Δεν αποτελεί μυστικό ότι μεγάλα τμήματα του πληθυσμού στις κυριαρχούμενες από τον καπιταλισμό χώρες έχουν πειστεί ότι το σύστημα αυτό είναι μόνο μια μικρή μειοψηφία ανθρώπων, ενώ τα πλατιά στρώματα της κοινωνίας οδηγούνται διαρκώς σε μεγαλύτερη φτώχεια.

Δεν είναι γι' αυτό το λόγο καθόλου περίεργο ότι οι μεγαλοαστοί πολιτικοί προσπαθούν να καθησυχάσουν τους δυσαρεστημένους και διαμαρτυρόμενους με το χάπι ότι δε διαχειρίζονται τον καπιταλισμό στην «παλιά» του μορφή, αλλά ότι αποσκοπούν να «εκσυγχρονίσουν» την κοινωνία προς όφελος και των κατώτερων στρωμάτων.

Ηχούν πάντα στα αυτιά των οπαδών τους π.χ. τα κηρύγματα του σοσιαλδημοκράτη καγκελάριου Γκέρχαρντ Σρέντερ, του «Εργατικού» Τόνι Μπλερ, των Γάλλων σοσιαλιστών και σοσιαλδημοκρατών, ακόμα και του Μπερλουσκόνι στην Ιταλία, αλλά και του Τζορτζ Μπους στις ΗΠΑ ότι η πολιτική τους αντιστοιχεί στις απαιτήσεις των (νέων) καιρών, που δημιουργήθηκαν μετά το 1990-91. Από κοντά και οι «αριστεροί» που έχουν αποκηρύξει το μαρξισμό και εμφανίζονται σαν «μοντέρνοι» - νεοτεριστές.

Ακριβώς αυτό το τελευταίο αποδείχνουν με παράθεση πλούσιων αποδεικτικών στοιχείων η Γερμανίδα μαρξίστρια Σάρα Βάγκενκνεχτ και ο Αμερικανός Μορίς Μπέρμαν. Το βιβλίο της πρώτης (έκδοση 2001 του εκδοτικού Dingsda - Verlag) τιτλοφορείται «Οι μύθοι των νεοτεριστών» και ασχολείται ειδικά με τη χώρα της, ενώ το αμερικανικό βιβλίο με τον πρωτότυπο τίτλο «The twilight of american culture» (έκδοση 2000, Νέα Υόρκη) μεταφράστηκε και εκδόθηκε (από το Biichergilde της Φραγκφούρτης /Μ) φέτος στη Γερμανία, Βιέννη και Ζυρίχη με τον αντίστοιχο τίτλο «Κουλτούρα μπροστά στην κατάρρευση». Αυτό το τελευταίο είναι ένας καθρέφτης της πολιτικής, πολιτιστικής, οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης στις ΗΠΑ -ένα παράδειγμα προς αποφυγή - που με τα τεκμηριωμένα στοιχεία του φέρνει στο φως ότι το κοινωνικό ξέφτισμα στην «ηγέτιδα» χώρα του ιμπεριαλισμού έχει αρχίσει πολύ πριν το 1990 και τελευταία έχει επιταχυνθεί και ενταθεί. Δεν είναι, δηλαδή, τίποτα το νέο, αλλά μια παλιά αρρώστια, που ναι μεν δεν το λέει έτσι το βιβλίο αυτό, αλλά το επιβεβαιώνει με τα στοιχεία, που παραθέτει.

Στο βιβλίο «Οι μύθοι των νεοτεριστών» αναφέρεται ότι αυτό που στη γερμανική οικονομία και πολιτική ονομάζεται εκσυγχρονισμός, αποτελεί μύθο. Απλούστατα γίνεται ξήλωμα του λεγόμενου «κράτους πρόνοιας» που υπήρχε λόγω του διεθνούς συσχετισμού δυνάμεων (ύπαρξη του σοσιαλιστικού στρατοπέδου) έως το 1990-91. Εως τότε ο μεταπολεμικός καπιταλισμός ήταν χαλιναγωγημένος, ενώ έκτοτε τα υπολείμματα αυτού του «κράτους πρόνοιας» εξανεμίστηκαν και τη θέση τους πήρε η ανεμπόδιστη εκμετάλλευση, οι εξοπλισμοί, η πολεμοκαπηλία και υστερία. Αποτελεί αυτό κάτι το νέο, το εκσυγχρονιστικό; Ή μήπως ακούγονται για πρώτη φορά δημαγωγικά συνθήματα λιγότερου κράτους και κρατικού ελέγχου και μεγαλύτερης ελευθερίας στην «ιδιωτική πρωτοβουλία», δηλαδή στη δράση των μονοπωλίων; Οι πολυδιαφημιζόμενες προτάσεις της γερμανικής επιτροπής Χαρτς σαν υπερμοντέρνες, δεν αποτελούν στην πραγματικότητα τίποτα άλλο από τον εξαναγκασμό τμημάτων της εργατικής τάξης να πουλήσουν την εργατική τους δύναμη ακόμη πιο κάτω από την αξία της.

