Οι δύο νεκροί εργάτες μέσα σε τρεις μέρες - 28 και 30 Ιούλη - σε υπηρεσίες καθαριότητας, συνολικά τέσσερις από την αρχή του καλοκαιριού στους ΟΤΑ, είναι μια τραγική απόδειξη των συνεπειών που έχουν οι άθλιες συνθήκες δουλειάς, οι μεγάλες ελλείψεις μόνιμου προσωπικού, η γενίκευση της προσωρινής απασχόλησης και η ένταση της εργασιακής ανασφάλειας, η απουσία μέτρων για την Υγεία και Ασφάλεια, το τσάκισμα μισθολογικών και εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων στους δήμους.

Το Συνδικάτο ΟΤΑ Αττικής προχώρησε σε παρεμβάσεις στον Ειδικό Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ - διαχειρίζεται τα στερεά απόβλητα) όπου έγινε το πρώτο θανατηφόρο και στη δημοτική αρχή Πειραιά όπου έγινε το δεύτερο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η δημοτική αρχή Μόραλη φρόντιζε να απουσιάζει την ώρα της κινητοποίησης, ώστε να αποφύγει τη συνάντηση με αντιπροσωπεία του Συνδικάτου και του Σωματείου Οδηγών - Μηχανικών και Εργατοτεχνιτών Δήμου Πειραιά.

Η στάση της είναι ίδια με αυτή που κρατούν στην πλειοψηφία τους οι δημοτικές αρχές στο ζήτημα της λήψης μέτρων για την προστασίας της ζωής, της υγείας και της ακεραιότητας των εργαζομένων, ως στοιχείο της συνολικότερης αντιλαϊκής πολιτικής που υπηρετούν οι εκλεκτοί της κυβέρνησης και όλων των αστικών κομμάτων.

Σύμφωνα με την «επίσημη» καταγραφή, οι εργαζόμενοι στους ΟΤΑ μετρούν 72 νεκρούς εργάτες συναδέλφους τους από το 2014, με βάση τις καταγγελίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας και φτάνουν στα συνδικάτα. Ομως είναι άγνωστο ποιος είναι ο πραγματικός αριθμός των θανατηφόρων εργατικών «ατυχημάτων» στους δήμους, πολύ περισσότερο εκεί που υπηρεσίες έχουν ανατεθεί σε εργολάβους.

Ακόμα χειρότερα, πολλοί εργάτες χτυπιούνται από επαγγελματικές ασθένειες για τις οποίες δεν υπάρχει κανένας επίσημος, ουσιαστικός μηχανισμός καταγραφής και αντιμετώπισης. Οι εργάτες, ιδιαίτερα στις ειδικότητες που έχουν να κάνουν με την αποκομιδή απορριμμάτων, είναι εκτεθειμένοι σε πάρα πολλούς παράγοντες επικίνδυνους για την υγεία τους.

Συνολικότερα στους χώρους εργασίας υπολογίζεται ότι οι θάνατοι από επαγγελματικές ασθένειες είναι 4 - 5 φορές περισσότεροι από ό,τι οι θάνατοι από εργατικά «ατυχήματα». Δηλαδή, πίσω από κάθε νεκρό εργάτη σε «ατύχημα», κρύβονται πολλοί περισσότεροι θάνατοι από επαγγελματικές ασθένειες, αλλά και πρόωρη φθορά της Υγείας για χιλιάδες ακόμα εργαζόμενους.

Την κατάσταση αυτή επιβεβαιώνει και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ενωση, που στο κείμενό της «Στρατηγικό πλαίσιο για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία 2021 - 2027» ομολογεί τα εξής: «Το 2018 σημειώθηκαν και πάλι περισσότερα από 3.300 θανατηφόρα ατυχήματα και 3,1 εκατ. μη θανατηφόρα ατυχήματα στην ΕΕ των 27, ενώ 200.000 και πλέον εργαζόμενοι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο εξαιτίας ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία».

Αυτό σημαίνει ότι στο σύνολο των θανάτων εργαζομένων, αυτοί από εργατικά «ατυχήματα» αποτελούν μόνο το 1,64% και ότι το υπόλοιπο 98,36% προέρχεται από ασθένειες που έχουν σχέση με την εργασία τους!

Μιλάμε δηλαδή για κανονικό μακελειό στους χώρους δουλειάς, για το οποίο οι κυβερνήσεις όχι μόνο σφυρίζουν αδιάφορα, αλλά με τους νόμους τους έχουν καθοριστική ευθύνη για την άθλια κατάσταση και για την προστασία που απολαμβάνει η εργοδοσία, ακόμα και εκεί που υπάρχουν καταγγελίες και εργατικές αντιδράσεις.

