Με αφορμή τη δημοσιοποίηση της μελέτης του Οργανισμού Ερευνας και Ανάλυσης διαΝέοσις για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ) γίνεται περισσότερο αντιληπτό και προβληματίζει ιδιαίτερα στα ΕΠΑΛ τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και τους γονείς τους η μαθητική διαρροή και η εγκατάλειψη του σχολείου από πολλαπλάσιους μαθητές, συγκριτικά με τα ΓΕΛ.

Τα ΕΠΑΛ είναι ένας τύπος σχολείου που διαφημίζεται διαχρονικά, από όλες τις κυβερνήσεις και τους εκάστοτε υπουργούς Παιδείας, ως η λύση στην επαγγελματική εκπαίδευση και αποκατάσταση των νέων. Ομως, η έρευνα είναι αποκαλυπτική αλλά και αποδεικτική για τη διαρκή απαξίωση των ΕΠΑΛ διαχρονικά από όλες τις κυβερνήσεις.

Μόνο 1 στους 3 μαθητές επιλέγει να πάει σε κάποιο ΕΠΑΛ μετά το Γυμνάσιο. Το ποσοστό εγκατάλειψης στα ΕΠΑΛ είναι σχεδόν εφταπλάσιο από το ποσοστό εγκατάλειψης στα Γενικά Λύκεια (11% έναντι 1,6%).

Από την έρευνα φαίνεται ότι ένα πολύ μικρό ποσοστό των αποφοίτων - και μάλιστα ακόμα και μετά τη μαθητεία - απασχολείται στο αντικείμενο σπουδών του. Μόνο το 23% των αποφοίτων από όλες τις δομές της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης εργάζονταν 6 μήνες μετά την αποφοίτησή τους, ενώ μόλις το 38% των αποφοίτων εργάζονταν 18 μήνες μετά.

Διαχρονικά οι δομές Επαγγελματικής Εκπαίδευσης βιώνουν την υποβάθμιση και την εγκατάλειψη από το ίδιο το κράτος. Μόλις το 3,9% του ΑΕΠ διατέθηκε για την Εκπαίδευση συνολικά το 2018, ποσοστό που μεταβλήθηκε απειροελάχιστα και στα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με τη Eurostat, και αποτελεί το δεύτερο χαμηλότερο της Ευρωζώνης, και αρκετά κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ.

Ακόμα και η πολυδιαφημιζόμενη μαθητεία, που θεσμοθετήθηκε από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, δεν ήταν ικανό μέτρο για την αναβάθμιση των ΕΠΑΛ αφού το 35,5% των μαθητών που εγγράφονται στα Μεταλυκειακά Ετη - Τάξεις Μαθητείας δεν φοιτούν τελικά, ενώ πολλοί μαθητές γράφονται επειδή η εγγραφή εξασφαλίζει αναβολή στράτευσης.

Ο χώρος της ΕΕΚ και των ΕΠΑΛ συγκεκριμένα, όπως διαμορφώθηκε, αποτελεί προτεραιότητα και βρίσκεται στο στόχαστρο όλων των κυβερνήσεων. Σε αυτά φοιτά ένα σημαντικό κομμάτι της νεολαίας που θα αποτελέσει και την επόμενη βάρδια της εργατικής τάξης (νωρίτερα μάλιστα και με όρους πολλές φορές πιο «ανταγωνιστικούς» ως προς τον μισθό και τα δικαιώματα). Μαθητές που κουβαλούν στο νέο τους σχολείο, μετά το Γυμνάσιο, τις ταξικές καταβολές της οικογένειάς τους. Αναλογιζόμενοι μάλιστα και τη μείωση του μαθητικού δυναμικού 15 - 19 ετών, όπως προβλέπεται από την έρευνα στα επόμενα χρόνια, αποτελεί άγχος για τις επιχειρήσεις η ανεύρεση φθηνού και αναλώσιμου εργατικού δυναμικού, κυρίως από την ΕΕΚ.

Παράλληλα, κάθε χρόνο η πλειοψηφία των ΕΠΑΛ αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα λειτουργίας, που συνδέονται άμεσα με τη διαρροή των μαθητών και την εγκατάλειψη του σχολείου. Μπορούμε να αναγνωρίσουμε, για παράδειγμα:

