ενέργεια, Μεταφορές, Διάστημα, Υγεία και επισιτιστική ασφάλεια».

Σε αυτήν την πρώτη συνάντηση οι τέσσερις ηγέτες εστίασαν στην «κρίση επισιτιστικής ασφάλειας» και στην «καθαρή Ενέργεια». Σ' αυτό το πλαίσιο ανακοινώθηκε η απόφαση των ΗΑΕ για επενδύσεις ύψους 2 δισ. δολαρίων στην Ινδία, για την «επισιτιστική ασφάλεια», την ανακύκλωση απορριμμάτων και την ορθή διαχείριση υδάτινων πόρων, καθώς και η απόφαση ΗΠΑ - Ινδίας - ΗΑΕ να δημιουργήσουν έναν μεγάλο σταθμό παραγωγής Ενέργειας, 300 MW, στο ινδικό κρατίδιο Γκουτζαράτ, με ηλιακά και αιολικά πάρκα.

Χαρακτηριστικές πάντως των αντιθέσεων που παραμένουν και στο εσωτερικό τέτοιων σχημάτων ήταν οι δηλώσεις που έκανε σε δημοσιογράφους, μία μέρα τη συνάντηση του I2U2, διπλωματικός σύμβουλος του ηγέτη των ΗΑΕ αναφορικά με τη στάση απέναντι στο Ιράν και στην οικοδόμηση ενός «αραβικού ΝΑΤΟ».

Το Αμπου Ντάμπι συμμερίζεται τις «ανησυχίες» για τις περιφερειακές δραστηριότητες του Ιράν - ανέφερε ο Α. Γκάργκας - αλλά επιθυμεί να εργαστεί σκληρά για την εξεύρεση διπλωματικών λύσεων, και σ' αυτό το πλαίσιο «βρισκόμαστε στη διαδικασία αποστολής πρέσβη στην Τεχεράνη».

Ερωτηθείς δε για το ενδεχόμενο σχηματισμού μιας συμμαχίας ενάντια στο Ιράν, επεσήμανε ότι «έχουμε σοβαρά ζητήματα με το Ιράν, λόγω της περιφερειακής του πολιτικής», αλλά «τα Εμιράτα δεν θα συμμετάσχουν σε καμία ομάδα χωρών που θεωρεί την αντιπαράθεση πολιτική κατεύθυνση».

Το απόγευμα της Παρασκευής, μετά τη συνάντησή του με τον Παλαιστίνιο Πρόεδρο Μ. Αμπάς (βλ. σχετικό θέμα), ο Μπάιντεν αναχώρησε για τη Σαουδική Αραβία, όπου είχε προγραμματιστεί να συναντηθεί με τους ηγέτες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου και άλλων τριών αραβικών χωρών (Αίγυπτος, Ιορδανία, Ιράκ).

Συνολικότερα, η περιοδεία Μπάιντεν στη Μέση Ανατολή και το περιεχόμενό της αναδεικνύουν τη «συνέχεια» της εξωτερικής πολιτικής του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, με προσαρμογές στις ανάγκες της ακόμα μεγαλύτερης όξυνσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών.

Χαρακτηριστικός ως προς αυτό το ζήτημα ήταν ο τίτλος άρθρου της «Washington Post» στις 14/7: «Biden walks in Trump's footsteps in the Middle East» («Ο Μπάιντεν βαδίζει στα βήματα του Τραμπ στη Μέση Ανατολή»).

Στις δηλώσεις του στην Ιερουσαλήμ ο Μπάιντεν ανέφερε ότι το ταξίδι του στην περιοχή είναι «μια ευκαιρία να επιβεβαιώσουμε αυτό από το οποίο νομίζω ότι κάναμε λάθος να απομακρυνθούμε: Την επιρροή μας στη Μέση Ανατολή».

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η «συνέχεια» των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών και των προτεραιοτήτων της κυβέρνησης Μπάιντεν είναι εμφανής.

Ιδιαίτερο τέτοιο στοιχείο αποτελεί η συνέχιση των διαβουλεύσεων για την «ομαλοποίηση» των σχέσεων του Ισραήλ με αραβικές χώρες και την ενίσχυση της συνεργασίας με τη Σαουδική Αραβία, παρά τα εμπόδια και τις αντιθέσεις, ανοίγοντας τον δρόμο για τη δημιουργία ενός «αντι-ιρανικού σχήματος» στην περιοχή, με αξιοποίηση και στον ευρύτερο ανταγωνισμό με την Κίνα και τη Ρωσία.

