Σε προεκλογικό πυρετό βρίσκεται η Σερβία μια και σήμερα λήγει η προθεσμία υποβολής υποψηφιοτήτων για τις προεδρικές εκλογές, που θα διεξαχθούν στις 29 του Σεπτέμβρη. Ισως οι ημερομηνίες να μην έχουν επιλεγεί τυχαία, μια και συμπίπτουν με τη συμπλήρωση δύο χρόνων από τις εκλογές του Σεπτέμβρη 2000, που σήμαναν την ανατροπή του Προέδρου Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και την επικράτηση των φιλοδυτικών πολιτικών δυνάμεων. Κι αν εκείνες οι εκλογές συνδέθηκαν με την απομάκρυνση Μιλόσεβιτς, σε τούτες φαίνεται πως γίνεται προσπάθεια «κατοχύρωσης», παραπέρα εδραίωσης του βρώμικου καθεστώτος που έχει επιβληθεί στη Σερβία τα τελευταία δύο χρόνια. Αξίζει κανείς να δει πώς διαμορφώνεται το προεκλογικό τοπίο λίγες βδομάδες πριν τις εκλογές, σε μια χώρα που η ανεργία, με βάση τα επίσημα στοιχεία, είναι ήδη στο 55%! Οπου το 60-70% της βιομηχανίας δε δουλεύει και ο μέσος μισθός κυμαίνεται από 110 έως 150 ευρώ!

Στις εκλογές η κυβερνητική Δεξιά, η «Δημοκρατική Αντιπολίτευση της Σερβίας» (DOS), κατεβαίνει διασπασμένη. Εχει μεν έναν επίσημο υποψήφιο, τον Μίρολιουμπ Λάμπους, αντιπρόεδρο της γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης, αλλά με την υποστήριξη μόνον των 11 από τις 17 οργανώσεις του DOS. Επικρατέστερος από το χώρο θεωρείται ο σημερινός Πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας, Βόισλαβ Κοστούνιτσα, επικεφαλής του «Δημοκρατικού Κόμματος Σερβίας», που επιδιώκει με την επικράτησή του να οδηγήσει τη χώρα σε νέες βουλευτικές εκλογές, αμφισβητώντας έτσι τον πρωθυπουργό, Ζόραν Τζίντζιτς, και την κοινοβουλευτική υποστήριξη που αυτός έχει έως τώρα. Οι άλλες δυνάμεις της Δεξιάς κάνουν προσπάθεια να περιορίσουν την επιρροή του Κοστούνιτσα, κατηγορώντας ότι επιδίωκε να κάνει πραξικόπημα. Κατεβαίνουν, τέλος, μια σειρά μικρότερης σημασίας υποψηφίων αυτού του χώρου.

Η αγέρωχη στάση του Σλ. Μιλόσεβιτς στη Χάγη είχε ενισχύσει την απήχηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος Σερβίας (ΣΚΣ). Αρχικά υπήρχε η σκέψη το ΣΚΣ να κατέβει με την υποψηφιότητα Μιλόσεβιτς. Υπήρχε η εκτίμηση ότι αυτή η υποψηφιότητα θα ένωνε πολλές δυνάμεις. Το Σύνταγμα προβλέπει ότι η υποψηφιότητα είναι βασικό δικαίωμα του πολίτη, αλλά στο νόμο «Για τον Πρόεδρο» υπάρχει ο περιορισμός ότι δεν μπορεί να αναλάβει κάποιος τα καθήκοντα του Προέδρου αν έχει εκλεγεί δύο φορές στην ίδια θέση. Αυτό όμως δεν εμπόδιζε την κάθοδο, αλλά την ανάληψη των προεδρικών καθηκόντων, που έτσι κι αλλιώς ο Μιλόσεβιτς δεν μπορεί να ασκήσει από τη φυλακή της Χάγης. Κάποιοι όμως στην ηγεσία του ΣΚΣ αποφάσισαν να στείλουν ένα γράμμα στην Κεντρική Εκλογική Επιτροπή ρωτώντας αν μπορεί να θέσει υποψηφιότητα ο Μιλόσεβιτς. Ετσι