Την περασμένη εβδομάδα η νέα έκδοση του ChatGPT (συνδρομητική έκδοση) έδωσε τη δυνατότητα στους χρήστες να μετατρέπουν φωτογραφίες τους στο ξεχωριστό στιλ του σπουδαίου στούντιο animation Studio Ghibli, ανοίγοντας νέες συζητήσεις για τον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης στην τέχνη και στα δικαιώματα των δημιουργών και των εργαζομένων σε αυτήν.

Δηλαδή, ο χρήστης μπορούσε να μπει στην εφαρμογή, να προσθέσει όποια φωτογραφία θέλει και να δημιουργηθεί μια νέα εικόνα που να παραπέμπει στην αισθητική και το ύφος του περίφημου ιαπωνικού στούντιο. Η τάση εξαπλώθηκε και χιλιάδες χρήστες ανέβασαν είτε προσωπικές φωτογραφίες είτε φωτογραφίες με σπουδαία ιστορικά γεγονότα, αλλά και φωτογραφίες της πρόσφατης πολιτικής επικαιρότητας, φτιαγμένες στο Ghibli-Style. Στη γιγάντωση της τάσης συνέβαλαν και πολλά αφιερώματα σε site που απευθύνονται σε νεανικό κοινό και «δημιούργησαν» πλήθος εικόνων που έγιναν viral.

Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι το Studio Ghibli είναι ένα από τα σπουδαιότερα στούντιο κινουμένων σχεδίων στον κόσμο και ιδρύθηκε το 1985 από τους Ιάπωνες σκηνοθέτες Hayao Miyazaki και Isao Takahata, μαζί με τον παραγωγό Toshio Suzuki. Οι ταινίες του στούντιο είναι γνωστές σε όλο τον κόσμο, πολυβραβευμένες και με υψηλή αισθητική αξία. Μερικές από αυτές είναι οι «Spirited Away» (Ταξίδι στη Χώρα των Θαυμάτων), «Πριγκίπισσα Μονονόκε» (Princess Mononoke), «Ναυσικά της κοιλάδας των ανέμων» (Nausica of the Valley of the Wind), «My Neighbor Totoro», «Το Κινούμενο Κάστρο» (Howl's Moving Castle) και η πιο πρόσφατη «Το αγόρι και ο ερωδιός» (The Boy and the Heron).

Ο 84χρονος Ιάπωνας δημιουργός Χαγιάο Μιγιαζάκι, που θεωρείται ίσως ο σημαντικότερος δημιουργός animation εν ζωή, έχει στο παρελθόν εκφράσει τους προβληματισμούς του σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τη χρήση της στην εργασία του. Βέβαια, μέχρι στιγμής δεν έχει προβεί το στούντιο από το Τόκιο σε κάποιες δηλώσεις, ούτε ο ίδιος ο Μιγιαζάκι.

Εξυπακούεται ότι το παραπάνω γεγονός δεν προσφέρει κάτι καινούριο στην τέχνη, όμως κάνει ακόμα πιο φανερό ότι αυτό που παράγεται, τουλάχιστον, σήμερα από την τεχνητή νοημοσύνη, δεν είναι τέχνη, αλλά μίμηση της ανθρώπινης δημιουργίας. Ενώ προκύπτει για ακόμα μια φορά ζήτημα σχετικά με τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης που εκπαιδεύονται σε έργα που προστατεύονται με πνευματικά δικαιώματα. Η τάση αυτή προκάλεσε τις αντιδράσεις πλήθους δημιουργών, κυρίως σκιτσογράφων, αφού υπάρχει εύλογη ανησυχία τόσο για το επαγγελματικό τους μέλλον, όσο και για την ανεξέλεγκτη χρήση «έργων» τεχνητής νοημοσύνης που καταλαμβάνουν ολοένα και περισσότερο χώρο επηρεάζοντας το αισθητικό κριτήριο ολοένα και περισσότερων. Αλλωστε, δεν είναι λίγες οι φορές που η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης μπήκε στο στόχαστρο των μεγάλων κινητοποιήσεων και απεργιών των καλλιτεχνών ανά τον κόσμο, οι οποίοι ζητούν συγκεκριμένο πλαίσιο χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης και πάντα με τη συγκατάθεσή τους και με τη διασφάλιση των πνευματικών τους δικαιωμάτων.

Την ίδια στιγμή οι ανακοινώσεις του διευθύνοντα συμβούλου της OpenAI, ότι έχει προνοηθεί να μην μπορεί να δημιουργηθεί εικόνα στο ύφος ενός καλλιτέχνη εν ζωή, αλλά να επιτρέπονται γενικά αισθητικά στιλ στούντιο, γεννούν νέα ερωτήματα. Μήπως και η αισθητική στούντιο δεν βασίζεται πάνω στο ύφος κάποιου καλλιτέχνη, αλλά και στη δημιουργική δουλειά δεκάδων που εργάζονται στα στούντιο;