Ολοένα και πιο δραματικά εξελίσσεται η κατάσταση στο χώρο των μικρεμπόρων της χώρας. Η κυβερνητική πολιτική, η επέλαση των μονοπωλίων, η συμβιβασμένη πλειοψηφία της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ) οδηγούν τους μικρεμπόρους, είτε στο κλείσιμο των μαγαζιών τους, είτε στο να φυτοζωούν.

Στο χώρο του εμπορίου, ένας μικρός αριθμός ντόπιων μεγαλοεπιχειρήσεων και πολυεθνικών αλυσίδων, με τη ραγδαία επέκτασή τους στην περιφέρεια, ελέγχει ήδη το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς. Μόνο τη διετία 1998 - 1990, το 47% του τζίρου της αγοράς το καρπώθηκε το 1,4% των εμπορικών επιχειρήσεων. Την ίδια περίοδο, η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων, το 88%, που είναι μικρές αυτοαπασχολούμενες οικογενειακές ή απασχολούνται σ' αυτές μέχρι και 4 άτομα, περιθωριοποιούνται, ο τζίρος τους μειώνεται και κατά χιλιάδες οδηγούνται στο κλείσιμο. Σύμφωνα και με τα επίσημα στοιχεία της ΕΣΥΕ, την 7ετία 1991 - 1997, στο σύνολο των επιχειρήσεων, άνοιξαν 653.003 και έκλεισαν 401.687, έμειναν, δηλαδή, σε λειτουργία μόνον 251.316 επιχειρήσεις.

Τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι η επιβίωση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, ακόμα και η αναπαραγωγή τους, δεν αναιρούν την κύρια τάση, που είναι, ένα μεγάλο μέρος τους να έχει ήδη φτάσει στα όρια της φτώχειας, ένα άλλο να νιώθει δικαιολογημένη ανασφάλεια για το άμεσο μέλλον. Χαρακτηριστικό είναι, επίσης, το στοιχείο, που καταδεικνύει το μέγεθος του προβλήματος των εμπορικών επιχειρήσεων στη χώρα μας που ανέρχονται στις 232.117. Από αυτές, το 35,5% έχουν τζίρο μικρότερο των 10 εκατομμυρίων δραχμών και το 46% μικρότερο των 15 εκατομμυρίων δραχμών (ΕΣΥΕ 1995).

Οσον αφορά στα αποτελέσματα από τη δημιουργία νέων μικρών επιχειρήσεων, αυτά δε σημαίνουν άνθηση και προοπτική για όλους. Το 50% αυτών που ανοίγουν, κλείνουν τον πρώτο χρόνο ζωής ή λίγο μετά. Οι μικρές επιχειρήσεις υπάρχουν εκεί όπου τα μονοπώλια δε θέλουν ή δεν ενδιαφέρονται προς το παρόν να διεισδύσουν και να τις εκτοπίσουν. Τους αφήνουν, αντικειμενικά, ένα μικρό χώρο για να φυτοζωούν. Αν αποφασίσουν να διεισδύσουν, ένα είναι σίγουρο, ότι η χρεοκοπία θα αγκαλιάσει ένα νέο αριθμό επιχειρήσεων.

Τα μονοπώλια χρειάζονται τις μικρές επιχειρήσεις, ώστε να τις χρησιμοποιούν, με τη μορφή του φασόν ή του εμπορικού τμήματος - ανεξαρτήτως της τυπικής ανεξαρτησίας που υπάρχει - για να κυκλοφορούν τα εμπορεύματά τους. Χρειάζονται, για να σηκώνουν τα βάρη των εξόδων, των ευθυνών που δε θέλουν να σηκώνουν άμεσα οι μεγάλες επιχειρήσεις. Να προβάλλουν στην αγορά νέα είδη, να αναλαμβάνουν το ρίσκο και αν τα πράγματα πάνε καλά, τότε τα μονοπώλια θα έρθουν πάνω στην έτοιμη αγορά για να κυριαρχήσουν.

Ποια, όμως, είναι η στάση του συνδικαλιστικού κινήματος; Απέναντι σ' αυτές τις τραγικές εξελίξεις για τις μικρές επιχειρήσεις, η πλειοψηφία του ΔΣ της ΕΣΕΕ, που στηρίζουν οι συνδικαλιστικές παρατάξεις ΔΑΚΜΜΕ, ΠΑΣΚΕΒΕ ΑΣΚΜΜΕ, όχι μόνο δεν οργάνωσε αγώνες, αλλά, αντίθετα, συναίνεσε, συμβιβάστηκε και ευθυγραμμίστηκε πλήρως με την εφαρμοζόμενη πολιτική. Ενθερμος υποστηρικτής των μεγαλεμπόρων, μετέτρεψε την ΕΣΕΕ, από διεκδικητικό όργανο, σε στήριγμα της κυβερνητικής πολιτικής, της ΕΕ, του μεγάλου κεφαλαίου.

