Η πορεία της συμπίεσης των πραγματικών μισθών: Διαρκώς μειώνεται το εύρος μεταξύ κατώτατου και μέσου

Ανάλογη πορεία ακολουθεί ο ονομαστικός διάμεσος των συνολικών μεικτών αποδοχών μισθός (Πίνακας 1). Διάμεσος μισθός ονομάζεται στην προκειμένη περίπτωση το ανώτερο ποσό μέχρι το οποίο φθάνουν οι συνολικές μεικτές αποδοχές για το 50% των εργαζομένων. Για παράδειγμα, το 2011 οι αποδοχές του 50% των εργαζομένων κυμαίνονταν από μερικές δεκάδες ευρώ μέχρι 1.150 ευρώ. Επομένως, το ποσό των 1.150 ευρώ είναι ο διάμεσος. Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία του ΕΦΚΑ για τον μήνα Δεκέμβρη, από το 2011 μέχρι το 2018, ακολουθείται μια φθίνουσα πορεία η οποία αντιστράφηκε μέχρι και το 2023, ωστόσο ο διάμεσος μισθός παραμένει μειωμένος κατά 12% συγκριτικά με τον αντίστοιχο μισθό του 2011.

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τον τρόπο παρουσίασης των στοιχείων, στον υπολογισμό του διάμεσου μισθού συμπεριλαμβάνονται εκτός από τις τακτικές αποδοχές και οποιασδήποτε άλλης φύσης επιπλέον αμοιβές (π.χ. για υπερωρίες, δουλειά σε αργίες και δουλεμένα ρεπό κ.ά.).

Από την άλλη μεριά, ο ονομαστικός κατώτατος μεικτός μισθός (Πίνακας 1) μετά την τεράστια μείωση που έγινε το 2012 με κρατική παρέμβαση (κατά 22% για τους εργαζόμενους άνω των 25 ετών και κατά 32% για τους εργαζόμενους κάτω των 25 ετών), ακολούθησε σε ονομαστικές τιμές μια φαινομενικά αύξουσα πορεία. Ομως, ακόμα κι έτσι, μόλις το 2023 ξεπέρασε τον ονομαστικό κατώτατο μεικτό μισθό του 2011 κατά μόλις 29 ευρώ!

Αυτή η ανάγνωση των στοιχείων για τους ονομαστικούς μισθούς δείχνει την πορεία σύγκλισης του μέσου, διάμεσου και κατώτατου μισθού κυρίως λόγω της μεγάλης μείωσης του μέσου και ακόμα μεγαλύτερης του διάμεσου μισθού και της πολύ μικρής αύξησης του κατώτατου.

Ομως, το ποια είναι η κατάσταση που βιώνουν καθημερινά οι εργαζόμενοι, δηλαδή ότι ο μισθός δεν φθάνει για να βγάλουν τον μισό μήνα, αποτυπώνεται σαφέστερα και καλύτερα όταν λάβουμε υπόψη και τον Γενικό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΓΔΤΚ), ώστε να διαπιστωθεί η επίδραση του πληθωρισμού στους ονομαστικούς και να εξαγάγουμε τους πραγματικούς μισθούς με τους οποίους πρέπει να τα βγάλει πέρα ο κάθε εργαζόμενος.

Με βάση λοιπόν την πορεία του ΓΔΤΚ για την περίοδο 2011 - 2024 προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα:

-- Ο πραγματικός μέσος μεικτός μισθός² (Πίνακας 2) βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία, παρά τα σκαμπανεβάσματα των τελευταίων ετών, και σε κάθε περίπτωση γεγονός είναι ότι ο πραγματικός μέσος μεικτός μισθός τον Απρίλη του 2024 ήταν μειωμένος κατά σχεδόν 22% συγκριτικά με τον αντίστοιχο μισθό του 2011.

-- Παρόμοια πορεία ακολουθεί ο πραγματικός³ διάμεσος των συνολικών μεικτών αποδοχών (Πίνακας 2), ο οποίος τον Δεκέμβρη του 2023 ήταν μειωμένος κατά 21,5% συγκριτικά με τον αντίστοιχο μήνα του 2011.

