Στις 6 Μάρτη ένα νέο σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) ανακοινώθηκε από τους κατασκευαστές του στη Σενζέν της Κίνας. Το «Manus» δεν είναι ένα ακόμη Μεγάλο Γλωσσικό Μοντέλο (ΜΓΛ), που με τη μορφή του chatbot ανταποκρίνεται σε ερωτήσεις και εργασίες που του αναθέτει ο άνθρωπος χρήστης. Δείχνει να είναι ένα σύστημα που μπορεί να αναλύσει ένα πολύπλοκο καθήκον, να «σκεφτεί» ανεξάρτητα και να δράσει για την πραγματοποίησή του.

Διαθέτει μια σειρά ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά. Είναι πολυπρακτορικό, δηλαδή χρησιμοποιεί πολλές εξειδικευμένες ΤΝ ως πράκτορες ή μέσα, στα οποία αναθέτει την επεξεργασία των κομματιών που έχει χωρίσει την εργασία που του ανατέθηκε. Κάνει χρήση εικονικού υπολογιστή με ελεύθερη αναζήτηση στο διαδίκτυο των απαραίτητων πληροφοριών, χωρίς να αποσπάται ούτε μια στιγμή από τον στόχο του. Μάλιστα δείχνει ζωντανά ποιες ιστοσελίδες επισκέπτεται και ποιες πληροφορίες παίρνει απ' αυτές. Εχει ασύγχρονη λειτουργία, ειδοποιώντας όταν τελειώσει - ενδεχομένως μετά από αρκετή ώρα - χωρίς να είναι απαραίτητο να βρίσκεται ο χρήστης του μπροστά στον υπολογιστή και να συνομιλεί επανειλημμένα μαζί του μέχρι να πάρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Κατασκευάζει προγράμματα για να το βοηθήσουν στην αποτελεσματική πρόσκτηση και επεξεργασία των στοιχείων που συλλέγει. Μπορεί να συνθέσει τα αποτελέσματα των επιμέρους πρακτόρων, μέχρι και να κατασκευάσει μια λειτουργική δομημένη και ευπαρουσίαστη ιστοσελίδα που τα περιέχει, διαθέσιμη στο διαδίκτυο. Προς το παρόν, ζητά άδεια από τον χρήστη για να δημοσιεύσει την ιστοσελίδα. Σύμφωνα με τους κατασκευαστές του, είναι πολύ οικονομικό στη λειτουργία του και αυτό φαίνεται και στο ποσό που απαιτείται για τη μίσθωση των υπηρεσιών του από εταιρείες (για απλή χρήση είναι δωρεάν). Πολλοί απ' όσους το χρησιμοποίησαν, εκτιμούν πως λειτουργεί στο επίπεδο αποτελεσματικότητας εκπαιδευόμενου ή σπουδαστή που κάνει την πρακτική του!

Το «Manus» λειτουργεί σαν αόρατος βοηθός, που μπορεί να χρησιμοποιήσει υπολογιστή όπως ο άνθρωπος, να ανοίξει καρτέλες, να συμπληρώσει φόρμες, να γράψει μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, να γράψει κώδικα προγραμματισμού και να πάρει αποφάσεις, χωρίς ποτέ να κουραστεί. Πετυχαίνει να συντονίσει τους πράκτορες επιμέρους νοημοσύνης που ελέγχει, για να φέρει σε πέρας εργασίες με πολλούς κλάδους και βήματα, που πρώτα απαιτούσαν τη χειρωνακτική σύνδεση πολλών εργαλείων ΤΝ. Ολα αυτά τα κάνει σαν υπεραποδοτικός υπάλληλος που δουλεύει ακατάπαυστα και χωρίς απαιτήσεις. Είναι μια νέα κατηγορία ΤΝ, που μετακινεί το επίκεντρο από την παθητική βοήθεια των chatbot στην αυτόνομη δράση για την πραγματοποίηση σύνθετων εργασιών. Αυτόνομοι πράκτορες υπήρχαν ήδη σε εξειδικευμένους τομείς, όπως για το εμπόριο, αλλά το «Manus» επιδεικνύει ικανότητα να ανταποκρίνεται σε καθήκοντα από τη σύνταξη ερευνητικών εργασιών, τον σχεδιασμό εκστρατειών μάρκετινγκ, έως την κατασκευή ιστοσελίδων τεχνικού περιεχομένου.

