Από τις περσινές κινητοποιήσεις ενάντια στο νομοσχέδιο της κυβέρνησης

Μια «μεταρρύθμιση» που στη χώρα μας είχε κορυφαία έκφραση στον σχετικό νόμο που ψήφισε πέρυσι η κυβέρνηση, και όπως αποδεικνύεται και παρακάτω βάζει τη «σφραγίδα» της στην περαιτέρω υποβάθμιση της ψυχικής υγείας, αφού την εγκλωβίζει ακόμα πιο επιθετικά στο εγκληματικό ζύγι του «κόστους - οφέλους».

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, λοιπόν, το 46% των πολιτών της ΕΕ βίωσαν συναισθηματικό ή ψυχοκοινωνικό πρόβλημα τους 12 τελευταίους μήνες, ενώ το 25% των πολιτών της ΕΕ αναφέρουν ότι οι ίδιοι ή μέλος της οικογένειάς τους αντιμετώπισαν προβλήματα πρόσβασης σε υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας.

Το 54% των πολιτών με κάποια διαταραχή δεν έχουν δεχτεί βοήθεια από κάποιον ειδικό. Πολλοί είναι αυτοί που απαντούν ότι οι πρόσφατες εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο (η πανδημία COVID-19, ο πόλεμος Ρωσίας - Ουκρανίας, η ανεργία, το κόστος σε φαγητό και Ενέργεια) έχουν επηρεάσει την ψυχική τους υγεία, σε συνολικό ποσοστό 62%. Οι πιο σημαντικοί παράγοντες για να πετύχει κανείς να διατηρήσει την καλή ψυχική του κατάσταση είναι οι όροι ζωής (60%), η οικονομική ασφάλεια (53%), η φυσική δραστηριότητα και η κοινωνική επαφή (και τα δύο μαζί 41%).

Ερευνα του ΠΟΥ δείχνει ότι 1 στους 7 εφήβους στην ΕΕ αντιμετωπίζει κάποια ψυχική διαταραχή, με σημαντικό ποσοστό αυτών να βιώνει σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας.

Οι διαταραχές αυτές περιλαμβάνουν καταστάσεις όπως ο αυτοτραυματισμός, η κατάθλιψη και το άγχος, οι οποίες κατατάσσονται ανάμεσα στα κυριότερα και πιο ανησυχητικά προβλήματα για τα άτομα ηλικίας 10 έως 24 ετών, ενώ η αυτοκτονία αποτελεί την τέταρτη κυριότερη αιτία θανάτου στους νέους ηλικίας 15 έως 29 ετών.

Στην Ελλάδα, περίπου το 25% των νέων ηλικίας 15 - 29 ετών αντιμετωπίζουν κάποια ψυχική διαταραχή. Ο αυτοτραυματισμός αποτελεί την 6η κύρια αιτία θανάτου για τα παιδιά και τους εφήβους ηλικίας 10 - 14 και 15 - 19 ετών, καταδεικνύοντας τη σοβαρότητα των ψυχικών προβλημάτων και τις επικίνδυνες συνέπειες που μπορεί να έχουν στην ψυχική και σωματική υγεία των νέων.

Στην αυξητική τάση εκδήλωσης ψυχικών διαταραχών που δεν ανιχνεύθηκαν και δεν αντιμετωπίστηκαν εγκαίρως είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι παίζουν καθοριστικό ρόλο κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες, όπως η ανεργία, η φτώχεια, η εντατικοποίηση της εργασίας, η εργασιακή ανασφάλεια, η εργοδοτική τρομοκρατία, η ανασφάλεια σε σχέση με την ικανοποίηση αναγκών Παιδείας, Υγείας, στέγης κ.λπ.

Σε ένα τέτοιο φόντο, η κυβέρνηση έφερε και ψήφισε πέρυσι το κατάπτυστο νομοσχέδιο της «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης», που μεταξύ άλλων προέβλεπε την κατάργηση των εναπομεινάντων ψυχιατρικών νοσοκομείων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, τη σύσταση του «Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας», τη διάλυση των δομών απεξάρτησης και την ένταξή τους στον ΕΟΠΑΕ κ.λπ. Στην ουσία επρόκειτο για αναδιαρθρώσεις που αποτελούν ταφόπλακα στις δημόσιες υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας και Απεξάρτησης, σπρώχνοντας τον λαό στον ιδιωτικό τομέα και στις διάφορες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) και Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες (ΑΜΚΕ).

Ηταν ένα ακόμα βήμα στην εφαρμογή της εγκληματικής αυτής πολιτικής, που προφανώς καμία σχέση δεν έχει ούτε με την ανάπτυξη της πρόληψης, ούτε με τη θεραπεία, ούτε με την κοινωνική επανένταξη. Εκπορεύεται αποκλειστικά από την πολιτική «κόστους - οφέλους» και είναι κομμάτι της «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» και της πολιτικής της ΕΕ, την οποία έχουν υπηρετήσει πιστά όλες οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις, βάζοντας η καθεμιά το λιθαράκι της στην υποστελέχωση και στην υποχρηματοδότηση των δημόσιων δομών Ψυχικής Υγείας, των Κέντρων Πρόληψης και των Θεραπευτικών Προγραμμάτων. Κύριος στόχος της πολιτικής αυτής είναι το πετσόκομμα των κρατικών δαπανών για την Ψυχική Υγεία και η ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα μέσα από την εκμετάλλευση του ψυχικού πόνου.