Στο ίδιο πλαίσιο, οι προεκλογικές δηλώσεις περί δήθεν «απομόνωσης» της Σαουδικής Αραβίας (με πρόσχημα τη δολοφονία Κασόγκι) περνούν ...στο αρχείο, καθώς η Σαουδική Αραβία μπορεί να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στα παραπάνω αμερικανικά σχέδια, πόσο μάλλον σε συνθήκες όξυνσης της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία και των ενεργειακών ανταγωνισμών. Στον ίδιο σχεδιασμό εντάσσονται και οι κινήσεις των ΗΠΑ για μια «ειρήνευση» στην Υεμένη.

Αντίστοιχη «συνέχεια» εξάλλου τηρείται και στο Παλαιστινιακό. Πέρα από τις φραστικές διακηρύξεις Μπάιντεν υπέρ της «λύσης δύο κρατών» και «ξεπαγώματος» κάποιων οικονομικών μέτρων, ενισχύεται η στρατιωτική συνεργασία με το Ισραήλ, διατηρούνται όλα τα νέα τετελεσμένα της κυβέρνησης Τραμπ (μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας κ.λπ.), ενώ ο Αμερικανός Πρόεδρος επανέλαβε ότι «δεν είναι ώριμες οι συνθήκες» για μια επανενεργοποίηση της διαπραγματευτικής διαδικασίας, που έχει σταματήσει από το 2014.

Βεβαίως οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν παίζουν στο «γήπεδο» αυτό χωρίς αντιπάλους. Η ευρύτερη γεωπολιτική αντιπαράθεση εντείνεται, με καταλύτη και τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία.

Η επιλογή του Ρώσου Προέδρου Βλ. Πούτιν να μεταβεί αυτοπροσώπως στην Τεχεράνη για συνομιλίες με τους ομολόγους του από Ιράν και Τουρκία, λίγες μόλις μέρες μετά την περιοδεία Μπάιντεν, είναι χαρακτηριστική. Αποτυπώνονται το αμείωτο γεωπολιτικό «ενδιαφέρον» της Ρωσίας για τη Μέση Ανατολή και η προσπάθεια της Μόσχας να αξιοποιήσει την τρέχουσα συγκυρία για να προωθήσει περαιτέρω τα συμφέροντά της και στην Ανατολική Μεσόγειο και στον Περσικό Κόλπο, όπου η Ρωσία συνεργάζεται στενά με χώρες της περιοχής, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο του ΟΠΕΚ+. Αντίστοιχα, η ανακοίνωση του Κρεμλίνου, περί της ελπίδας του να μη χρησιμοποιήσει ο Μπάιντεν το ταξίδι του στη Σαουδική Αραβία για να τη στρέψει κατά της Ρωσίας, είναι χαρακτηριστική του οξυμένου ανταγωνισμού.

Το Ιράν, από την πλευρά του, φιλοξενώντας την τριμερή Σύνοδο Κορυφής για τη Συρία «υπενθυμίζει» τη «βαρύτητά» του συνολικότερα, αλλά και ειδικά στη Συρία. Να σημειωθεί ότι σε αυτήν τη φάση η Τεχεράνη ολοκληρώνει τη διαδικασία ένταξής της στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (μέχρι τώρα ήταν παρατηρητής), ενώ μαζί με τη Ρωσία και την Κίνα θα συμμετάσχει σε νέα στρατιωτικά γυμνάσια τον Αύγουστο, στη Λατινική Αμερική, σε συνεννόηση με τη Βενεζουέλα. Το 25ετές ιρανο-σινικό σύμφωνο του 2021, άλλωστε, επιβεβαιώνει τους αυξανόμενους δεσμούς και με την Κίνα.

Ομοίως, η Τουρκία αξιοποιεί κάθε περίσταση για αύξηση της γεωπολιτικής επιρροής της προς όφελος των συμφερόντων της αστικής της τάξης, που αναζητεί την εξασφάλιση περισσότερων αγορών. Η Σύνοδος στην Τεχεράνη γίνεται στο φόντο των γνωστών τουρκικών σχεδιασμών για νέα στρατιωτική επέμβαση στη Βόρεια Συρία κατά Κούρδων μαχητών. Επί του παρόντος τα σχέδια αυτά συναντούν τις αντιρρήσεις Ρωσίας και ΗΠΑ, όμως τα παζάρια συνεχίζονται.