Eurokinissi

«Οι μπολσεβίκοι κατεξοχήν διδάσκονταν από τις πολιτικές μορφές που το ίδιο το προλεταριάτο και το κίνημά του ανακάλυπταν. Αντλησαν δύναμη από το πολιτειακό υπόδειγμα της Κομμούνας, εμπνεύστηκαν από την πολιτειακή μορφή των Σοβιέτ. Προσοχή όμως! Σύμφωνα με τον Λένιν, αυτή η "Λαοκρατική Δημοκρατία τύπου Κομμούνας", η "Δημοκρατία των Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών", δεν έπρεπε να αντιμετωπίζεται σαν ένα απλό επιφαινόμενο, μια εξωτερική επένδυση, ένα επιδερμικό περιτύλιγμα, ένα κέλυφος του σκληρού πυρήνα της δικτατορίας του προλεταριάτου. Και το πλέον ελπιδοφόρο εγχείρημα αυτοχειραφέτησης της εργατικής τάξης οδηγείται σε ματαίωση με τραγικές συνέπειες - η Ιστορία δίδαξε σχετικά - αν προκύψει αποκοπή, απόσπαση των προλεταριακών δημοκρατικών μορφών από την ταξική ουσία του προλεταριακού κράτους.

Τόσο για τους συγχρόνους του όσο και για πολλούς άλλους, κυρίως εκείνους που τον διαδέχτηκαν στην ηγεσία της ΕΣΣΔ και στην καθοδήγηση του Κόμματος, οι αρχές και οι διατυπώσεις του Λένιν για τη σχέση σοσιαλισμού και δημοκρατίας, για τη σοσιαλιστική, την προλεταριακή δημοκρατία, θα έπρεπε να ηχούν αδιαπραγμάτευτες και κατηγορηματικές. Παραβιάστηκαν, ωστόσο, και οι προειδοποιήσεις του αποδείχθηκαν, εν τέλει, δραματικά προφητικές. "Ο νικηφόρος σοσιαλισμός δεν μπορεί να διατηρήσει τη νίκη του και να οδηγήσει την ανθρωπότητα στην απονέκρωση του κράτους, χωρίς να πραγματοποιήσει στο ακέραιο τη δημοκρατία", επέμενε ο Λένιν. Αποτελεί "παραλογισμό", "αξιοθρήνητη σύγχυση", προειδοποιούσε έναν μόλις χρόνο πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση, "να ισχυρίζεται κάποιος: Στον σοσιαλισμό η δημοκρατία είναι περιττή."

Με πόσο μεγαλύτερη σαφήνεια θα μπορούσε να διακηρύξει ο μπολσεβίκος επαναστάτης τη θέση ότι η δικτατορία του προλεταριάτου είναι ριζικά διαφορετική από την εξουσία μιας "φωτισμένης" δήθεν πρωτοπορίας επί του προλεταριάτου; Η δικτατορία του προλεταριάτου ούτε από τον Μαρξ, ούτε από τον Ενγκελς, ούτε από τον Λένιν κατανοήθηκε ως δικτατορικό καθεστώς, με την έννοια "καθεστώτος εκτάκτου ανάγκης" (...)

Αναφερόμενος στα άμεσα - όχι στα μακροπρόθεσμα - καθήκοντα της σοβιετικής εξουσίας, λίγους μόλις μήνες μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, ο Λένιν υποδείκνυε ότι "για τη μάζα των εργατών και των αγροτών, τα Σοβιέτ πρέπει να είναι κάτι δικό τους και όχι ξένο". Υπήρξαν πράγματι κάτι δικό τους! Αλλά μέχρι πότε; Μέχρι πότε λειτούργησαν τα Σοβιέτ ως ζωτική πολιτική μορφή σοσιαλιστικής δημοκρατίας στην ΕΣΣΔ; Λειτουργούσαν ως κύτταρα σοσιαλιστικής δημοκρατίας άραγε τη δεκαετία του 1930; Λειτούργησαν ως θεσμοί σοσιαλιστικής δημοκρατίας τις δεκαετίες του 1950, του 1960 και μέχρι την τραγική κατάληξη του μεγαλειώδους επαναστατικού εγχειρήματος του Οκτώβρη του 1917; (...)