Παραδείγματα από την κατασκευάστρια για το τι μπορεί να κάνει το «Manus» δίνονται στην ιστοσελίδα του, όπως και αποτελέσματα που ήδη έχουν πετύχει κάποιοι απ' όσους το χρησιμοποίησαν και ανάρτησαν στο διαδίκτυο την εμπειρία που είχαν με αυτό. Οπως είναι αναμενόμενο, τα περισσότερα παραδείγματα αναφέρονται σε χρήσεις στο πλαίσιο της καπιταλιστικής οικονομίας. Μπορεί να διεξάγει ολοκληρωμένη έρευνα αναζήτησης των καλύτερων προμηθευτών υλικών και πρώτων υλών απαραίτητων σε μια βιομηχανία. Να αναλύσει τις πωλήσεις ενός καταστήματος, να παρουσιάσει τα συμπεράσματά του με γραφικά και πίνακες και να προτείνει στρατηγικές για την αύξηση των πωλήσεων. Να αναλύσει τα στοιχεία για τις μετοχές μιας εταιρείας, να δείξει με παραστατικό τρόπο τις τάσεις και τις προοπτικές. Να κατασκευάσει βίντεο για την παρουσίαση π.χ. του θεωρήματος της ορμής από καθηγητές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, χρησιμοποιώντας διαθέσιμες πηγές και εκπαιδευτικό υλικό. Να συλλέξει ολοκληρωμένες πληροφορίες για ένα ταξίδι, να φτιάξει προσωποποιημένο πρόγραμμα και να συντάξει ένα εγχειρίδιο ειδικά για το ταξίδι αυτό. Να φτιάξει μια ιστοσελίδα με πληροφορίες χρήσιμες για να εισάγουν κάποιον στις τεχνολογικές κβαντικής υπολογιστικής. Να φτιάξει ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι τύπου Minecraft ή Flight Simulator.

Το «Manus» είναι κατασκευασμένο στη βάση του μοντέλου Claude 3.5 Sonnet της «Anthropic» και επεξεργασμένων παραλλαγών των μοντέλων Qwen της «Alibaba», ενώ χρησιμοποιεί και 29 εργαλεία παραδοσιακού λογισμικού για την πραγματοποίηση των χαμηλού επιπέδου λειτουργιών του. Τις πρώτες μέρες της λειτουργίας του παρουσίαζε κάποιες αδυναμίες. Αρχικά η χρήση του ήταν δυνατή μόνο μετά από πρόσκληση, καθώς οι υπολογιστικοί πόροι που διέθετε ήταν περιορισμένοι συγκριτικά με τις ανάγκες των έργων που του ανέθετε ο κάθε χρήστης. Αυτό το πρόβλημα φαίνεται ήδη να έχει αντιμετωπιστεί. Ανάγκη ανθρώπινης παρέμβασης υπάρχει μόνο όταν συναντά ιστοσελίδες που απαιτούν έλεγχο ότι ο επισκέπτης τους είναι άνθρωπος (CAPTCHA), ή ιστοσελίδες που απαιτούν συνδρομή (paywalls). Το πρώτο πρόβλημα ίσως μπορέσει να το αντιμετωπίσει σε μεγάλο ποσοστό περιπτώσεων, αν του διατεθούν ακόμη περισσότεροι υπολογιστικοί πόροι.

Το «Manus» κατασκεύασε η άγνωστη έως τώρα νεοφυής κινεζική εταιρεία «Butterfly Effect». Στη χρηματοδότησή της πέρα από εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων συμμετέχει και ο όμιλος TENCENT. Συνεργάτης της είναι το μονοπώλιο «Alibaba». Αν η «Alibaba», κατασκευάστρια του ΜΓΛ Qwen, ενός από τα βάθρα του «Manus», αφιερώσει για τη βελτίωση του «Manus» ένα μικρό μέρος από τα τεράστια κεφάλαια που διαθέτει, τότε μέσα στους επόμενους μήνες θα επιλυθούν τα προβλήματα προσβασιμότητας και η ταχύτητα απόκρισης του «Manus» και θα ανοιχτεί ο δρόμος για την παραπέρα εξέλιξή του.