• Τα αμέτρητα κενά σε εκπαιδευτικούς και τις ελλείψεις σε βιβλία, για μεγάλο χρονικό διάστημα από την έναρξη της σχολικής χρονιάς, πρόβλημα σαφώς σε εντονότερο βαθμό από ό,τι σε Γυμνάσια και ΓΕΛ.
• Τη χρόνια υποχρηματοδότηση, τις ελλείψεις σε υποδομές και σε εργαστηριακό εξοπλισμό, που ορισμένες φορές καλύπτουν μερικώς οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί από την τσέπη τους. Η Ελλάδα, όπως φαίνεται και στην έρευνα, είναι στην 24η θέση στις 27 της ΕΕ ως προς τις ψηφιακές δεξιότητες. Μπορεί να συσχετιστεί και με το ότι π.χ. πολλά από τα εργαστήρια Πληροφορικής των σχολείων και δη των ΕΠΑΛ είναι απαρχαιωμένα και με Η/Υ κατά πολύ υποδεέστερους από αυτούς των μαθητών. Στα δε αντίστοιχα μαθήματα, όταν μπορούν αυτά να γίνονται εργαστηριακά, τάξεις των 25 - 28 μαθητών ασκούνται σε 12 - 13 Η/Υ, με ό,τι συνεπάγεται αυτό.
• Τις πολλές περιπτώσεις όπου οι μαθητές αναγκάζονται να αλλάξουν τομέα ή ειδικότητα, ενώ ορισμένες φορές ακόμα και σχολείο, για να σπουδάσουν αυτό που πραγματικά επιθυμούν, μιας και κάθε χρόνο, δεκάδες αν όχι εκατοντάδες τμήματα, τα επονομαζόμενα (από το υπουργείο Παιδείας) «ολιγομελή», κλείνουν. Πρόβλημα που είναι πιο αισθητό στην επαρχία, όπου πολλές φορές το μοναδικό ΕΠΑΛ με τους τομείς και ειδικότητες που λειτουργεί (καθοριζόμενα μάλιστα και από την ντόπια αγορά) περιορίζει τις επιθυμίες και τα όνειρα των μαθητών.
• Τις ηλεκτρονικές εγγραφές που βάζουν και νέους ψηφιακούς «κόφτες» στις επιθυμίες των μαθητών, αφού πλέον το υπουργείο μπορεί κεντρικά να αναστέλλει τομείς ή και ειδικότητες που θα μπορούσαν οι μαθητές να επιλέξουν.
• Τους νόμους που ψήφισαν διαχρονικά οι κυβερνήσεις, με τους οποίους οι αλλαγές στα προγράμματα σπουδών, η έμφαση στις δεξιότητες και η απαξίωση της ολοκληρωμένης μόρφωσης για όλα τα παιδιά αποτελούν τροχοπέδη στο ήδη υποβαθμισμένο μορφωτικό επίπεδο των μαθητών της ΕΕΚ. Η τελευταία θέση ως προς τις δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Δείκτη Δεξιοτήτων, καταδεικνύει και ότι σε τομείς που αλλάζουν γρήγορα η γνώση μέσω δεξιοτήτων άμεσα απαξιώνεται.
• Την περικοπή, ακόμα περισσότερο, τα τελευταία χρόνια, θέσεων για πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση αλλά και την εφαρμογή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής και της Τράπεζας Θεμάτων, η οποία θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη εγκατάλειψη των παιδιών από τα ΕΠΑΛ.
• Την πλήρη, επί της ουσίας, κατάργηση της πρόσθετης διδακτικής στήριξης, που είναι τόσο αναγκαία για την πλειοψηφία των μαθητών στα ΕΠΑΛ, μάλιστα σε μια περίοδο πανδημίας και μετά από ένα μεγάλο διάστημα τηλεκπαίδευσης.
• Η λειτουργία όλων των δομών της ΕΕΚ με κριτήρια που βάζει η αγορά και που αξιολογείται από το κατά πόσο προσαρμόζεται σε αυτά, ώστε να ικανοποιούνται οι ανάγκες της (χαρακτηριστική άλλωστε η προθυμία των επιχειρήσεων ακόμα και να εκπαιδεύουν τους μελλοντικούς εργαζομένους τους μόνο σε ό,τι αυτές χρειάζονται) και όχι με βάση τις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας.
• Τέλος, την ανάγκη πολλές φορές των ίδιων των μαθητών να εργαστούν για να συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα, ενώ είναι χαρακτηριστικές και οι περιπτώσεις μαθητών που πηγαίνουν το μοναδικό εισόδημα στο σπίτι.

Μπροστά σε όλα αυτά που αντικειμενικά κατηγοριοποιούν σχολεία, μαθητές και εκπαιδευτικούς, που εντείνουν τους ταξικούς φραγμούς στην Παιδεία, καλούμε όλη την εκπαιδευτική κοινότητα να καταδικάσει τις διαχρονικές πολιτικές που υποβαθμίζουν ακόμα περισσότερο τα μορφωτικά και εργασιακά δικαιώματα των μαθητών μας, που οδηγούν τελικά στη μειωμένη προσπάθεια και στην εγκατάλειψη. Με αιτήματα που πραγματικά θα αναβαθμίζουν την Επαγγελματική Εκπαίδευση, όπως, για παράδειγμα, γενναία αύξηση της χρηματοδότησης από τον κρατικό προϋπολογισμό, μαζικές προσλήψεις μόνιμων εκπαιδευτικών που θα καλύπτουν όλες τις ανάγκες των σχολείων, σύγχρονα και επαρκή εργαστήρια αλλά και υποδομές, ριζικές αλλαγές στα αναλυτικά προγράμματα ώστε να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες εξελίξεις της επιστήμης και της τεχνολογίας, πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα κατά τη διάρκεια της μαθητείας/πρακτικής άσκησης κ.ά.

Ολοι μαζί, εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς, να παλέψουμε μέσα από τις ΕΛΜΕ, τα εργατικά σωματεία, τους συλλόγους γονέων, μαζί με τους μαθητές μας, για μόρφωση, δουλειά και ζωή με δικαιώματα με βάση τις δυνατότητες της εποχής μας!