Σοβαρός παράγοντας που σπέρνει κινδύνους και απειλεί την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, είναι οι ελαστικές και «ευέλικτες» μορφές εργασίας, οι οποίες κάνουν θραύση στους ΟΤΑ.

Είναι άλλωστε γνωστό ότι οι Οργανισμοί αυτοί αποτελούν «φυτώριο» εργασιακών ανατροπών, στη λογική της ανταποδοτικότητας και του κόστους - οφέλους, οι οποίες επεκτείνονται στη συνέχεια σε όλο τον ευρύτερο δημόσιο, αλλά και στον ιδιωτικό τομέα. Ποιος δεν θυμάται τα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης στους ΟΤΑ, με τα οποία ξεκίνησε το ξήλωμα των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας;

Σύμφωνα με την απογραφή του Μητρώου Ανθρώπινου Δυναμικού του Ελληνικού Δημοσίου, το μη τακτικό προσωπικό τους ΟΤΑ τον Οκτώβριο του 2021 ήταν το 40,4% του συνόλου του προσωπικού (57.693 εργαζόμενοι σε σύνολο 143.000) και τον Απρίλη του 2024 ήταν το 44% (65.804 σε σύνολο 149.284 εργαζομένων)!

Ολοένα και περισσότερο δηλαδή το μόνιμο προσωπικό αντικαθίσταται με ευέλικτους συμβασιούχους και είναι θέμα χρόνου η αναλογία αυτή να ανατραπεί εντελώς σε βάρος του πρώτου.

Η προσωρινότητα της απασχόλησης αυξάνει την εργασιακή ανασφάλεια και καθιστά τους εργαζόμενους περισσότερο ευάλωτους στις εργοδοτικές πιέσεις, διευκολύνει την εντατικοποίηση της εργασίας.

Οι εργαζόμενοι με αυτές τις μορφές αναλαμβάνουν εργασίες χωρίς εκπαίδευση, πολλές φορές και πέρα από το αντικείμενο για το οποίο προσλήφθηκαν. Είναι, για παράδειγμα, συχνό φαινόμενο σε εργάτη οδοκαθαριστή, που έχει προσληφθεί με κάποια μορφή προσωρινής απασχόλησης, να ζητείται να συνοδέψει απορριμματοφόρο.

Ετσι, δεν είναι τυχαίο ότι η εκτίναξη των εργατικών «ατυχημάτων» στους χώρους των ΟΤΑ τα τελευταία χρόνια, πάει χέρι χέρι με το ξήλωμα της μόνιμης εργασίας, με τη γενίκευση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου, τις εργολαβίες κ.ο.κ.

Τα θανατηφόρα και μη «ατυχήματα» συμβαίνουν με μεγάλη συχνότητα στις υπηρεσίες καθαριότητας, συνήθως αφορούν συνοδούς απορριμματοφόρου και πολλοί από αυτούς είναι συμβασιούχοι.

Ενδεικτικός γι' αυτό το όργιο ελαστικών μορφών απασχόλησης είναι ο θάνατος, τον Γενάρη του 2023, της 45χρονης εργαζόμενης στην καθαριότητα του δήμου Ξυλόκαστρου, μητέρας 5 παιδιών, που σκοτώθηκε την ώρα της δουλειάς στο απορριμματοφόρο. Οπως αποκαλύφθηκε μερικές μέρες μετά, η ίδια όπως και άλλοι συνάδελφοί της δούλευαν ανασφάλιστοι με ευθύνη της δημοτικής αρχής!

Παράγοντες που συντελούν στους κινδύνους «ατυχημάτων» στους ΟΤΑ είναι ακόμα η έλλειψη προσωπικού, που επίσης οδηγεί στην εντατικοποίηση της εργασίας, η 24ωρη λειτουργία υπηρεσιών, η νυχτερινή εργασία, τα κυκλικά ωράρια εργασίας.

Τα παραπάνω συνοδεύουν η μη παροχή των Μέσων Ατομικής Προστασίας σε πολλούς δήμους, η διαρκής συστηματική απαξίωση από όλες τις κυβερνήσεις της Επιθεώρησης Εργασίας και υπονόμευσης του έργου των Επιθεωρητών Εργασιακών Σχέσεων και Επιθεωρητών για την Ασφάλεια και Υγεία.