Αρκετοί θεωρούν το «Manus» ως πρόδρομο της Τεχνητής Γενικής Νοημοσύνης (ΤΓΝ), δηλαδή ΤΝ με γενικές νοητικές ικανότητες ανάλογες του ανθρώπου. Την άποψη αυτή φαίνεται να στηρίζουν και τα αποτελέσματα στο τεστ GAIA για την αξιολόγηση βοηθών ΤΓΝ, στο οποίο το «Manus» τα πάει πολύ καλύτερα από την τελευταία λέξη που έχει να παρουσιάσει η αμερικανική OpenAI και οποιοδήποτε άλλο σύστημα υπάρχει αυτή τη στιγμή στον κόσμο. Η ανάπτυξη ΤΓΝ είναι διακηρυγμένος στόχος της OpenAI.

Το «Manus» δεν είναι αντιγραφή κάποιου αμερικανικού ή άλλης προέλευσης λογισμικού. Ανακοινώθηκε την ίδια μέρα που η πρωτοπόρος OpenAI των ΗΠΑ ανακοίνωνε συναφή πρωτόλεια εργαλεία από τα οποία θα μπορούσε να κατασκευαστεί ένα σύστημα σαν το «Manus». Tο «Manus» είναι ένα ολοκληρωμένο αυτόνομο σύστημα, που πετυχαίνει εκεί που ακόμα οι Αμερικανοί αναπτύσσουν θεωρίες και πραγματοποιούν δοκιμές. Ο ανταγωνισμός ΗΠΑ - Κίνας και στον τομέα της TN καλά κρατεί, αλλά μετά το DeepSeek η Κίνα φαίνεται τώρα να κάνει νέο άλμα και να πρωτοπορεί για δεύτερη φορά έναντι των ΗΠΑ. Και μάλιστα, όχι μόνο στο μικρότερο κόστος των υψηλών επιδόσεων κάποιου ΜΓΜ, αλλά σε ένα πραγματικά καινοτόμο σύστημα ΤΝ.

Οχι ότι τα αμερικανικά μονοπώλια του τομέα OpenAI-Microsoft, Google, Antropic, Meta κ.ά. θα αργήσουν να ακολουθήσουν, αλλά θα βρίσκονται ένα βήμα πιο πίσω. Αλλωστε, αν όπως έχει υποσχεθεί η κατασκευάστρια, ακολουθηθεί και στην περίπτωση του «Manus» η τακτική ανοιχτού κώδικα του DeepSeek, αλλά και ορισμένων παραλλαγών του Qwen της «Alibaba», τότε κάθε ενδιαφερόμενος θα μπορεί να αξιοποιήσει αυτή τη νέα τεχνολογία. Η αποκάλυψη της εσωτερικής λειτουργίας των συστημάτων ΤΝ, που ακολουθούν έως τώρα τα κινεζικά μονοπώλια, μειώνει τη δυνατότητα των αμερικανικών ομίλων να εισπράττουν τα μεγάλα ποσά, που ζητούν για τη μίσθωση των αντίστοιχων υπηρεσιών τους, από άλλες εταιρείες. Και στον υποτομέα της ΤΝ, όπως και γενικότερα στον τομέα της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών, οι ΗΠΑ παίζουν τόσο εσωτερικά όσο και διεθνώς το χαρτί της αμφισβήτησης της ποιότητας των κινεζικών συστημάτων και της ασφάλειας της χρήσης τους, λες και τα αμερικανικά συστήματα κλειστού κώδικα παρέχουν κάποια εξασφάλιση στους χρήστες τους.

