Οι εργασίες συνεχίζονται και φέρνουν στο φως συγκλονιστικά τεκμήρια των «πέτρινων χρόνων» της σύγχρονης πολιτικής Ιστορίας του τόπου, καθώς το Επταπύργιο και η ευρύτερη περιοχή είναι ένας σημαντικός χώρος, όπου μαρτύρησαν, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν χιλιάδες κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές, ιδιαίτερα την περίοδο 1946 - 1949.

Συνολικά από τον Δεκέμβρη του 2024 μέχρι και σήμερα εντοπίστηκαν στον χώρο όπου βρίσκεται το Πάρκο Εθνικής Αντίστασης, στη συμβολή των οδών Κανάρη, Σολωμού και Μιαούλη, 4 ομαδικοί τάφοι και σκελετοί από 25 εκτελεσμένους.

Στον έναν από τους δύο ομαδικούς τάφους που εντοπίστηκαν τελευταίοι βρέθηκαν τα οστά 4 εκτελεσμένων και στον δεύτερο τα οστά άλλων 7. Κάποια από τα κρανία είχαν οπή, από τη «χαριστική βολή» που έδωσε ο επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος. Στον δεύτερο ομαδικό τάφο εντοπίστηκαν τα υπολείμματα ενός γυναικείου παπουτσιού, φανερώνοντας ότι το θύμα ήταν γυναίκα. Επίσης βρέθηκαν και περισυνελέγησαν σφαίρες.

Θυμίζουμε ότι στα τέλη του 2024 είχαν βρεθεί τα οστά από δύο εκτελεσμένους και κάποια οστά από έναν τρίτο σκελετό. Τον Φλεβάρη του 2025 εντοπίστηκε λάκκος με τα λείψανα 11 εκτελεσμένων, ο μεγαλύτερος μέχρι στιγμής ομαδικός τάφος στη συγκεκριμένη τοποθεσία. Οι σοροί που εντοπίζονται στέλνονται στην Αθήνα, ώστε να μελετηθούν στα ειδικά εγκληματολογικά εργαστήρια.

Τον χώρο επισκέφτηκε χτες το μεσημέρι κλιμάκιο του ΚΚΕ αποτελούμενο από την Θεανώ Καπέτη, μέλος του ΠΓ της ΚΕ και Γραμματέα της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας, και τον Δημήτρη Παπατολίδη, μέλος της ΚΕ και επικεφαλής του Τμήματος Ιστορίας της Επιτροπής Περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας.

Ο δήμαρχος Νεάπολης - Συκεών Σίμος Δανιηλίδης ενημέρωσε για τα σημαντικά ευρήματα και την απόφαση του δήμου να συνεχίσει τις ανασκαφικές εργασίες, για τον εντοπισμό κι άλλων ομαδικών τάφων. Οπως είπε, «πρόκειται για εύρημα με σημαντικό πολιτικό ιστορικό ενδιαφέρον. Είναι ιερή υποχρέωση να ερευνήσουμε όλη την περιοχή και να το αναδείξουμε. Θα προσπαθήσουμε να σκάψουμε σε όλη την έκταση».

Επιπλέον, σε ανακοίνωση που εξέδωσε χτες ο δήμος Νεάπολης - Συκεών σημειώνει: «Ο δήμαρχος Σίμος Δανιηλίδης διαβεβαιώνει ότι οι προσπάθειες ανεύρεσης κι άλλων ομαδικών τάφων θα συνεχιστούν και ο δήμος θα παράσχει κάθε βοήθεια σε αυτήν την κατεύθυνση, ώστε να βρεθούν όλοι οι σκελετοί των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους με αυτό τον τρόπο στα μαύρα χρόνια του εμφυλίου και δεν τους αποδόθηκαν οι τιμές που παραδοσιακά αποδίδονται στους νεκρούς». Επισημαίνεται ακόμη πως «οι περισσότεροι από τους σκελετούς ήδη έχουν παραδοθεί στην Αστυνομική Διεύθυνση, για έλεγχο και προσδιορισμό της ηλικίας και του χρόνου εκτέλεσης» και πως ο δήμαρχος «έχει ζητήσει την επιστροφή των σκελετών, έτσι ώστε: Να είναι στη διάθεση συγγενών και απογόνων προκειμένου να πραγματοποιήσουν έλεγχο και διασταύρωση DNA. Με πρωτοβουλία του δήμου να γίνει ταφικό μνήμα στο σημείο όπου βρέθηκαν οι σκελετοί. Να τοποθετηθεί μνημείο πάνω από το ταφικό μνήμα».

Η Θεανώ Καπέτη ανέδειξε την αναγκαιότητα να δημιουργηθεί ένα ταφικό μνημείο και τόνισε ότι το ΚΚΕ θα στηρίξει την προσπάθεια της δημοτικής αρχής για συνέχιση των εργασιών, διεκδικώντας την εξασφάλιση των αναγκαίων κονδυλίων με ευθύνη του κράτους.

