Αντιμέτωποι με το κατάφωρα άδικο φορολογικό σύστημα βρίσκονται αυτές τις μέρες οι μισθωτοί και συνταξιούχοι, καθώς μέσα στο Μάη αρχίζουν να τρέχουν οι προθεσμίες για την υποβολή των δηλώσεων φορολογίας για τα εισοδήματα που αποκτήθηκαν μέσα στο 2001. Οι μισθωτοί και συνταξιούχοι δεν έχουν κάτι άλλο να χάσουν ή να κρύψουν από τα εισοδήματά τους. Αντίθετα, η υποβολή της δήλωσης με όλα τα στοιχεία που ζητούνται για τα έσοδα και τις δαπάνες θα δώσει την ευχέρεια σε πολλούς από εμάς να πάρουμε πίσω ένα μέρος του φόρου που παρακρατήθηκε στη διάρκεια του 2001. Να σημειωθεί ότι όλα τα δικαιολογητικά που έχουμε στα χέρια μας (μισθοί, δαπάνες κ.ά.) είναι σε δραχμές. Σε δραχμές θα αναγραφούν τα ποσά αυτά και πάνω στη φορολογική δήλωση, αλλά ο καταλογισμός του φόρου για επιστροφή ή επιπλέον καταβολή θα γίνει σε ευρώ με βάση τη γνωστή ισοτιμία μετατροπής (1 ευρώ =340,750 δρχ.)

Τα φορολογικά έντυπα που θα συμπληρώσουν, κατά περίπτωση, οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι είναι τα εξής:

Το Ε1 είναι το βασικό έντυπο και αφορά τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος. Υποβάλλεται από όλους τους φορολογούμενους.

Το Ε1Α αφορά, όπως και το Ε1, τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος, αλλά είναι σχετικά απλοποιημένο και περιέχει λιγότερους κωδικούς. Υποβάλλεται αντί για το Ε1 αποκλειστικά και μόνο από μισθωτούς και συνταξιούχους και με την προϋπόθεση ότι περιέχονται οι κωδικοί με τα στοιχεία που τους αφορούν και ζητούνται από την Εφορία. Σε διαφορετική περίπτωση θα υποβληθεί το Ε1.

Το Ε2 που αφορά στα εισοδήματα από ενοίκια ακινήτων και υποβάλλεται μόνο από φορολογούμενους που έχουν να δηλώσουν τέτοια εισοδήματα.

Το Ε3 με τα οικονομικά στοιχεία των επιχειρήσεων και επαγγελματιών είναι συνοδευτικό έντυπο του Ε1. Υποβάλλεται από τους μισθωτούς που έχουν να δηλώσουν και εισοδήματα από ελευθέρια επαγγέλματα.

Το Ε9 που αφορά στα ακίνητα του φορολογούμενου. Υποβάλλεται σε περίπτωση οποιασδήποτε μεταβολής της ακίνητης περιουσίας, καθώς και από αυτούς που υποβάλουν δήλωση εισοδήματος (Ε1 ή Ε1Α) για πρώτη φορά.

Τα κριτήρια, με βάση τα οποία οι μισθωτοί και συνταξιούχοι είναι υποχρεωμένοι να υποβάλουν δήλωση δεν έχουν αλλάξει. Ετσι δήλωση υποβάλλουν όσοι:

• Εχουν ετήσιο εισόδημα πάνω από 800.000 δρχ.
• Ανεξάρτητα από το ύψος του εισοδήματος δήλωση υποβάλλουν οι κάτοχοι επιβατικού αυτοκινήτου και οι κάτοχοι μοτοσικλέτας πάνω από 500 κ.ε. Υποχρέωση υπάρχει και στην περίπτωση που αυτά τα περιουσιακά στοιχεία ανήκουν στη σύζυγο ή σε προστατευόμενα μέλη της οικογένειας.
• Οσοι, ανεξάρτητα από το ύψος του εισοδήματος, ασκούν παράλληλα και ελευθέριο επάγγελμα ή έχουν ατομική επιχείρηση.
• Οσοι έχουν ετήσιο ακαθάριστο εισόδημα από ενοίκια πάνω από 200.000 δρχ.
• Οσοι αγόρασαν ακίνητο ή έχτισαν οικοδομή.
• Οσοι έχουν δευτερεύουσα κατοικία και επίσης όσοι κατοικούν σε οικοδομή πάνω από 150 τ.μ.

Τα φορολογούμενα εισοδήματα από μισθούς και συντάξεις συμπληρώνονται στον πίνακα 4 του βασικού εντύπου Ε1.