Ετσι, μέσα π.χ. από την κατάργηση των ειδικών ψυχιατρικών νοσοκομείων δίνεται περισσότερος χώρος στην ανάπτυξη ιδιωτικών κλινών, που ήδη αριθμούν 4.700, σε αντίθεση με τις 900 κλίνες στο ΕΣΥ, αδιαφορώντας για το πώς θα αντιμετωπίζονται τα οξέα περιστατικά, οι ασθενείς δηλαδή που η σοβαρότητα της νόσου τους απαιτεί να έχουν ιατρική - νοσηλευτική νοσηλεία. Επίσης, με το ξήλωμα των θεραπευτικών προγραμμάτων απεξάρτησης (ΚΕΘΕΑ, «Αργώ», «Ιανός», «Διάπλους») ο νόμος ουσιαστικά έβαλε στο στόχαστρο ειδικά τα «στεγνά» θεραπευτικά προγράμματα και τα Κέντρα Πρόληψης, αφού δεν διασφαλίζεται μετά το 2027 η λειτουργία τους. Οι εργαζόμενοι δηλαδή «στον αέρα» και οι θεραπευόμενοι στα «νύχια» των ΜΚΟ και των κάθε λογής προγραμμάτων με ημερομηνία λήξης, χωρίς αρχή, μέση και τέλος.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα με τα προγράμματα έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση, που έχουν μόλις 18 μήνες διάρκεια, αντιμετωπίζοντας την έγκαιρη παρέμβαση σαν μια παροδική ανάγκη, τη στιγμή μάλιστα που οι ψυχωσικές διαταραχές χτυπούν ως επί το πλείστον τους νέους 13 - 30 ετών, με περίπου το 3% των ανθρώπων να βιώνει ένα ψυχωσικό επεισόδιο κάποια στιγμή στη ζωή του.

Το σμπαράλιασμα των δομών Ψυχικής Υγείας μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου επιβεβαιώνει η ίδια η πραγματικότητα έτσι όπως διαμορφώνεται σε αυτές.

Στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Δαφνί, που πλέον με τον νόμο μετατρέπεται σε «Πολυδύναμη Νοσηλευτική Μονάδα Ψυχικής Υγείας», για 31 ασθενείς αναλογούν 2 νοσηλευτές σε κάθε βάρδια, καθώς το προσωπικό παραμένει ελάχιστο, με το 46% των οργανικών θέσεων να είναι κενές. Στο ψυχιατρικό νοσοκομείο, όπου καταφτάνουν περιστατικά από όλη τη χώρα και εξυπηρετούνται περίπου 160.000 ασθενείς, προβλέπονται μόνο 83 οργανικές θέσεις ψυχιάτρων και υπηρετούν μόλις 46, ενώ δεν υπάρχει καρδιολόγος και η οδηγία της 2ης ΥΠΕ είναι οι διαγνώσεις να γίνονται μέσω ...viber! Στον ίδιο χώρο νοσηλεύονται άνθρωποι (16 - 90 ετών) με διαφορετικές θεραπευτικές ανάγκες, από όλο το φάσμα της ψυχοπαθολογίας (με κατάθλιψη, άνοια, αυτισμό, τοξικοεξαρτημένοι), χωρίς να μπορεί να υπάρχει η δυνατότητα εξειδικευμένου θεραπευτικού πλάνου για τον κάθε ασθενή, δημιουργώντας «αποθήκες ανθρώπων».

Αντίστοιχη κατάσταση επικρατεί στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης (πλέον «Πολυδύναμη Νοσηλευτική μονάδα του ΠΕΔΥΨΥ»), όπου η τραγική υποστελέχωση οδηγεί σε μπαλώματα, αφού η μετακίνηση των ελάχιστων εργαζομένων για μερική απασχόληση σε κάποια τμήματα έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται τεράστια κενά και «τρύπες» σε άλλους χώρους, όπως το Κέντρο Ψυχικής Υγείας Κεντρικού Τομέα Θεσσαλονίκης, που ουσιαστικά έχει μείνει χωρίς εργοθεραπευτή. Η Παιδοψυχιατρική Υπηρεσία του ΚΨΥ Κεντρικού Τομέα εδώ και έναν χρόνο είναι υποστελεχωμένη, καθώς λειτουργεί με μία μόνο παιδοψυχίατρο και χωρίς παιδοψυχολόγο.

Στο μεταξύ, ένα ακόμα πλήγμα δέχεται η δημόσια παιδοψυχιατρική περίθαλψη στην Κρήτη, μετά την παραίτηση της μοναδικής παιδοψυχιάτρου του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Ηρακλείου, που εργαζόταν στο Κοινοτικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων Ηρακλείου, με ευθύνη της 7ης ΥΠΕ και του υπουργείου Υγείας, αφού της ασκήθηκαν πιέσεις για να εφημερεύει στην Παιδοψυχιατρική κλινική του ΠΑΓΝΗ. Το Κέντρο εξυπηρετεί τους νομούς Ηρακλείου και Λασιθίου, αλλά και τα γύρω νησιά, με αποτέλεσμα χιλιάδες οικογένειες να μένουν χωρίς δημόσια παιδοψυχιατρική περίθαλψη. Την ίδια ώρα δε που γιατροί εξαναγκάζονται σε παραιτήσεις, το υπουργείο Υγείας και η 7η ΥΠΕ συνεχίζουν να στέλνουν «εντέλλεσθε» μετακίνησης στους ψυχιάτρους της Ψυχιατρικής κλινικής Ενηλίκων του ΠΑΓΝΗ για εφημέρευση στην Παιδοψυχιατρική, κάτι πέρα για πέρα αντιεπιστημονικό, αντί για στελέχωσή της με τους απαραίτητους παιδοψυχιάτρους.