Επίσης ενημέρωσε τον δήμαρχο ότι με πρωτοβουλία του Κόμματος ξεκίνησε μια προσπάθεια εντοπισμού συγγενών εκτελεσμένων αγωνιστών στην περιοχή, προκειμένου να διεκδικηθεί η οργάνωση και πραγματοποίηση της διαδικασίας ταυτοποίησης των σκελετών, με την εξέταση DNA συγγενών. Ανακοίνωσε ακόμα ότι θα δοθεί στη δημοσιότητα ο μαρτυρικός κατάλογος των ονομάτων των περίπου 400 εκτελεσμένων, που έχουν συγκεντρωθεί μέσα από πολύχρονη συλλογική προσπάθεια του Κόμματος, για να μπορούν να επικοινωνήσουν οι απόγονοί τους.

Τέλος, υπογράμμισε ότι επιβεβαιώνεται η σημασία της Απόφασης της ΚΕ του ΚΚΕ για την κατασκευή μνημείου του Κόμματος στο πίσω μέρος της Ακρόπολης του Επταπυργίου (Γεντί Κουλέ), όπου πραγματοποιούνταν και ο κύριος όγκος των εκτελέσεων. Οτι η περίοδος που εντοπίστηκαν οι ομαδικοί τάφοι έρχεται σε μια συγκυρία όπου εντείνονται οι ενέργειες από τη μεριά του ΚΚΕ για την ακριβή τοποθεσία του μνημείου, για το οποίο άλλωστε οι εργασίες του γλύπτη Αγγελου Βλάσση συνεχίζονται.

Ο Δημήτρης Παπατολίδης σε δήλωσή του σημείωσε πως «η αποκάλυψη ομαδικών τάφων με σκελετούς εκτελεσμένων της περιόδου 1946 - 1949 στη συγκεκριμένη περιοχή είναι ένα πολύ σημαντικό γεγονός. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα μαζικό ταφικό μνημείο μέσα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, απέναντι από το Γεντί Κουλέ. Ενα μνημείο που αποδεικνύει το μίσος της αστικής εξουσίας απέναντι στο εργατικό - λαϊκό κίνημα, απέναντι στους κομμουνιστές. Γιατί είναι η μοναδική περίοδος ιστορικά στην οποία πετάγονταν κυριολεκτικά οι εκτελεσμένοι μέσα σε λάκκους, ομαδικούς τάφους, όπως στο Αουσβιτς. Και δείχνει τον χαρακτήρα και το ήθος αυτής της εξουσίας. Στην περιοχή αυτή, έξω από το Γεντί Κουλέ, εκτελέστηκαν τουλάχιστον 400 κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές.

Το ΚΚΕ θα παλέψει να αναδειχθεί με κάθε τρόπο αυτό το σημαντικό εύρημα, για να μπορεί ο λαός μας να γνωρίσει την Ιστορία του. Να μάθει για τη στάση που κράτησαν οι συγκεκριμένες δυνάμεις που επί δεκαετίες προσπάθησαν να μπαζωθεί η Ιστορία, οι μαζικοί τάφοι και τα εγκλήματα που έγιναν κατά του εργατικού - λαϊκού κινήματος. Να αποκαλυφθεί ο χαρακτήρας των πράξεών τους».

Στον χώρο βρέθηκε και ο Σπύρος Κουζινόπουλος, δημοσιογράφος - ιστορικός ερευνητής, ο οποίος παρακολουθεί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την εξέλιξη αυτής της υπόθεσης, καθώς σε λίγες μέρες κυκλοφορεί το νέο του βιβλίο με τίτλο «Γεντί Κουλέ, η Βαστίλη της Θεσσαλονίκης», στο οποίο αναφέρεται στην ιστορία της φυλακής από τη μέρα που άνοιξε, το 1896, μέχρι τη μέρα που έκλεισε. Αναφέρεται στις μοναδικές αποδράσεις που είχαν γίνει, στα βασανιστήρια, στους βιασμούς κρατουμένων, στη διακίνηση ναρκωτικών από την περίοδο ακόμα της Τουρκοκρατίας μέχρι και το τέλος. Και περιλαμβάνει έναν πλήρη κατάλογο με τα ονόματα των εκτελεσμένων της Κατοχής και του εμφυλίου, συνολικά γύρω στα 900 άτομα.

Οπως μας είπε, «εδώ εκτελέσεις γίνονταν την περίοδο του εμφυλίου πολέμου και συνεχίστηκαν μέχρι το 1955». Και πρόσθεσε πως πρόκειται για «ένα σημαντικό εύρημα, το οποίο πρέπει να αναδειχθεί και με ένα μνημείο επιπλέον, αλλά και σε συνδυασμό με την αξιοποίηση του Επταπυργίου».