Κάθε τεχνολογική εξέλιξη στον καπιταλισμό, είτε με τα κινεζικά, είτε με τα δυτικά χαρακτηριστικά, χρησιμοποιείται με κριτήριο το κέρδος και όχι τις δυνατότητες που προσφέρει για τη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων. Η ανάπτυξη αυτόνομων συστημάτων ΤΝ, σε συνδυασμό με τη ρομποτική και την εξάπλωση των δρόνων (drones), αναμφίβολα θα χρησιμοποιηθεί στον στρατιωτικό τομέα. Κανένας κανονισμός εθνικός ή διεθνής δεν εμποδίζει τη χρήση της ΤΝ για τέτοιο σκοπό. Και το σχετικό ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ έχει ρητή εξαίρεση που το επιτρέπει.

Στην οικονομία οι κεφαλαιοκράτες προσβλέπουν στην ανάπτυξη ενός ψηφιακού εργάτη, που θα αντικαταστήσει αρκετούς από τους υπαλλήλους γραφείου και τον οποίο - χωρίς τάχα να θέλουν - θα αναγκαστούν να χρησιμοποιήσουν, ώστε να παραμείνουν ανταγωνιστικές οι επιχειρήσεις τους. Γι' αυτό γίνεται όλο και συχνότερα συζήτηση για την ανάγκη καθιέρωσης ενός είδους επιδόματος επιβίωσης, που θα δίνεται στις στρατιές των νέων ανέργων. Ταυτόχρονα, όσοι θα συνεχίσουν να έχουν δουλειά θα πρέπει να μπορέσουν να συμβαδίσουν με τα αυτόνομα συστήματα ΤΝ, που όμως δεν κουράζονται ποτέ και πάντα επιδεικνύουν την ίδια ικανότητα στην υλοποίηση των καθηκόντων τους. Για την επίβλεψη - επιθεώρηση των αποτελεσμάτων αυτών των συστημάτων θα χρειάζονται λιγότεροι εργαζόμενοι. Φυσικά, ούτε σκέψη για μείωση του χρόνου εργασίας των ανθρώπων χωρίς μείωση μισθού. Από τη δική τους εργασία άλλωστε και όχι από τη λειτουργία των μηχανών παράγεται η αξία, άρα και η υπεραξία που καρπώνονται οι καπιταλιστές. Γι' αυτό οι εργαζόμενοι χρειάζεται να δουλεύουν περισσότερο και πιο εντατικά, όσο λιγότεροι μένουν.

Την ίδια στιγμή, η ανάπτυξη αυτόνομων συστημάτων ΤΝ, ως ένα βήμα προς την ΤΓΝ, ανοίγει ένα ολόκληρο κεφάλαιο κινδύνων έως και υπαρξιακού χαρακτήρα για την ανθρωπότητα, που δεν είναι δυνατό να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο του εκμεταλλευτικού συστήματος και των αντιθέσεων που γεννά. Το 2017 πολλοί πίστευαν ότι η ΤΝ δεν θα ήταν εφικτή πριν από δυο ή περισσότερες δεκαετίες. Το 2022 ήρθε η επονομαζόμενη «στιγμή GPT» για να τους διαψεύσει. Δυο χρόνια και κάτι αργότερα, ήρθε η «στιγμή DeepSeek» κάνοντας οικονομικά προσβάσιμο ένα υψηλού επιπέδου ΜΓΛ. Μόλις ενάμιση μήνα μετά έρχεται η «στιγμή Manus», για να δείξει και πάλι ότι η εξέλιξη είναι ραγδαία.

Πόσο μακριά είναι άραγε η ΤΓΝ που θα μπορεί να έχει την αποτελεσματικότητα της νόησης του ανθρώπου, έστω κι αν η λειτουργία της «σκέψης» της είναι διαφορετική; Μπορεί πια να θεωρείται ανέφικτη η τεχνητή υπερνοημοσύνη; Τι σημαίνουν όλα αυτά σε έναν κόσμο που σπαράσσεται από τους πολέμους των ιμπεριαλιστών και βαδίζει προς την αύξηση των μετώπων, πολεμικών, οικονομικών και άλλων; Η αναγκαιότητα του σοσιαλισμού προβάλλει ξεκάθαρα και μέσα από τις εξελίξεις στον τομέα της ΤΝ.