έκαναν στις φιλοδυτικές κυβερνητικές δυνάμεις ένα μεγάλο δώρο. Την επόμενη κιόλας μέρα ήρθε η απάντηση, που έλεγε ότι ο Μιλόσεβιτς δεν μπορεί να είναι υποψήφιος Πρόεδρος. Ακολούθησε η έκκληση Μιλόσεβιτς, που δεν απευθυνόταν στο ΣΚΣ, αλλά προς όλους. Εκεί ο Μιλόσεβιτς έδωσε μια σύντομη πολιτική πλατφόρμα της πλατιάς συμμαχίας των δυνάμεων που είχαν στηρίξει την κυβέρνηση λαϊκής εμπιστοσύνης (ΣΚΣ, «Γιουγκοσλαβική Αριστερά», «Ριζοσπαστικό Κόμμα Σερβίας» του Β. Σέσελι), ζητώντας και τώρα να στηρίξουν κοινό υποψήφιο, και συγκεκριμένα τον Βόισλαβ Σέσελι. Ομως, η ΚΕ του κόμματος (στις 19/8) αρνήθηκε να στηρίξει την επιλογή του προέδρου του κόμματος κι αποφάσισε να επιλέξει τη δική της υποψηφιότητα μεταξύ των Μ. Μρκόβιτς (μηχανικού, πρώην διευθυντή μεγάλης επιχείρησης) και Β. Ζιβοΐνοβιτς (ηθοποιού). Στη συνέχεια (22/8) ο πρώτος υποψήφιος φάνηκε απρόθυμος να κατέβει χωρίς την υποστήριξη του Μιλόσεβιτς, με τον οποίο συνδεόταν με μακροχρόνια φιλία κι έτσι αποφασίστηκε να κατέβει υποψήφιος του ΣΚΣ ο Βέλιμιρ-Μπάτα Ζιβοΐνοβιτς. Η μειοψηφία που στηρίζει την πρόταση Μιλόσεβιτς κάνει λόγο για καταπάτηση του καταστατικού. Παρεμβαίνοντας πάλι από τη Χάγη (28/8) ο Μιλόσεβιτς ζήτησε την ανάδειξη στη θέση του εκτελούντος χρέη προέδρου του κόμματος του Μπόγκολιουμπ Μπέλιτς, αλλά και τη σύσταση οργανωτικής-πολιτικής επιτροπής, ως νέου εκτελεστικού σώματος του ΣΚΣ. Η ΚΕ του κόμματος και πάλι δέχτηκε μόνο το πρώτο αίτημα του Προέδρου Μιλόσεβιτς. Το Εκτελεστικό Γραφείο του κόμματος ανακοίνωσε ότι παρά την αλλαγή στην ηγεσία, θα συνεχίσει να παρέχει στήριξη για την Προεδρία στον Β. Ζιβοΐνοβιτς. Ωστόσο, ο νέος εκτελών χρέη προέδρου, Μπ. Μπέλιτς, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι από τη στιγμή που ο Μιλόσεβιτς τού ανέθεσε αυτό το υπεύθυνο πόστο, είναι φυσιολογικό να στηρίξει τις αποφάσεις του, δηλαδή την υποψηφιότητα του Β. Σέσελι. Η κατάσταση αυτή δείχνει ότι μέσα στην ηγεσία του ΣΚΣ υπάρχουν δυνάμεις που προσπαθούν να αποστασιοποιηθούν από τη «γραμμή Μιλόσεβιτς», να ενσωματωθούν στη νέα πολιτική κατάσταση, προσεγγίζοντας την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, υποκλινόμενες στους «ευρωατλαντικούς οργανισμούς». Ταυτόχρονα, ένα άλλο κομμάτι του κόμματος φαίνεται να αντιδρά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο και συσπειρώνεται γύρω από την οργάνωση «ΣΛΟΜΠΟΝΤΑ», που οργανώνει και τις κινητοποιήσεις υπέρ της απελευθέρωσης του Μιλόσεβιτς. Οι τελευταίοι δηλώνουν πως θέλουν να διατηρήσουν την ενότητα του κόμματος, στη γραμμή της εθνικής ανεξαρτησίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης κι όχι απλώς για να επιστρέψουν στην εξουσία συμβιβαζόμενοι με τη Δύση.