Το Επταπύργιο λειτούργησε ως σωφρονιστικό ίδρυμα πολιτικών και ποινικών κρατουμένων, ανδρών και γυναικών. Στο Επταπύργιο φυλακίστηκαν χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι, λαϊκοί αγωνιστές, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, κατά τις περιόδους της βασιλομεταξικής δικτατορίας (1936 - 1940), της γερμανικής κατοχής (1941 - 1944), του εμφυλίου πολέμου και μετέπειτα μέχρι την περίοδο της χούντας των συνταγματαρχών (1967 - 1974). Οι πρώτες εκτελέσεις αγωνιστών στον περίγυρο των φυλακών έγιναν με την είσοδο των Γερμανών στην πόλη της Θεσσαλονίκης, στις 9 Απρίλη 1941, και κορυφώθηκαν την περίοδο 1946 - 1954, οπότε εκατοντάδες πολιτικοί κρατούμενοι καταδικάστηκαν σε θάνατο με συνοπτικές διαδικασίες από το Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης και εκτελέστηκαν.

Στοιχεία για τη λειτουργία του Εκτακτου Στρατοδικείου Θεσσαλονίκης είχαν παρουσιαστεί σε μεγάλη εκδήλωση που πραγματοποίησε η ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ τον Απρίλη του 2018, και στην ειδική μπροσούρα που κυκλοφόρησε.

Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία, στο Εκτακτο Στρατοδικείο δικάστηκαν χιλιάδες μέλη και φίλοι του ΚΚΕ, μαχητές του ΔΣΕ, μέλη του ΕΑΜ, συνδικαλιστές του εργατικού κινήματος αλλά και απλοί άνθρωποι. Οι κατηγορούμενοι που σύρθηκαν στο Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης συνολικά ξεπερνούν τους 10.000, ενώ οι καταδικασμένοι τους 1.679. Συνολικά έγιναν 4.452 δίκες, με 477 καταδίκες σε θάνατο, 307 σε ισόβια. Καταδικάστηκαν σε θάνατο μέχρι και ανήλικοι μαθητές. Πάνω από 400 αγωνιστές εκτελέστηκαν πίσω από το Γεντί Κουλέ.

Δίπλα στα στελέχη της ΚΕ του ΚΚΕ που εκτελέστηκαν, όπως ο Αρίστος Βασιλειάδης και ο Κώστας Φαρμάκης, στάθηκαν δεκάδες μέλη και στελέχη του Κόμματος με θάρρος και αυτοθυσία, αψηφώντας το εκτελεστικό απόσπασμα, όπως ο Γραμμένος Στίνης, ο Ακίνδυνος Αλβανός, η Κούλα Ελευθεριάδου, ο Σταύρος Δημητράκος, η Νίτσα Θεοχαρίδου, ο Μήτσος Λεβογιάννης, ο Ρήγας Παραθυράς, ο Νίκος Νικηφορίδης και τόσοι άλλοι. Ανθρωποι του λαού, εργάτες, αγρότες, επιστήμονες, φοιτητές, αλλά και μαθητές, όπως η 15χρονη Ευπραξία Νικολαΐδου.

Οι δίκες στο Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης αποτελούν βασικό κομμάτι στην τεράστια «βιομηχανία» καταστολής και διώξεων, στην προσπάθεια σύνθλιψης και εξόντωσης του κινήματος, που οργάνωσε το αστικό κράτος από την ίδρυση του ΚΚΕ, ειδικά μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας και κατά τη διάρκεια του ένοπλου αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, αλλά και στη συνέχεια.

Ανάμεσα σε αυτές ξεχωρίζουν μεγάλες ομαδικές και άλλες σημαντικές δίκες, όπως του Σωματείου Αρτεργατών (19 Ιούλη 1946), της «Λαϊκής Φωνής» και του ΕΑΜικού Τύπου (Σεπτέμβρης 1946 - Οκτώβρης 1947), των «Στρατολόγων» (Γενάρης - Αύγουστος 1947), της «Στενής Αυτοάμυνας» και άλλες δίκες της ΟΠΛΑ (28 Αυγούστου - 13 Σεπτέμβρη 1947), της «Μαζικής Λαϊκής Αυτοάμυνας» (25 Νοέμβρη - 11 Δεκέμβρη 1947), 170 μαχητών από τα Πιέρια (24 Μάη - 10 Ιούνη 1948), των «αεροπειρατών» (20 Οκτώβρη 1948), η δίκη της ΕΠΟΝ (14 - 29 Γενάρη 1949) και ανταρτών της Χαλκιδικής (Φλεβάρης 1951).

Η μεγάλη δίκη της «Στενής Αυτοάμυνας» (28 Αυγούστου - 13 Σεπτέμβρη 1947) καταγράφεται ως η δίκη με τις περισσότερες εκτελέσεις σε σχέση με τον αριθμό των καταδίκων και των κατηγορουμένων. Συνολικά δικάστηκαν 67 αγωνιστές, καταδικάστηκαν σε θάνατο 52 και εκτελέστηκαν 47.