Από το καλοκαίρι και στη συνέχεια με την έναρξη της σχολικής χρονιάς φάνηκαν, για άλλη μια φορά, τα προβλήματα υποδομών των σχολείων, η απουσία του αναγκαίου ελέγχου και της συντήρησης των κτιριακών υποδομών. Μέσα στον Αύγουστο κατέρρευσε ολόκληρη η ψευδοροφή σε αίθουσα του Δημοτικού Σχολείου στον Βαρνάβα... Με το «καλημέρα» της έναρξης της σχολικής χρονιάς τραυματίστηκαν μαθητές από πτώση σοβάδων στο 149ο Δημοτικό Σχολείο της Αθήνας, ενώ μέσα σε λίγες μέρες η πτώση σοβάδων επαναλήφθηκε στο 36ο Δημοτικό Σχολείο στα Εξάρχεια... Την περασμένη βδομάδα οι Σύλλογοι Γονέων του 39ου Γυμνασίου και του αντίστοιχου Λυκείου της Αθήνας μοιράστηκαν δημόσια την αγωνία τους για το κτίριο που στεγάζει τα δυο σχολεία, όπου τα θεμέλιά του είναι ορατά και στον «αέρα» λόγω της πτώσης του πρανούς, της πλαγιάς δηλαδή που στηρίζεται μέρος των θεμελίων του κτιρίου, επί της οδού Πυθίας και Νικάνορος...

Κι ενώ τα παραπάνω είναι μόλις ένα μικρό δείγμα των προβλημάτων στις γερασμένες υποδομές των σχολικών κτιρίων, το κυβερνητικό πρόγραμμα προσεισμικού ελέγχου των κτιρίων δεν έχει ξεκινήσει ακόμα, εντείνοντας την αγωνία εκπαιδευτικών, γονιών και μαθητών για την ασφάλειά τους στους χώρους που περνούν καθημερινά πολλές ώρες τους.

Η σχεδιασμένη αποδυνάμωση και απαξίωση του μοναδικού δημόσιου τεχνικού κατασκευαστικού φορέα για τη σχολική στέγη (πρώην ΟΣΚ και νυν Κτιριακές Υποδομές - ΚΤΥΠ) και η διάχυση της ευθύνης στους δήμους και μάλιστα χωρίς κανέναν έλεγχο και καμία λογοδοσία, αποτελεί μία νάρκη που ανά πάσα στιγμή μπορεί να εκραγεί με τραγικά αποτελέσματα. Οπως χαρακτηριστικά καταγγέλλει το Σωματείο Εργαζομένων στις ΚΤΥΠ «στον σεισμό του 2019 στη Δυτική Αττική με τις "ανεξήγητα" μεγάλες ζημιές σε δεκάδες σχολεία και τις 29 εκκενώσεις σχολείων, δεν θρηνήσαμε θύματα επειδή έγινε Ιούλη με κλειστά τα σχολεία. Από τότε και μέχρι σήμερα έχουμε γίνει μάρτυρες σε δεκάδες "ατυχήματα" με πτώσεις σοβάδων, ψευδοροφών και άλλων υλικών όπου και πάλι γλιτώσαμε τα χειρότερα είτε επειδή συνέβησαν εκτός ωραρίου λειτουργίας είτε επειδή ήταν καλοκαίρι ή άλλες αργίες. (...) Και όμως, παρ' όλα αυτά και τις συνεχείς προειδοποιήσεις από το Σωματείο μας, Ενώσεις και Συλλόγους Γονέων, άλλα σωματεία και συλλογικούς φορείς, η κυβέρνηση επιμένει στην πολιτική αποποίησης της ευθύνης».

Θυμίζουμε ότι η κυβέρνηση είχε εξαγγείλει ένα πρόγραμμα προσεισμικού ελέγχου σε όλα τα δημόσια κτίρια της χώρας, αμέσως μετά τον καταστροφικό σεισμό στην Τουρκία τον περασμένο Φλεβάρη και τον Μάρτη ψηφίστηκαν οι σχετικές ρυθμίσεις για υποχρεωτικό έλεγχο όλων των δημόσιων κτιρίων και κατά προτεραιότητα των σχολείων. Ωστόσο, η διαδικασία ακόμα δεν έχει ξεκινήσει, με το πιο αισιόδοξο σενάριο να τοποθετεί την έναρξη των όποιων ελέγχων το 2024.

Σύμφωνα με πληροφορίες το ΤΕΕ, που αναλαμβάνει την υλοποίηση του προγράμματος μαζί με τον ΟΑΣΠ και τους δήμους, είναι έτοιμο για να καταρτίσει το μητρώο των μηχανικών που θα διενεργήσουν τους ελέγχους, όμως αναμένεται η έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς το έργο θα χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ. Μετά την έγκριση, όποτε δοθεί αυτή, θα δοθεί ένας αναγκαίος χρόνος για να εγγραφούν οι μηχανικοί στο μητρώο, ενώ θα πρέπει να ακολουθήσει κι ένα εύλογο διάστημα για την εκπαίδευσή τους πάνω σε όλα τα στοιχεία και τις λεπτομέρειες που θα χρειάζεται να συλλέγονται από τα κτίρια για να εκτιμάται η τρωτότητά τους. Με αυτά τα δεδομένα, ακόμα και τώρα να έρθει η έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι έλεγχοι θα ξεκινήσουν στις αρχές του 2024.