Οι μισθωτοί θα αναγράψουν το άθροισμα των καθαρών ποσών από μισθούς, ημερομίσθια κλπ. στον κωδικό 301-302, όπως αναφέρεται στις βεβαιώσεις των εργοδοτών τους, χωρίς να αφαιρεθούν τα ποσά του φόρου που παρακρατήθηκαν, ούτε οι τυχόν κρατήσεις που έγιναν για την εξόφληση στεγαστικού ή άλλου δανείου. Αν κάποιος μισθωτός έχει βεβαιώσεις από περισσότερους από έναν εργοδότες τότε στο συγκεκριμένο κωδικό θα αναγράψει το άθροισμα των εισοδημάτων του. Στον κωδικό 311-312 συμπληρώνεται το ποσό της λεγόμενης εισοδηματικής ενίσχυσης των χαμηλόμισθων.

Λίγη περισσότερη προσοχή πρέπει να δείξουν οι συνταξιούχοι καθώς θα πρέπει, κατά περίσταση, να αναγράψουν τα εισοδήματά τους μέχρι και σε τρεις διαφορετικούς κωδικούς, που όμως είναι όλοι συγκεντρωμένοι στον πίνακα 4.

Ο κωδικός 303-304 αφορά στο άθροισμα ποσών από κύριες συντάξεις. Ορισμένα ταμεία χορηγούν μία και μόνον βεβαίωση τόσο για την κύρια όσο και για την επικουρική ασφάλιση σε ξεχωριστή σειρά η κάθε μια. Σε κάθε περίπτωση το ποσό της επικουρικής σύνταξης, τα μερίσματα των Ταμείων και τα βοηθήματα δε γράφονται στον κωδικό αυτό αλλά στον αμέσως επόμενο.

Το ποσόν της επικουρικής σύνταξης αναγράφεται στον κωδικό 321-322.

Τέλος, για το επίδομα ΕΚΑΣ υπάρχει ο κωδικός 305-306.

Οι μισθωτοί που ασκούν ταυτόχρονα και κάποιο ελευθέριο επάγγελμα θα συμπληρώσουν και τον πίνακα 4Δ. Προηγουμένως, θα πρέπει να συμπληρωθεί το ειδικό φορολογικό έντυπο Ε3 και εν συνεχεία να μεταφερθεί το αποτέλεσμα που προκύπτει πάνω στον πίνακα 4Δ του εντύπου Ε1.

Ο αμέσως επόμενος πίνακας 4Ε αφορά στα εισοδήματα από ενοίκια.

Πριν από τη συμπλήρωση του πίνακα αυτού πρέπει να συμπληρωθεί το έντυπο Ε2, «αναλυτική κατάσταση μισθωμάτων από ακίνητα» και στη συνέχεια μεταφέρονται τα σχετικά ποσά πάνω στον πίνακα 4Ε. Στο Ε2 αναγράφονται όλα τα οικοδομημένα ακίνητα που έχει ο φορολογούμενος, ανεξάρτητα από το αν αποκτά ή όχι εισόδημα, καθώς επίσης και ο ΑΦΜ του ενοικιαστή. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το ποσό του ενοικίου θα γράφεται σε δωδεκάμηνη βάση (για ολόκληρο το έτος) ανεξάρτητα αν υπάρχει καθυστερημένη πληρωμή για κάποιο ή κάποιους μήνες.

Το τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση πρώτης κατοικίας (κωδικός) αφορά κατοικίες πάνω από 150 τ.μ. και προσαυξάνεται κατά 20 τ.μ. για καθένα από τα δυο πρώτα παιδιά και κατά 30 τ.μ για καθένα παιδί από το τρίτο και μετά.

Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται χωρίζονται σε δυο βασικές κατηγορίες. Η πρώτη αφορά στα έσοδα, κυρίως τις βεβαιώσεις για το ύψος των μισθών και συντάξεων. Η δεύτερη και η πιο δύσκολη κατηγορία αφορά στα δικαιολογητικά για τις δαπάνες. Τα ποσά για τις δαπάνες αφαιρούνται από το συνολικό εισόδημα και με την επισύναψη των σχετικών αποδείξεων μπορούμε να πετύχουμε τη μεγαλύτερη δυνατή μείωση φόρου που προβλέπεται στο ισχύον φορολογικό σύστημα.