Την ίδια στιγμή χρησιμοποιούνται οχήματα πεπαλαιωμένα, άνω της εικοσαετίας, με σοβαρά προβλήματα. Και βέβαια, δεν αρκεί να έχεις μόνο καινούργια οχήματα, αλλά να γίνεται έγκαιρα και η αποκατάσταση βλαβών, όπως και η τακτική περιοδική συντήρηση, που τις περισσότερες φορές ακόμα και για λόγους κόστους δεν πραγματοποιείται.

Την επικινδυνότητα στον χώρο δουλειάς αυξάνει τέλος το τσάκισμα των μισθών. Σήμερα ο εισαγωγικός μισθός της κατηγορίας Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης (ΥΕ) είναι 850 ευρώ μεικτά. Αυτό έχει σαφώς επιπτώσεις στην εντατικοποίηση της εργασίας, γιατί προκειμένου να βελτιώσουν το εισόδημά τους οι εργαζόμενοι, αναγκάζονται να εργάζονται υπερωριακά Κυριακές, νυχτερινά, αργίες, με ό,τι αυτό σημαίνει για την επιβάρυνση από τη συσσώρευση της κόπωσης. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι πολλά από τα εργατικά «ατυχήματα» έχουν συμβεί κατά τις πρώτες πρωινές ώρες.

Ο «Ριζοσπάστης» απευθύνθηκε στον Σπύρο Κωσταντά, πρόεδρο του Συνδικάτου ΟΤΑ Αττικής, για να μας σχολιάσει τα παραπάνω στοιχεία, στο φόντο των τελευταίων τραγικών θανάτων.

«Η πολιτική της πλειοψηφίας των δημοτικών αρχών», μας λέει, «αντιμετωπίζει τους εργαζόμενους ως αναλώσιμους και τα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, τις κατάλληλες συνθήκες δουλειάς ως επιβαρυντικό κόστος που πρέπει να μειωθεί, ώστε να εξοικονομηθούν δημοσιονομικοί πόροι, όπως έχουν αποφασίσει όλες οι κυβερνήσεις ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, που έχουν μαζί με τις κυβερνήσεις των άλλων κρατών - μελών συνδιαμορφώσει και υλοποιούν τις αντεργατικές κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Κοινός παρονομαστής της επίθεσης σε βάρος των εργαζομένων είναι η εξυπηρέτηση των συμφερόντων των επιχειρηματικών ομίλων. Στην κατεύθυνση αυτή μειώνεται η κρατική χρηματοδότηση των δήμων, απαξιώνονται οι υπηρεσίες τους μέσω της έλλειψης προσωπικού και της υλικοτεχνικής υποδομής, γίνονται απευθείας αναθέσεις σε εργολάβους, συστήνονται "Αναπτυξιακοί Οργανισμοί των ΟΤΑ", ΣΔΙΤ, προκειμένου να μετατραπούν οι δήμοι σε ανώνυμες εταιρείες που θα λειτουργούν με τέτοια κριτήρια. Ετσι ρίχνονται στον Καιάδα οι εργαζόμενοι και οι ανάγκες τους.

Εμείς δεν αρκούμαστε στην περιγραφή των προβλημάτων, ούτε στις καταγγελίες. Μόνο με όρους οργάνωσης και αγώνα μπορούμε να υπερασπιστούμε τη ζωή μας και τα δικαιώματά μας κόντρα στην πολιτική των κυβερνήσεων και των δημοτικών αρχών. Ενας αγώνας που πρέπει να βασίζεται στα πρωτοβάθμια σωματεία, που θα ενώσουν όλους τους εργαζόμενους ανεξάρτητα από σχέση εργασίας. Κανένας σωτήρας και καμιά κυβέρνηση, όπως το διαπιστώσαμε και διαχρονικά, δεν θα λύσει το πρόβλημα αν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι δεν πάρουμε την υπόθεση στα χέρια μας, συσπειρωμένοι στα σωματεία μας.

Για αυτό καλούμε τους συναδέλφους μας να πάρουν στα χέρια τους το ζήτημα της προστασίας της ζωής τους. Δεν πρέπει να αποδεχθούμε ως "κανονικότητα" ότι θα πηγαίνουμε για ένα κομμάτι ψωμί για δουλειά, θα κινδυνεύουμε να μη γυρίσουμε στο σπίτι μας, ενώ θα ξέρουμε ότι αύριο θα είμαστε άνεργοι. Τους καλούμε να συσπειρωθούν στο Συνδικάτο και στα ταξικά σωματεία και να οργανώσουν την πάλη τους, να συγκρουστούν και όχι να συνδιαλλαγούν με την εργοδοσία. Να διεκδικήσουμε ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, μέτρα για την υγιεινή και ασφάλειά μας, μόνιμη και σταθερή δουλειά για όλους».