Δηλαδή, μιλάμε για έναν χρόνο μετά τις κυβερνητικές εξαγγελίες, ενώ αν λάβουμε υπόψη μας και τις εκτιμήσεις των μηχανικών ότι ο πρωτοβάθμιος έλεγχος όλων των κτιρίων θα διαρκέσει 6 - 8 μήνες, μιλάμε τελικά για άλλη μια σχολική χρονιά χαμένη για τις γερασμένες σχολικές υποδομές. Και να σημειωθεί ακόμα ότι ο πρωτοβάθμιος έλεγχος είναι ταχύς οπτικός έλεγχος, «μία πρώτη αποτίμηση της φέρουσας σεισμικής ικανότητας με στόχο την ιεραρχική βαθμονόμηση και προτεραιοποίηση για περαιτέρω έλεγχο», δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο, όπως περιγράφεται στα πρωτόκολλα του ΟΑΣΠ.

Κατά μία έννοια, ο πρωτοβάθμιος προσεισμικός έλεγχος δεν μπαίνει στην ουσία, ενώ πρέπει ανά 5ετία να επαναλαμβάνεται. Μέχρι σήμερα όμως τέτοιος έλεγχος έχει γίνει σε ένα ποσοστό λίγο πάνω από 20% των κτιρίων, κυρίως σε σχολεία, ενώ σύμφωνα με τον ΟΑΣΠ στο 27% αυτών απαιτείται περαιτέρω άμεσος έλεγχος.

Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, που κατατάσσεται 1η σε σεισμικότητα στην Ευρώπη και 6η στον κόσμο, η αντισεισμική πρόληψη με τακτικούς και εξαντλητικούς ελέγχους θα έπρεπε να αποτελεί προτεραιότητα για το κράτος. Συμβαίνει όμως το ακριβώς αντίθετο, αν σκεφτεί κανείς ότι από τον μεγάλο σεισμό της Αθήνας το 1999 και τις αποφάσεις που υπήρξαν τότε για έλεγχο των κτιρίων, αυτός έγινε περίπου στα μισά σχολεία όλης της χώρας και μόλις στο 1/3 των σχολείων της σεισμόπληκτης Αττικής!

Ακόμα και τότε, οι έλεγχοι ξεκίνησαν δυο χρόνια (!) μετά τον καταστροφικό σεισμό, χωρίς ποτέ να ολοκληρωθούν. Σήμερα, 22 χρόνια μετά, το πρόγραμμα που νομοθέτησε η κυβέρνηση τον περασμένο Μάρτη δεν έχει ξεκινήσει ακόμα, ενώ θα έπρεπε τα σχολεία να έχουν ήδη ελεγχθεί, πριν από την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, για να βεβαιωθεί η ασφάλειά τους ή να δρομολογηθούν εργασίες εκεί που χρειάζεται.

Ειδικά για τα σχολικά κτίρια, πάνω από 9.000 είναι χτισμένα την περίοδο 1960 - 1985 και δεν έχουν ελεγχθεί ποτέ! Από το σύνολο των πρωτοβάθμιων ελέγχων υπολογίζεται ότι για ένα περίπου 10% των κτιρίων θα χρειαστεί επανέλεγχος, ενδεχομένως και επισκευαστικές εργασίες.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΑΣΠ, από τα 20.000 κτίρια δημόσιας και κοινωφελούς χρήσης, που στεγάζουν κατά κανόνα σχολεία, το 23% είναι χτισμένα προ του 1960, το 42% μεταξύ 1961 και 1985, το 18% την περίοδο 1986 - 1995, το 9% τα έτη 1996 - 2000, το 6% μετά το 2000 και για το 2% δεν υπάρχουν στοιχεία. Συνολικά τα κτίρια στη χώρα μας, σε ένα ποσοστό της τάξης του 69%, είναι κατασκευασμένα χωρίς καθόλου αντισεισμικούς κανονισμούς ή με τον αντισεισμικό κανονισμό του 1959, ενώ το 59% των σχολικών κτιρίων και το 73% των υπόλοιπων δημόσιων κτιρίων δεν έχουν κατασκευαστεί με σύγχρονο αντισεισμικό κανονισμό.

Είναι φανερό ότι λόγω και της παλαιότητας πολλών κτιρίων, η συνειδητή υποτίμηση και απαξίωση των προσεισμικών ελέγχων από το κράτος (κυβερνήσεις, Τοπική Διοίκηση) είναι εγκληματική. Η ολοκληρωμένη πρόληψη από τους σεισμούς και η ασφάλεια μαθητών και εκπαιδευτικών θυσιάζονται στον βωμό του «κόστους - οφέλους» για το κεφάλαιο και το κράτος του.