Η κάθε κατηγορία δαπάνης αναφέρεται με σαφήνεια στον πίνακα 8 του βασικού εντύπου Ε1. Το ποσό για κάθε μια από αυτές αναγράφεται στον αντίστοιχο κωδικό και πρέπει κατ' αρχή να συνοδεύεται από σχετικό δικαιολογητικό. Ορισμένες από τις δαπάνες αυτές εκπίπτουν εξ ολοκλήρου και άλλες κατά ένα μέρος. Οι φορολογούμενοι γράφουν ολόκληρο το ποσό της δαπάνης που πραγματοποίησαν μέσα στο 2001 με εξαίρεση τη δαπάνη σε επιχειρήσεις περίθαλψης ηλικιωμένων, που γράφεται μειωμένη κατά 50%.

Κωδικός 051-052: Τα έξοδα ιατρικής και νοσοκομειακής περίθαλψης για το φορολογούμενο, τη σύζυγό του ή για τα προστατευόμενα μέλη. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι πληρώνουν τις ιατρικές δαπάνες και στη συνέχεια το ασφαλιστικό ταμείο επιστρέφει πίσω ολόκληρο το ποσό ή ένα μέρος του ποσού. Στη δήλωση της Εφορίας θα γραφτεί μόνο το ποσό που πλήρωσε ο φορολογούμενος, χωρίς δηλαδή την επιστροφή του Ταμείου.

Κωδικός 053-054: Αφορά στις υποχρεωτικές εισφορές σε Ασφαλιστικά Ταμεία (ΤΕΒΕ κλπ.), καθώς και το ποσό εισφορών για περιπτώσεις προαιρετικής ασφάλισης σε ασφαλιστικά ταμεία. Ο κωδικός αυτός συμπληρώνεται κυρίως από εμπόρους και ελεύθερους επαγγελματίες, και από μισθωτούς μόνο στην περίπτωση προαιρετικής καταβολής σε κάποιο ασφαλιστικό ταμείο. Οι υποχρεωτικές ασφαλιστικές εισφορές των μισθωτών δε γράφονται σε αυτό τον κωδικό ούτε και σε κάποιον άλλο. Στη βεβαίωση που έχει χορηγήσει ο εργοδότης υπάρχει το καθαρό ποσό που προκύπτει μετά την αφαίρεση των εισφορών.

Κωδικός 063-064: Αφορά τους τόκους που πληρώθηκαν για στεγαστικά δάνεια, που συνάφθηκαν μέχρι 31/12/1999 για την απόκτηση πρώτης κατοικίας. Οι τόκοι δεν εκπίπτουν από το εισόδημα, αν υπάρχει και άλλη κατοικία που «καλύπτει» τις στεγαστικές ανάγκες του φορολογούμενου. Για την Εφορία οι στεγαστικές ανάγκες καλύπτονται μόλις με 35 τ.μ για τον άγαμο και με 70 τ.μ για τον έγγαμο και αυξάνονται κατά 20 τ.μ. για κάθε προστατευόμενο παιδί. Στον κωδικό αυτό γράφονται και οι τόκοι στεγαστικού δανείου που συνάφθηκε με σκοπό την εξόφληση παλαιότερου δανείου. Ο αμέσως επόμενος κωδικός 065-066 αφορά τους δεδουλευμένους τόκους που πληρώθηκαν μέσα στο 2001 για στεγαστικό δάνειο που συνάφθηκε από την 1/1/2000 και μετά. Εάν η κατοικία ξεπερνά τα 120 τ.μ συμπληρώνεται και ο παράπλευρος κωδικός (071) με τα τετραγωνικά της κατοικίας. Για τα δάνεια που συνάφθηκαν μετά τη 1/1/2000 το ποσό της δαπάνης που εκπίπτει περιορίζεται στο μέρος που αναλογεί στα 120 τ.μ. Πάντως, οι φορολογούμενοι θα γράψουν το σύνολο των τόκων που πλήρωσαν και τα υπόλοιπα θα τα αναλάβει η Εφορία.

• Σε όλες τις περιπτώσεις οι τόκοι για στεγαστικό δάνειο συμπληρώνονται και στον πίνακα 6, στον κωδικό 727-728 (στην 3η σελίδα του Ε1) για τον προσδιορισμό της ετήσιας τεκμαρτής δαπάνης.