Στο χώρο των λεγόμενων πατριωτικών δυνάμεων υπάρχει ο Βουκ Ντράσκοβιτς («Σερβικό κίνημα Ανανέωσης»), που είναι δεξιός, φιλοδυτικός και φιλοβασιλικός εθνικιστής πολιτικός, ο οποίος ανάμεσα στα άλλα που υποσχέθηκε στους Σέρβους, σε μια αποστροφή ομιλίας του ενάντια στη φτώχεια και στην ακρίβεια, ήταν και η υπόσχεση για φθηνά... φέρετρα! Από την άλλη υπάρχει ο Βόισλαβ Σέσελι του «Ριζοσπαστικού Κόμματος Σερβίας», που είναι αντιδυτικός, αντιβασιλικός. Στηρίζει ένα μοντέλο φιλελεύθερου καπιταλισμού του 19ου αιώνα, ενάντια στην ένταξη σε ΝΑΤΟ-ΕΕ, στην κατοχή του Κόσσοβου, υπέρ της διατήρησης της Γιουγκοσλαβίας. Στο παρελθόν έχει κάνει και αντικομμουνιστικές δηλώσεις, αλλά πριν ένα χρόνο σε τηλεοπτική εκπομπή εγκωμίασε τον Μπρ. Κιτάνοβιτς, ΓΓ της ΚΕ του Νέου Κομμουνιστικού Κόμματος Γιουγκοσλαβίας (ΝΚΚΓ). Ο Σέσελι θεωρείται χαρισματικός ομιλητής και έχει πλέον την υποστήριξη και του Σλ. Μιλόσεβιτς, που θεωρεί ότι ο συγκεκριμένος πολιτικός μπορεί να βάλει ένα φραγμό στη διολίσθηση της χώρας στις ... «αγκάλες» του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες το Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας (ΝΚΚΓ) αποφάσισε να κατέβει στις προεδρικές εκλογές με δικό του υποψήφιο, τον ΓΓ του κόμματος, Μπράνκο Κιτάνοβιτς. Λόγω της πολυδιάσπασης της Δεξιάς και του ΣΚΣ, θεωρεί ότι υπάρχουν δυνατότητες να κάνει μια καλή εμφάνιση. Απαιτείται να μαζέψει 10.500 υπογραφές υπέρ του υποψηφίου του, οι οποίες πρέπει να είναι επικυρωμένες από δικαστή! Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι πρέπει να βρεθεί δικαστής σε κάθε πόλη που μαζεύουν υπογραφές (στα χωριά δεν μπορούν, αφού δεν υπάρχουν δικαστές) και τον οποίον τον πληρώνουν για τις «υπηρεσίες» του. Υπάρχει η επίσημη «ταρίφα», για κάθε υπογραφή, περίπου 1 ευρώ, και η ανεπίσημη «ταρίφα» του δικαστή, δηλαδή χρήματα που δίνονται για να εξασφαλίσουν ότι θα έρθει. Το ποσό που απαιτείται είναι αρκετά σημαντικό, αν σκεφθεί κανείς ότι μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού είναι άνεργο και οι μισθοί είναι μισθοί πείνας. Εκτός αυτού οι δικαστικές αρχές, με άνωθεν φαίνεται εντολές, σκαρφίζονται ένα σωρό εμπόδια. Ετσι, για παράδειγμα, αρνούνται να παραχωρήσουν στο ΝΚΚΓ δικαστικούς τις πρωινές ώρες, ή αρνούνται να παραχωρήσουν δικαστικούς στις πόλεις που το κόμμα δεν έχει δικά του γραφεία! Πέρα όμως απ' αυτά, δεν είναι και λίγος ο κόσμος που φοβάται να υπογράψει! Φοβάται μη χάσει τη δουλιά του, ή μήπως στο μέλλον ο ίδιος και η οικογένειά του γίνουν στόχος αντικομμουνιστικών διώξεων. Βέβαια, οι 200 παρατηρητές του ΟΑΣΕ, που αναμένεται να καταφθάσουν στη Σερβία, αποκλείεται να δουν κάτι το επιλήψιμο, αφού συνήθως αυτό το περιφερόμενο ...«τσίρκο» των «διεθνών παρατηρητών» βλέπει ό,τι βολεύει στις πολιτικές σκοπιμότητες των ιμπεριαλιστικών οργανισμών! Παρά τις παραπάνω δυσκολίες το ΝΚΚΓ, λίγες μέρες πριν τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή των υπογραφών, είχε συγκεντρώσει 7.500 υπογραφές. Να σημειώσουμε ότι στις βουλευτικές εκλογές του 2000 το ΝΚΚΓ είχε κατέβει σε 13 από τις 29 εκλογικές περιφέρειες (χωρίς ούτε ένα λεπτό τηλεοπτικής εμφάνισης) και συγκέντρωσε 70 χιλιάδες ψήφους. Βασικά συνθήματα του ΝΚΚΓ είναι: «Οι ιδιωτικοποιήσεις είναι ληστεία», «Η ανάμειξη των ΗΠΑ-ΔΝΤ οδηγεί στη φτώχεια», «Εξω το ΝΑΤΟ», «Στη Χάγη δικάζεται η Γιουγκοσλαβία και ο λαός της Σερβίας», «Οχι στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας», «Δεν υπάρχει κοινωνική δικαιοσύνη χωρίς σοσιαλισμό». Σίγουρα μια πιθανή κάθοδος του υποψηφίου του ΝΚΚΓ θα είναι πολυσήμαντη και θα είναι μια ακόμη αχτίδα αντίστασης των λαών στην αλυσοδέσμια από το ΝΑΤΟ Χερσόνησο της Βαλκανικής.