Οι εκδόσεις «Ολκός» έχουν επιδείξει μιαν ιδιαίτερη ευαισθησία σ' ό,τι αφορά στην τοπιογραφία και χαρτογραφία της νησιωτικής Ελλάδας. Χτες, στο Μουσείο Μπενάκη παρουσίασαν το τέταρτο -εξαιρετικά καλαίσθητο (λόγω των εικαστικής εμβέλειας εικόνων που το κοσμούν και λόγω της άψογης καλλιτεχνικής και τυπογραφικής δουλιάς) - βιβλίο μιας σχετικής επιστημονικής εκδοτικής σειράς. Πρόκειται για το πρωτότυπο έργο του ιστορικού ερευνητή Γιώργου Τόλια «Τα νησολόγια (Η μοναξιά και η συντροφιά των νησιών)», με επιλεγόμενα του καθηγητή Νεοελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Σπύρου Ασδραχά και καλλιτεχνική επιμέλεια του Δημήτρη Καλοκύρη. Η έκδοση (192 σελ.) - η πρώτη στη διεθνή βιβλιογραφία που παρουσιάζει αυτοτελώς τα νησολόγια του 15ου-17ου αιώνα και η οποία «πλουτίζει τη χαρτογραφική περιουσία μας» - περιλαμβάνει 130 σπάνιους, κυρίως χειροποίητους, χάρτες ελληνικών νησιών, από τους οποίους οι περισσότεροι ανήκουν στη συλλογή της Μαργαρίτας Σαμούρκα, ενώ άλλοι προέρχονται από βιβλιοθήκες και μουσεία της Ελλάδας, της Ευρώπης και των ΗΠΑ.

Οι νησιωτικοί χάρτες αποτελούν ένα ξεχωριστό γεωγραφικό και ιστορικό είδος, το οποίο «ριζώνει στην αρχαιότητα, στα έπη του Ομήρου και του Βιργιλίου και στη γεωγραφική φιλολογία που ξεπήδησε από αυτά», σημειώνει προλογικά ο συγγραφέας. Ουσιαστικά τα νησολόγια είναι περισσότερο καλλιτεχνικά έργα παρά χάρτες, αφού στην εποχή που δημιουργήθηκαν δεν υπήρχαν οι δυνατότητες πιστής γεωγράφησης και χαρτογράφησης ενός τόπου. «Τα νησολόγια είναι πνευματικό προϊόν της Αναγέννησης. Η νησολογία της Φλωρεντίας και της Βενετίας ουσιαστικά είναι λογοτεχνία, η οποία απλώς εισάγει ως βοήθημα τη χαρτογραφία», όπως χαρακτηριστικά τόνισε, στη χτεσινή παρουσίαση του βιβλίου, ο καθηγητής Βασίλης Παναγιωτόπουλος.

Για το βιβλίο μίλησαν ο πρόεδρος του Μουσείου Μπενάκη, Μαρίνος Γερουλάνος, η εκδότρια, Ειρήνη Λούβρου, η ομότιμη καθηγήτρια Μεσαιωνικής Ιστορίας στη Γαλλία, Αικατερίνη Κουμαριανού, ο Δημήτρης Καλοκύρης και ο συγγραφέας, ο οποίος επισήμανε: «Ακολούθησα μια ιδιότυπη μεθοδολογία, προσπαθώντας να αναλύσω την ομορφιά, αλλά και τη μοναξιά των ελληνικών νησιών που άνθισαν σε αλλοτινούς καιρούς και τα οποία, αν και εγκαταλειμμένα, σήμερα ενεργοποιούν τη νόησή μας».