"Σοσιαλισμός" της ανελευθερίας, όπως ακριβώς και "σοσιαλισμός" της αγοράς, συνιστά αντίφαση εν τοις όροις, σχήμα οξύμωρο. Τέτοιες εκδοχές "σοσιαλισμού" δεν θα μπορούσαν ποτέ να συναρμοστούν και δεν συναρμόστηκαν με μια αυθεντική δημοκρατία των Σοβιέτ. Απαιτείται όμως έρευνα, διεπιστημονική και θαρραλέα έρευνα και μελέτη, για να μάθουμε, να τολμήσουμε να μάθουμε κάτω από ποιες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες η πολιτική μορφή των Σοβιέτ έχασε τη ζωντάνια της, έπαψε να εκφράζει την πολιτική κυριαρχία του ρωσικού και όχι μόνο προλεταριάτου. (...)

Αποτέλεσαν άραγε εκδοχές της δικτατορίας του προλεταριάτου ως σοσιαλιστικής δημοκρατίας οι λεγόμενες Λαϊκές Δημοκρατίες, όπως ισχυρίζονταν, μαζί με πολλούς άλλους, το Ινστιτούτο Μαρξισμού - Λενινισμού της ΚΕ του ΚΚΣΕ στη μεταπολεμική έκδοση των Απάντων του Λένιν; 'Η μήπως ευσταθεί, με όρους μαρξιστικής ανάλυσης, η έννοια "παλλαϊκό κράτος" και ο χαρακτηρισμός της ΕΣΣΔ ως παλλαϊκού κράτους με βάση τις προγραμματικές αποφάσεις του 22ου Συνεδρίου του ΚΚΣΕ το 1961 και το σοβιετικό Σύνταγμα του 1977;

Μέχρι σήμερα, με διαφορετικούς τρόπους συνδυάστηκαν οι λέξεις "λαός" και "κράτος" προκειμένου να περιγραφούν πολιτειακές μεταβολές σε κοινωνίες που επιχειρούσαν τον μετασχηματισμό τους σε κομμουνιστική κατεύθυνση. Τέτοιοι συνδυασμοί, όπως προέκυψε από την πείρα των επαναστάσεων του 20ού αιώνα, αποδείχθηκαν αδόκιμοι. Συν τω χρόνω, το προλεταριάτο αυτών των κοινωνιών αποξενώθηκε στην καθημερινότητά του από την προοπτική του κομμουνισμού ως στρατηγικού στόχου και αξιακού ορίζοντα.

Πόσο εξωπραγματική υπήρξε στ' αλήθεια η εισήγηση του Στάλιν για το σοβιετικό Σύνταγμα του 1936, σύμφωνα με την οποία είχαν έκτοτε (!) εξαλειφθεί οι εκμεταλλεύτριες τάξεις και, κατά συνέπεια, και η ταξική πάλη στην ΕΣΣΔ! Αλλά και πόσο άμοιρη ευθύνης ήταν η ίδια σταλινική εισήγηση σε σχέση προς τη μεταπολεμική υιοθέτηση της πολιτικής μορφής "παλλαϊκό κράτος", αυτής της θεωρητικά αντιεπιστημονικής και πρακτικά καταστροφικής σύνθεσης των λέξεων "λαός" και "κράτος"!

Εναν αιώνα μετά τον θάνατο του Λένιν, δραματικά επίκαιρη παραμένει η στρατηγικής σημασίας θέση του για μια σοσιαλιστική πολιτεία: Χωρίς την ενεργή συμμετοχή των εργαζομένων στην πολιτική ζωή και χωρίς την πρωτοπόρα δράση ενός κομμουνιστικού κόμματος, συλλογικού διανοούμενου και οργανωτή, με λίγα λόγια χωρίς τη δική του δημοκρατία, ο σοσιαλισμός δεν μπορεί να υπάρξει».