Συγκεκριμένα, η ηγετική ομάδα της ΕΣΕΕ φέρνει τεράστιες ευθύνες και είναι συνένοχη για το ό,τι αντιμετωπίζουν σήμερα οι χιλιάδες μικρέμποροι. Εγκαταλείποντας πάγια αιτήματα του συνδικαλιστικού κινήματος, προβάλλει θέσεις από τη σκοπιά της εξυπηρέτησης των συμφερόντων των μεγαλεμπόρων, όπως:

• Πολυκαταστήματα: Αντί να διεκδικεί μέτρα περιορισμού της ασύδοτης δράσης τους, προτείνει σχέδιο νόμου, που θα επιτρέπει την «ισόρροπη ανάπτυξή τους...».
• Ωράριο: Αντί να διεκδικεί τη νομοθετική κατοχύρωση ενός ενιαίου και ανθρώπινου ωραρίου λειτουργίας της αγοράς με τρία απογεύματα κλειστά, προωθεί στην πράξη την πλήρη απελευθέρωσή του.
• Εκπτώσεις - Προσφορές: Εντεχνα περιορίζεται στη σμίκρυνση της διάρκειας των εκπτώσεων στις 20 ημέρες, αποφεύγοντας επιμελώς το κύριο, που σήμερα είναι η πλήρης απελευθέρωση των προσφορών.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ούτε και φραστικά αντέδρασε στην πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που με την ψήφο και των ελληνικών κομμάτων, πλην του ΚΚΕ και ορισμένων μεμονωμένων ευρωβουλευτών, υποχρεώνει τα κράτη - μέλη της της ΕΕ να μην επιβάλλουν καμία απαγόρευση στις πρακτικές προώθησης των πωλήσεων (εκπτώσεις, δώρα, προσφορές, συμμετοχή σε διαφημιστικούς διαγωνισμούς, παιχνίδια, πωλήσεις κάτω του κόστους).

Οι μικρές επιχειρήσεις, μέσα από την εθελοντική συνένωση και συνεταιριστικοποίησή τους, μπορούν να μεταμορφωθούν σε ένα ενιαίο, σύγχρονο συνεργαζόμενο σύστημα διανομής, με υψηλή αποδοτικότητα, χωρίς καταστροφές και ανεπανόρθωτες απώλειες, παίζοντας το δικό τους οικονομικό και κοινωνικό ρόλο, προσφέροντας φθηνά και καλής ποιότητας αγαθά. Αυτό, όμως, προϋποθέτει να παρθούν αντιμονοπωλιακά μέτρα περιορισμού της ασύδοτης δράσης των υπεραγορών και πολυκαταστημάτων. Πιο συγκεκριμένα:

• Γι' αυτά που ήδη λειτουργούν, χρειάζονται να μπουν ουσιαστικοί περιορισμοί στις πρακτικές ανταγωνισμού που εφαρμόζουν.
• Εκπτώσεις - προσφορές: Νομοθετική ρύθμιση για την πραγματοποίησή τους μόνο τους μήνες Φεβρουάριο και Αύγουστο (2 δεκαήμερα εκπτώσεις και 1 προσφορές).
• Απαγόρευση των πωλήσεων κάτω του κόστους, με εξαίρεση τα αναλώσιμα προϊόντα σε περίοδο κοντά στην ημερομηνία λήξης τους, καθώς και στην περίπτωση διάλυσης επιχείρησης ή ορισμένου κλάδου της.
• Κατάργηση των δώρων και ουσιαστικός περιορισμός των διαφημίσεων.
• Ουσιαστική φορολόγησή τους.
• Εφαρμογή ενιαίου ωραρίου, διακεκομμένου, με τρία απογεύματα κλειστά, που δε θα ξεπερνά τις 48 ώρες.
• Κατοχύρωση της κυριακάτικης αργίας.
• Κατοχύρωση και διεύρυνση των δικαιωμάτων των εργαζομένων.

Αυτά, όμως, χρειάζονται μια άλλη πολιτική, η οποία ανάμεσα στα άλλα:

• Θα έχει στο κέντρο της τον άνθρωπο, τις σύγχρονες ανάγκες του και όχι τα κέρδη των μονοπωλίων. Θα προστατεύει τη θέση εργασίας και το εισόδημα των μικρών ΕΒΕ και των εργαζομένων.
• Θα περιορίζει την ασύδοτη δράση των πολυεθνικών και των μεγαλοεπιχειρήσεων, κάτω από τον κοινωνικό έλεγχο, με προοπτική το πέρασμά τους στην ιδιοκτησία της κοινωνίας.
• Θα επιβάλει την κοινωνικοποίηση, γενικότερα, στρατηγικών τομέων και βασικών συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής.
• Θα εφαρμόζει περιφερειακές κλαδικές και διακλαδικές πολιτικές, μέσα από έναν κεντρικό πανεθνικό μηχανισμό διεύθυνσης και αξιοποίησης του πλούτου και των πηγών που διαθέτει η χώρα μας.
• Θα στηρίζει την εθελοντική συνένωση και συνεταιριστικοποίηση των μικρών ΕΒΕ.
• Θα ενισχύει τα λαϊκά εισοδήματα, την κοινωνική πολιτική και τα δικαιώματα των εργαζομένων.