Στα βιβλία «Η ζωή των αστεριών» και «Στη γειτονιά του ουρανού - Αναφορά στα ουράνια σώματα» του Τζαμάλ - Οδυσσέα Μαάιτα, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις της «Σύγχρονης Εποχής», είναι αφιερωμένη η σελίδα μας.

Ο ουρανός είναι το παράθυρό μας για το σύμπαν και ο Οδ. Μαάιτα μάς καλεί να «ανακαλύψουμε» τα αστέρια, τα διάφορα ουράνια σώματα και αστρονομικά φαινόμενα, τις τελευταίες εξελίξεις στην αστρονομία, να μάθουμε τα «μυστικά» του σύμπαντος... Το πρώτο βιβλίο απευθύνεται στους μικρούς αναγνώστες και τους εισάγει στον όμορφο κόσμο του σύμπαντος, ενώ το δεύτερο βιβλίο, σε φωτογραφική επιμέλεια Ηλία Καρατζούλη, μπορεί να διαβαστεί από όλες τις ηλικίες.

Για όλα αυτά μιλά στον «Ριζοσπάστη» ο Οδ. Μαάιτα και τον ευχαριστούμε θερμά.

-- Δύο βιβλία με θέμα τα αστέρια και τα ουράνια σώματα... Τι είναι αυτό που σε παρακίνησε να ασχοληθείς με αυτά τα θέματα και πώς το ένα σε οδήγησε στο άλλο;

-- Ο ουρανός έλκει γενικά τους ανθρώπους. Τα καλοκαίρια κοιτάμε τα άστρα, τα τραγουδάμε, μιλάμε γι' αυτά. Ο ουρανός λοιπόν διεγείρει τη φαντασία, είναι πηγή έμπνευσης όχι μόνο για τους επιστήμονες, αλλά και για καλλιτέχνες και απλούς ανθρώπους. Το θέμα είναι ότι στην πραγματικότητα οι περισσότεροι ξέρουμε πολύ λίγα γι' αυτόν, για τα αντικείμενα που τον αποτελούν, για τα διάφορα φαινόμενα. Πόσοι ξέρουν π.χ. ότι όλα αυτά που βλέπουμε δεν είναι μόνο άστρα, ή αλλιώς ποια η διαφορά των αστεριών από τους πλανήτες;

Αυτό που με παρακίνησε να γράψω το πρώτο βιβλίο, με τίτλο «Η ζωή των αστεριών», είναι το γεγονός ότι όποτε βρισκόμουν με μικρά παιδιά με ρωτούσαν συνεχώς για τον ουρανό, τους πλανήτες, τον Ηλιο, τη Σελήνη, τα αστέρια, το σύμπαν. Επέλεξα το θέμα αυτό γιατί από τη μία δείχνει την εξέλιξη, την ανάπτυξη που υπάρχει παντού στη φύση, με έναν πολύ όμορφο τρόπο, και από την άλλη είναι ένα θέμα που από όσο μπορώ να ξέρω δεν υπήρχε στην ελληνική παιδική βιβλιογραφία.

Η πεποίθηση ότι η επιστήμη δεν μπορεί να μένει κλειστή μέσα σε κύκλους ειδικών αλλά οφείλει να φτάνει σε όλο τον λαό ώστε να τον κάνει «ένα μπόι ψηλότερο», ότι οφείλει να βοηθά στην κατανόηση του κόσμου, να δίνει τελικά τα εργαλεία ώστε να μπορούμε να τον αλλάξουμε, είναι αυτή που με οδήγησε στο να γράψω το δεύτερο βιβλίο μου, για μεγάλους, με τίτλο «Στη γειτονιά του ουρανού - Αναφορά στα ουράνια σώματα».

-- Τι περιλαμβάνουν;

-- Το πρώτο είναι ένα παιδικό επιστημονικό βιβλίο. Δεν είναι ένα παραμύθι, ούτε περιέχει φανταστικές ιστορίες. Ουσιαστικά μιλά για τον κύκλο ζωής των αστεριών: Πώς γεννιούνται, τι σημαίνει όταν λέμε ότι ένα αστέρι ζει και τι συμβαίνει όταν φτάνει στο τέλος της ζωής του. Είναι γραμμένο με επιστημονική γλώσσα αλλά όσο πιο απλά γίνεται, για να είναι κατανοητό από μαθητές. Ταυτόχρονα, είναι ζωγραφισμένο από τις κόρες μου, οι οποίες βλέποντας πραγματικές φωτογραφίες από ουράνια σώματα τα ζωγράφισαν, προφανώς περνώντας τα μέσα από ένα παιδικό φίλτρο!

Το δεύτερο βιβλίο, «Στη γειτονιά του ουρανού - Αναφορά στα ουράνια σώματα», περιλαμβάνει μια ιστορική εισαγωγή, όχι όμως ως αναφορά στην Ιστορία της αστρονομίας, πώς ξεκίνησε, πώς αναπτύχθηκε κ.λπ. Προσπάθησα να απαντήσω στις εξής ερωτήσεις:

Γιατί αναπτύχθηκε η αστρονομία; Τι ήταν αυτό που ώθησε τους ανθρώπους να μελετήσουν τον ουρανό;

Ποια η σχέση της αστρονομίας με την ανθρώπινη κοινωνία και δραστηριότητα, τον ανθρώπινο πολιτισμό;

Πώς επηρέασε η αστρονομία την εξέλιξη γενικά της επιστήμης;

Πώς συνδέθηκε με την ανάπτυξη της τεχνολογίας;

Πέρα από την ιστορική εισαγωγή, το βιβλίο μιλά για τους αστέρες και τους πλανήτες, τη διαφορά μεταξύ τους, στοιχεία για τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Μιλά για τον Ηλιο και τη Σελήνη, για τις εκλείψεις, τους κομήτες, τους αστεροειδείς, τους μετεωρίτες. Μιλά επίσης για αντικείμενα που βρίσκονται έξω από το ηλιακό μας σύστημα, όπως είναι τα αστρικά σμήνη και οι εξωπλανήτες, οι διάφοροι γαλαξίες αλλά και ο γαλαξίας μας.

