Τη συμφωνία μεταξύ του υπουργείου Πολιτισμού, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης και του Ινστιτούτου Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού του Ντέλαγουερ, σχετικά με τη συλλογή αρχαιοτήτων του κυκλαδικού πολιτισμού που βρίσκεται στις ΗΠΑ, επικύρωσε χτες η Βουλή με τις ψήφους μόνο των κυβερνητικών βουλευτών. «Οχι» στην επικύρωση της συμφωνίας ψήφισαν το ΚΚΕ, το ΚΙΝΑΛ, η Ελ. Λύση και το ΜέΡΑ25, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ, αντί να την καταψηφίσει, αποχώρησε από την ψηφοφορία...

Θυμίζουμε ότι η συλλογή αποτελείται από 161 κυκλαδικά ειδώλια, προϊόντα λαθρανασκαφών από την Ελλάδα που βρέθηκαν στην κατοχή ιδιώτη συλλέκτη με έδρα τις ΗΠΑ, ο οποίος τα παραχώρησε τον Ιούλη στο Ινστιτούτο Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού του Ντέλαγουερ, με τον όρο να εκτεθούν στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης (ΜΕΤ). Με τη συμφωνία που υπέγραψε το υπουργείο, αναγνωρίζεται ότι η κυριότητα της συλλογής ανήκει στο ελληνικό Δημόσιο και παραχωρείται η κατοχή της για διάστημα έως και 50 χρόνων στο Ινστιτούτο του Ντέλαγουερ, ενώ το ίδιο διάστημα η συλλογή θα εκτίθεται στο ΜΕΤ ως δάνειο και κάποια από τα αρχαία αυτά θα έρχονται κατά διαστήματα στην Ελλάδα και θα εκτίθενται στο (ιδιωτικό) Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή.

Τον φόβο ότι με τους όρους αυτής της συμφωνίας «τα παρανόμως αποκτηθέντα αντικείμενα Κυκλαδικού πολιτισμού δεν θα έρθουν ποτέ μόνιμα στην Ελλάδα, όχι στα 50 χρόνια, αλλά ούτε "εις τον αιώνα τον άπαντα"» αφού αφήνονται στο έλεος ενός αμφιβόλου αξιοπιστίας ιδρύματος με έδρα τις ΗΠΑ, εξέφρασε τοποθετούμενος για το νομοσχέδιο ο βουλευτής του ΚΚΕ Μανώλης Συντυχάκης. Πρόσθεσε ότι «εγείρονται σοβαρά ερωτηματικά για τις πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης, παρόλο που υπάρχει εμπειρία από επιστροφές σημαντικών αρχαιοτήτων μέσω μνημονίων συνεργασίας με φορείς» και σχολίασε ότι «η πρακτική που εισάγεται με τη συμφωνία αυτή έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πολιτική επαναπατρισμού πολιτιστικών αγαθών, η οποία έχει εφαρμοστεί διαχρονικά από όλες τις πολιτικές ηγεσίες του ΥΠΠΟΑ ήδη από τη δεκαετία του 1930. Μια πολιτική η οποία, αξιοποιώντας τη δικαστική οδό και τη νομική αντιδικία, έχει αναγκάσει μουσεία, συλλέκτες, αρχαιοπώλες να παραδώσουν αρχαιότητες που είχαν εξαχθεί παράνομα».

Η υπουργός Πολιτισμού, Λ. Μενδώνη, υποστήριξε ότι η νομική διεκδίκηση της συλλογής εκτός από πολύ κοστοβόρα για το ελληνικό Δημόσιο θα ήταν αδύναμη, καθώς η διεθνής νομοθεσία απαιτεί αποδεικτικά στοιχεία και λεπτομερείς πληροφορίες για τον χρόνο που έγινε η παράνομη εξαγωγή των αντικειμένων από την Ελλάδα. Γι' αυτό και, όπως είπε, «η συνήθης πολιτική είναι οι εξωδικαστικές διαδικασίες, όχι το να καταφεύγουμε στα δικαστήρια», ενώ αναφέρθηκε σε άλλες δυο περιπτώσεις κυκλαδικών συλλογών αρχαιοτήτων που εντοπίστηκαν στο παρελθόν και λόγω έλλειψης στοιχείων τεκμηρίωσης δεν μπόρεσαν να επαναπατριστούν ή επαναπατρίστηκαν μόνο κάποια κομμάτια τους.

Μακάρι να επέστρεφαν οι αρχαιοκάπηλοι τα κλεμμένα στον νόμιμο δικαιούχο, τον ελληνικό λαό, αλλά συνήθως δεν γίνεται έτσι, «γι' αυτό και απαιτείται οργανωμένη, επίμονη κρατική διεκδίκηση, με την αξιοποίηση όλων των μέσων, φυσικά και των δικαστικών και τον εξωδικαστικών και των διπλωματικών, όλων», είπε απαντώντας στα κυβερνητικά επιχειρήματα ο βουλευτής του ΚΚΕ, Γιάννης Δελής. Και πρόσθεσε ότι η συγκεκριμένη συμφωνία είναι απαράδεκτη και ετεροβαρής «σε βάρος των πολιτιστικών δικαιωμάτων της χώρας και του λαού μας, καθώς το ελληνικό κράτος με τη Συμφωνία αυτή αναγνωρίζει ότι 161 πολύτιμα κυκλαδικά ειδώλια της 3ης π.Χ. χιλιετίας, παρανόμως εξαχθέντα από τη χώρα και προϊόντα αρχαιοκαπηλίας, θα μείνουν έξω από τη χώρα έως και για άλλα πενήντα χρόνια και για να επιστρέψουν, αν επιστρέψουν, προβλέπεται από τη Συμφωνία - και αυτό το αποσιωπάτε, κυρία υπουργέ, να ανταλλαγούν με άλλες εκατόν είκοσι δύο παρόμοιες αρχαιότητες των ελληνικών μουσείων. Αυτό, όπως καταλαβαίνετε, ούτε λέγεται ούτε είναι φυσικά επιστροφή ούτε επαναπατρισμός των κλεμμένων αρχαιολογικών θησαυρών της χώρας μας. Είναι μια σκέτη ανταλλαγή μακροχρόνιου δανεισμού και τίποτε περισσότερο».

• Σε κινητοποίηση στο υπουργείο Πολιτισμού ενάντια στην απαράδεκτη συμφωνία προχώρησαν χτες το πρωί ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, ο Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς και Νήσων, η Πανελλήνια Ενωση Συντηρητών Αρχαιοτήτων, ο Σύλλογος Εκτακτων Αρχαιολόγων και το Πανελλήνιο Σωματείο Εκτακτου Προσωπικού του υπουργείου Πολιτισμού.