Σε ό,τι αφορά τον κατώτατο μισθό η φαινομενική αύξηση που παρουσιάζει στις ονομαστικές τιμές του δίνει τη θέση της στη μείωση σε πραγματικές τιμές. Ετσι, τον Απρίλη του 2024 ο πραγματικός⁴μεικτός κατώτατος μισθός (Πίνακας 2) είναι μειωμένος κατά 3,5% συγκριτικά με τον κατώτατο μισθό του 2011. Εδώ να θυμίσουμε ότι η τελευταία αύξηση του κατώτατου μισθού δόθηκε τον Απρίλη του 2024.

Και αυτά τα στοιχεία επιβεβαιώνουν τη σύγκλιση προς τα κάτω, του μέσου και διάμεσου μισθού με τον κατώτατο. Και τα τρία μεγέθη βρίσκονται σε φθίνουσα πορεία σε πραγματικές τιμές και η σύγκλιση συμβαίνει γιατί η μείωση του μέσου και διάμεσου είναι μεγαλύτερη από τη μείωση του κατώτατου μισθού.

Ακόμα χειρότερα είναι τα πράγματα για τις εργατικές και λαϊκές οικογένειες όταν λάβουμε υπόψη μας όχι τον Γενικό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή αλλά τους υποδείκτες ομάδων του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, που περιλαμβάνουν προϊόντα αναγκαία για τα λαϊκά νοικοκυριά. Ενας από αυτούς είναι ο υποδείκτης «Διατροφή και Μη Αλκοολούχα Ποτά». Με βάση αυτόν τον υποδείκτη ο πραγματικός μέσος μεικτός μισθός τον Απρίλη του 2011 ήταν 1.300 ευρώ και τον Απρίλη του 2024 μόλις 870 ευρώ! Μείωση 33%!

Την προς τα κάτω σύγκλιση του μέσου με τον κατώτατο μισθό αποδέχεται μάλιστα και το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, το οποίο βέβαια κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει ότι ...μεροληπτεί υπέρ των εργατικών διεκδικήσεων.

Στην έκθεση λοιπόν που συνέταξε για την «Αξιολόγηση του Ισχύοντος Νομοθετημένου Κατώτατου Μισθού» (Φλεβάρης 2024), στο πλαίσιο συμμετοχής του στη διαβούλευση με το υπουργείο Εργασίας και άλλους «κοινωνικούς εταίρους», σημειώνει: «...Ο πραγματικός μέσος μισθός, σε συνέχεια σωρευτικής ανόδου κατά 25% την περίοδο 2000 - 2009, κατέγραψε συστηματική υποχώρηση την περίοδο 2010 - 2022, σωρευτικά κατά 30%, με αποτέλεσμα το 2022 να παραμένει σε πραγματικούς όρους 18% χαμηλότερος από το 2000. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, σε πραγματικούς όρους, ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα να συγκλίνει ολοένα και περισσότερο στον μέσο μισθό τα τελευταία χρόνια».

Με άλλα λόγια, επιβεβαιώνεται πέρα για πέρα ότι ο νόμος που ψήφισε πρόσφατα η κυβέρνηση: Πρώτον, παγιώνει τον καθορισμό του κατώτατου μισθού από το κράτος και, δεύτερον, μετατρέπει τον κατώτατο μισθό σε έναν σκληρό μισθολογικό πυρήνα, γύρω από τον οποίο θα συγκεντρώνεται μια όλο και μεγαλύτερη μάζα εργαζομένων, με αποτέλεσμα οι μέσοι μισθοί να φθίνουν, τείνοντας προς αυτόν τον πυρήνα. Είναι, δηλαδή, μια «μαύρη τρύπα» που καταπίνει δικαιώματα και μισθούς. Με αυτήν την έννοια είναι πράγματι «δίχτυ ασφαλείας» αλλά για τους εργοδότες, όχι για τους εργαζόμενους!