Γίνεται αναφορά στα αντικείμενα Messier, τα πιο λαμπερά σώματα που βλέπουμε στον ουρανό και τα πιο ελκυστικά για τους ερασιτέχνες αστρονόμους και αστροφωτογράφους. Το βιβλίο κλείνει με τους αστερισμούς και λέει πώς μπορούμε να προσανατολιστούμε στον ουρανό, ώστε με την αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας και του διαδικτύου να μπορούμε να τον απολαύσουμε!

Για να μην είναι το συγκεκριμένο βιβλίο άλλη μια επανάληψη στα πολλά βιβλία αστρονομίας που κυκλοφορούν, θεώρησα σωστό να μην είναι απλά ένα κείμενο αλλά να είναι πλούσιο με φωτογραφίες, να αξιοποιεί τα σύγχρονα επιτεύγματα της αστρονομίας, να περιλαμβάνει τις διαστημικές αποστολές.

Σε αυτήν την προσπάθεια βρήκα βοηθό και συνεργάτη τον Ηλία Καρατζούλη, ο οποίος όχι μόνο μου έδωσε τις δικές του πρωτότυπες αστροφωτογραφίες αλλά έκανε όλη τη φωτογραφική έρευνα και βρήκε τις φωτογραφίες με τη σωστή ανάλυση, ώστε να μη χαθεί κατά την εκτύπωση όλη η ομορφιά που βλέπουμε στο σύμπαν.

-- Και τα δύο βιβλία αποτελούν μια καλή ευκαιρία για να παρατηρήσουμε μαζί με τα παιδιά μας τον ουρανό και να μιλήσουμε για το σύμπαν. Ολη αυτή η δραστηριότητα τι μπορεί να «ξεκλειδώσει» σε ένα μικρό παιδί αλλά και σε ένα μεγαλύτερο;

-- Να δει τη φύση, να κατανοήσει την αντικειμενική πραγματικότητα, πως για καθετί υπάρχει μια αιτία, πως τίποτα δεν «πέφτει από τον ουρανό», να καταλάβει ότι μπορούμε όλα αυτά να τα γνωρίσουμε, να τα εξερευνήσουμε, να τα ανακαλύψουμε και τελικά να τα κατακτήσουμε, να τα αλλάξουμε μέσα από τη δική μας, ανθρώπινη - κοινωνική δραστηριότητα. Με άλλα λόγια, να δει τη «μαγεία της ζωής», όπου όλα μπορούν να γίνουν όχι μεταφυσικά, όπως στις ταινίες με τους μάγους, αλλά μέσα από τα κοινωνικά επιτεύγματα και τη συλλογική δράση, την επιστήμη, την τεχνολογία, την ανθρώπινη εργασία.

-- Εστιάζοντας στη «Γειτονιά του ουρανού», μπορούμε να πούμε ότι είναι ένα βιβλίο που με εκλαϊκευτικό τρόπο, απευθυνόμενο σε όλες τις ηλικίες, εκτός των άλλων βοηθά παιδιά και εφήβους να προσεγγίζουν επιστημονικά τα θέματα και να εξοικειώνονται συνολικότερα με τον ορθολογικό τρόπο σκέψης. Πόσο το έχουμε ανάγκη αυτό σήμερα;

-- Ζούμε σε μια εποχή με μεγάλες αντιφάσεις. Μία απ' αυτές, που την είδαμε πολύ έντονα και τον καιρό της πανδημίας, είναι τα τεράστια άλματα στην επιστήμη και στην τεχνολογία από τη μία και από την άλλη ο ανορθολογισμός που υπάρχει σε τμήμα του πληθυσμού και που αναπτύσσεται στη δημόσια σφαίρα. Τι θα κάνουμε λοιπόν απέναντι σ' αυτό;

Δεν είναι εύκολη υπόθεση, ούτε μπορεί να λυθεί με μαγικό τρόπο, ειδικά αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι ο ανορθολογισμός και η μεταφυσική προωθούνται σχεδόν παντού. Σκεφτείτε μόνο πόσες εκπομπές στην τηλεόραση μιλάνε καθημερινά για τα ζώδια, σε σελίδες εφημερίδων κ.λπ. Προφανώς και η επιστήμη, τα αποτελέσματά της, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο μελετάμε τα διάφορα φαινόμενα, η μεθοδολογία, είναι ανάγκη να φτάσουν σε όσο το δυνατόν πιο πολλούς ανθρώπους, να γίνει κτήμα τους.

Η εκλαϊκευμένη επιστήμη βοηθά σε αυτό, δίνει τη δυνατότητα να επικοινωνήσεις τα επιτεύγματα της επιστήμης, χωρίς προφανώς τις τεχνικές τους λεπτομέρειες, σε ανθρώπους που είτε δεν ήθελαν είτε δεν μπόρεσαν να έρθουν σε επαφή με αυτήν. Από την άλλη, η εκλαϊκευμένη επιστήμη βοηθά και τους ειδικούς, τους επιστήμονες, αφού είναι αλήθεια ότι η μεγάλη εξειδίκευση πολλές φορές σε κάνει να ξεχνάς και γιατί ξεκίνησες να κάνεις επιστήμη, αλλά και το να κατανοείς και να σκέφτεσαι τη «μεγάλη εικόνα».