Ο κωδικός 055-056 αφορά στη δαπάνη για αγορά και εγκατάσταση συστημάτων και οικιακών συσκευών φυσικού αερίου και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας όπως για ηλιακό θερμοσίφωνα. Το ποσό αναγράφεται ολόκληρο αλλά εκπίπτει μειωμένο στο 75%. Στο 073-074 γράφουμε τη δαπάνη για ασφάλιστρα ζωής, προσωπικών ατυχημάτων και ασθένειας του φορολογούμενου, της συζύγου ή των προστατευόμενων παιδιών. Το ποσό εκπίπτει ολόκληρο μέχρι τις 150.000 δρχ. Πάνω από 150.000 εκπίπτει το 40% και δεν μπορεί να ξεπεράσει τις 250.000 δρχ. Ο 055-056 αφορά τη δαπάνη για αγορά ηλεκτρονικού υπολογιστή, των περιφερειακών συσκευών και για την αγορά εκπαιδευτικού λογισμικού καθώς και για την πρόσβαση στο Ιντερνετ. Αθροίζουμε, επίσης, και τυχόν δαπάνη για αναβάθμιση του υπολογιστή. Η δαπάνη εκπίπτει ολόκληρη μέχρι τις 150.000 δρχ. Στα μεγαλύτερα ποσά αφαιρείται το 40% και μέχρι τις 250.000 δρχ. Στον παρακάτω κωδικό 075 βάζουμε το ετήσια ποσό οικογενειακών δαπανών, δηλαδή 1 εκ. δρχ. που αναγνωρίζει η Εφορία. Οπως και πέρυσι δε χρειάζεται να προσκομίσουμε τις αποδείξεις. Ετσι κι αλλιώς η Εφορία θα το υπολογίσει μειωμένο στο 30% και το πολύ μέχρι 300.000 δρχ. Ετσι, για να πετύχουμε την έκπτωση αρκεί να γράψουμε στο συγκεκριμένο κωδικό 1.000.000.

Η ένδειξη 1 του πίνακα 8 αφορά στα ποσά που πληρώσαμε για ενοίκια κύριας κατοικίας της οικογένειας. Συμπληρώνουμε το όνομα του εκμισθωτή και οπωσδήποτε τον ΑΦΜ του, καθώς σε διαφορετική περίπτωση η δαπάνη δε θα αναγνωριστεί. Ακριβώς δίπλα στους κωδικούς 811-812 γράφουμε ολόκληρο το καθαρό ποσό για ενοίκια κύριας κατοικίας. Στην ένδειξη 12 και στους αντίστοιχους κωδικούς συμπληρώνουμε αντίστοιχα τα στοιχεία των εκμισθωτών και τα ενοίκια για κατοικία παιδιών που σπουδάζουν σε αναγνωρισμένες σχολές ή σχολεία του εσωτερικού. Σε αυτή την περίπτωση τα ονόματα των παιδιών πρέπει να γραφτούν στον πίνακα 10 (στοιχεία προσώπων που συνοικούν με τους φορολογούμενους και τους βαρύνουν). Η έκπτωση δίνεται εφόσον η κατοικία βρίσκεται στην πόλη που έχει την έδρα της η σχολή και εφόσον δεν έχετε άλλη κατοικία σε αυτή την περιοχή. Για τα ενοίκια κύριας κατοικίας το ποσό που αναγνωρίζει η Εφορία είναι το πολύ οι 250.000 δρχ. Το ίδιο ισχύει και για τα ενοίκια κάθε παιδιού που σπουδάζει. Μέχρι τις 150.000 δρχ.το ποσό εκπίπτει ολόκληρο και από κει και πέρα υπολογίζεται το 40%.

Ο επόμενος πίνακας 9 (προκαταβληθέντες-παρακρατηθέντες φόροι) αφορά όλα τα εισοδήματα. Οι μισθωτοί και συνταξιούχοι θα συμπληρώσουν τους κωδικούς 313-414 (φόρος που αναλογεί) και 315-316 (φόρος που παρακρατήθηκε), όπως προκύπτει από την άθροιση των ποσών στις βεβαιώσεις αποδοχών που χορηγούν οι εργοδότες.

Τα δίδακτρα γράφονται στην ένδειξη 13 του πίνακα 8. Αφορούν τα ποσά για παράδοση μαθημάτων στο σπίτι ή σε φροντιστήρια κάθε εκπαιδευτικής βαθμίδας καθώς και για ξένες γλώσσες. Ο κωδικός 079-080 είναι για το φορολογούμενο και τη σύζυγό του αντίστοιχα, και οι κωδικοί από 081 έως 085 για κάθε παιδί χωριστά. Τα ποσά που αναγνωρίζει η Εφορία είναι τα ίδια που ισχύουν και για τις άλλες περιπτώσεις.