Μια απόφαση-σταθμός για τη σωτηρία του αιγαιοπελαγίτικου τοπίου εκδόθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας, που βάζει φραγμούς στην άναρχη δόμηση και στην αλόγιστη εκμετάλλευση από τον τουρισμό.

Σύμφωνα με την απόφαση του Ε΄ Τμήματος του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου, για κανέναν λόγο δεν μπορεί να οικοδομηθούν οικόπεδα μικρότερα των τεσσάρων στρεμμάτων που είναι εκτός σχεδίου και εκτός οικισμών των νησιών του Αιγαίου. Επίσης, το ΣτΕ ενέκρινε μια σειρά από προστατευτικούς όρους οικιστικής ανάπτυξης για τα νησιά του Αιγαίου.

Συγκεκριμένα, η υπόθεση έχει ως εξής: Το υπουργείο Αιγαίου κατέθεσε στο ΣτΕ σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που αφορά σε 25 νησιά του Αιγαίου (Κίμωλος, Δονούσα, Ανω Κουφονήσι, Ηρακλειά, Σχοινούσα, Αμοργός, Ανάφη, Σίκινος, Φολέγανδρος, Τήλος, Νίσυρος, Χάλκη, Μεγίστη, Κάσος, Τέλενδος, Ψέριμος, Αστυπάλαια, Λειψοί, Αγαθονήσι, Αρκοί, Αγιος Ευστράτιος, Οινούσσες, Ψαρά, Φούρνοι και Θύμαινα), όπου αφ' ενός μεν χαρακτηρίζονταν ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, αφ' ετέρου καταστρατηγούνταν οι όροι δόμησης σ' αυτά τα νησιά.

Το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος προέβλεπε ότι μπορούν να οικοδομηθούν και οικόπεδα που είναι εκτός σχεδίου και μάλιστα μικρότερα των τεσσάρων στρεμμάτων. Δηλαδή οικόπεδα 750, 1.200 και 2.000 τετραγωνικών μέτρων, κατά παρέκκλιση, να θεωρούνται άρτια και οικοδομήσιμα, εφόσον έχουν πρόσωπο σε εθνικές, επαρχιακές, δημοτικές και κοινοτικές οδούς. Ουσιαστικά, η διάταξη αυτή άνοιγε το δρόμο να οικοδομηθεί ένα μεγάλο μέρος των οικοπέδων στα νησιά.

Το ΣτΕ με την υπ' αριθμ. 156/2002 απόφασή του έκρινε παράνομη την παραπάνω διάταξη. Στην απόφασή του αναφέρει ότι οι παρεκκλίσεις αυτές δεν είναι συμβατές με τον χαρακτήρα των 25 αυτών νησιών και τον χαρακτηρισμό τους ως ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Οσον αφορά στο μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος των κτισμάτων το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο αναφέρει: «Επιβάλλεται τα κτίσματα να είναι μονώροφα με μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος 4,50 μέτρα. Το ύψος μετρείται από τη φυσική στάθμη του εδάφους σε κάθε σημείο του περιγράμματος του κτιρίου, έτσι ώστε η προβολή του ύψους του κτιρίου σε καμιά περίπτωση να μην υπερβαίνει το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος».

Οι τουριστικές εγκαταστάσεις προβλέπεται να κτίζονται μόνο με τη μορφή «bungelows» και δε θα πρέπει να ξεπερνούν τα 4.800 κυβικά μέτρα ή τα 1.500 τετραγωνικά μέτρα με μέγιστο ύψος τα 7,50 μέτρα. Τα ενοικιαζόμενα επιπλωμένα δωμάτια δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 200 τετραγωνικά μέτρα και υποχρεωτικά θα είναι μονώροφα με μέγιστο ύψος 4,60 μέτρα.

Επίσης, με το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος προβλέπεται:

• Τα νέα κτίρια θα πρέπει να έχουν λιτή γεωμετρική μορφή με διάσπαση των όγκων -- κατά τα τοπικά πρότυπα -- ενώ τα μονώροφα κτίρια δεν μπορούν να υπερβαίνουν τα 400 κυβικά μέτρα.
• Τα κουφώματα υποχρεωτικά θα είναι από ξύλο με εξωτερικά παντζούρια (αποκλείονται συρόμενα ή ρολά).
• Πισίνες επιτρέπεται να κατασκευάζονται μόνο από ξενοδοχειακές μονάδες.
• Δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση προκατασκευασμένων ή λυόμενων οικίσκων και η κατασκευή κτιρίων σε υποστυλώματα.
• Απαγορεύεται η δημιουργία οικοδομικών συνεταιρισμών και η εγκατάσταση κλιματιστικών σε ορατά σημεία.
• Απαγορεύεται η ανέγερση κτισμάτων με τη μορφή ανεμόμυλων, ενώ επιτρέπεται η αναστήλωση των ήδη υπαρχόντων.
• Δεν επιτρέπεται η καταστροφή των ήδη υπαρχόντων λιθόκτιστων κτιρίων και η μετατροπή των παραδοσιακών καλντεριμιών σε οδούς εξυπηρέτησης τροχοφόρων.