Τις διαπιστώσεις αυτές για τον ρόλο του νέου μηχανισμού διαμόρφωσης του κατώτατου μισθού επιβεβαιώνουν και τα λόγια της υπουργού Εργασίας, Νίκης Κεραμέως. Πριν από λίγες μέρες «βγαίνοντας παγανιά» για να προσελκύσει επενδυτές από το εξωτερικό μίλησε στο «26ο ετήσιο Capital Link Forum» στη Νέα Υόρκη.

Στην τοποθέτησή της διαφήμισε τη μείωση του κόστους εργασίας στη χώρα μας και τις συνθήκες «σταθερότητας» και «προβλεψιμότητας» που επικρατούν, όπως είπε, στην ελληνική οικονομία, κάτι που επιζητούν οι επενδυτές για να κάνουν μακροχρόνιες δεσμεύσεις. Τόνισε ότι η κυβέρνηση εργάστηκε σκληρά προκειμένου να διασφαλίσει ότι το πολιτικό και οικονομικό τοπίο στη χώρα είναι σταθερό και ως παράδειγμα γι' αυτό έφερε το γεγονός πως «την περασμένη εβδομάδα ενσωματώσαμε την έννοια της προβλεψιμότητας και στον κατώτατο μισθό», στέλνοντας μήνυμα ότι αυτό θα είναι το σημείο αναφοράς το οποίο θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους οι εργοδότες για να μετράνε το λεγόμενο «μισθολογικό κόστος», όταν θα σκέφτονται να επενδύσουν στην Ελλάδα.

Ηδη, άλλωστε, μεγάλο ποσοστό των εργαζομένων παίρνει αποδοχές μικρότερες και από αυτές του ανειδίκευτου εργάτη. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ήταν το 23% του συνόλου των εργαζομένων το 2011 και σήμερα έχουν φθάσει το 33%!

Επίσης, η υπουργός δεν ξέχασε να διαφημίσει τη μείωση του «κόστους εργασίας» μέσω της μείωσης των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών, κατά 5,4% από το 2019 μέχρι τώρα και συνολικά 5,9% μέχρι το 2027. Ομως, η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών είναι σε βάρος των εργαζομένων γιατί μειώνονται κατ' αναλογία τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων τους και σε όφελος των εργοδοτών ακριβώς γιατί μειώνεται το κόστος εργασίας.

Εδώ θα πρέπει να θυμίσουμε ότι η κυβέρνηση της ΝΔ ψήφισε τον πρόσφατο νόμο για τον κατώτατο μισθό επικαλούμενη το αντίστοιχο γαλλικό μοντέλο, στο οποίο παρατηρούνται κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των εργαζομένων που αμείβονται με το κατώτατο ωρομίσθιο (από 12% το 2021 σε 17,3% το 2023) και μεγάλη απαλλαγή των εργοδοτών από τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων τους οποίους προσλαμβάνουν με κατώτατο ωρομίσθιο καθώς πληρώνουν μόνο την εισφορά εργατικού «ατυχήματος» και επαγγελματικής ασθένειας. Και, βέβαια, τις εισφορές από τις οποίες απαλλάσσονται οι εργοδότες τις πληρώνει ο γαλλικός λαός μέσω της φορολογίας του και τελικά μέσω του κρατικού προϋπολογισμού.

Παραπομπές:

1. Στους πίνακες 1 και 2 δεν περιλαμβάνεται το έτος 2020, καθώς, λόγω της πανδημίας, τα στοιχεία που εμφανίζονται είναι ολοφάνερο ότι δεν αποτυπώνουν την πραγματικότητα. Ενδεικτικά, εμφανίζεται αύξηση των μισθών την οποία ακολουθεί η μείωσή τους το 2021.

2. ΓΔΤΚ περιόδου 2011 - 2024 (μήνας Απρίλης).

3. ΓΔΤΚ περιόδου 2011 - 2023 (μήνας Δεκέμβρης).

4. Μέσος ετήσιος ΓΔΤΚ περιόδου 2011 - 2023 και για το έτος 2024 ο μέσος δωδεκαμήνου.