Οι μύθοι για την οικονομία της ελεύθερης αγοράς και για τη δημοκρατία αποσκοπούν να συγκαλύψουν το γεγονός ότι σήμερα περί τους 150 οικονομικούς γίγαντες με εκατοντάδες χιλιάδες προσωπικό καθένας και με κέρδη δισεκατομμυρίων κυριαρχούν στην παγκόσμια οικονομία και καθορίζουν την πολιτική των καπιταλιστικών κρατών, που χαρακτηρίζεται «νεοφιλελεύθερη». Αυτή η πολιτική οδηγεί σε αυξανόμενη φτώχεια -μόνο στην ΕΕ υπάρχουν επίσημα 68 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Ολα αυτά δεν είναι κάτι το μοντέρνο, αλλά αποτέλεσμα της παγκόσμιας καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, τονίζει η συγγραφέας.

Μύθος είναι και η αστική δημοκρατία, υπογραμμίζει η Βάγκενκνεχτ. Στις 22 Σεπτέμβρη 2002 το κόμμα του καγκελάριου Σρέντερ - το σοσιαλδημοκρατικό (SPD) - πήρε το 30,1% και το κόμμα του ΥΠΕΞ Φίσερ - οι Πράσινοι - πήραν μόνο 6,7% του συνολικού αριθμού των ψηφοφόρων. Και ο Τζορτζ Μπους θα ήταν ευτυχής, αν μπορούσε να έχει επιτύχει ένα τόσο «υψηλό» ποσοστό ψήφων!

Τι σε όλα αυτά είναι μοντέρνο, διερωτάται η συγγραφέας και δίνει την απάντηση: Δεν είναι τίποτα μοντέρνο, αλλά τα σημερινά καρκινώματα του παλιού, δηλαδή της καπιταλιστικής κοινωνίας στο ιμπεριαλιστικό στάδιο, που ανέλυσε ο Λένιν. Μοντέρνο, σύμφωνα με το πνεύμα των καιρών - τονίζει η Γερμανίδα σοσιαλίστρια - θα ήταν να μπει μια για πάντα τέρμα στο παλιό και να ανοίξει ο δρόμος για τη νέα σοσιαλιστική κοινωνία.

Από τον πλούτο των στοιχείων που παραθέτει ο Αμερικανός συγγραφέας και που δίνουν μια πολύ παραστατική -αν ίσως όχι πλήρη- εικόνα της κατάστασης, της κατάντιας σε ευρύ φάσμα της αμερικανικής κοινωνίας, είναι δύσκολο να αποσπάσει κανείς μόνο ένα ελάχιστο τμήμα. Γιατί θα έχει στο νου ότι άφησε αμνημόνευτα άλλα ενδιαφέροντα κεφάλαια με την ίδια ή και μεγαλύτερη αξία για την εξαγωγή του συμπεράσματος του συγγραφέα: «Η κουλτούρα μπροστά στην κατάρρευση».

Σε ένα άλλο σημείο θέλω, ωστόσο, να επισύρω την προσοχή του αναγνώστη. Από τον τρόπο έκφρασης, αλλά και όλη την επιχειρηματολογία του συγγραφέα συμπέρανα ότι δεν πρόκειται για μαρξιστή ερευνητή, αλλά για έναν αντικειμενικό δημοκράτη διανοούμενο, που με λύπη διαπιστώνει τα χάλια της αμερικανικής (ιμπεριαλιστικής) κοινωνίας και με τις αποκαλύψεις του καλεί σε μια προσπάθεια σταματήματος του κακού -αν είναι δυνατόν.

Να, λοιπόν, μερικά από τα στοιχεία του, που δείχνουν ότι από πολλά χρόνια έτσι ήταν και έτσι συνεχίζει να γίνεται και ότι δεν υπάρχει καμιά «μοντέρνα» κοινωνία - «μοντέρνος» καπιταλισμός: «... Πραγματικά το 1999 το ποσοστό της ανεργίας ήταν το χαμηλότερο μέσα σε 25 χρόνια, αλλά στην ίδια περίοδο τα πραγματικά ωριαία ημερομίσθια έπεσαν σημαντικά, τα μεσαία έσοδα ενός νοικοκυριού μειώθηκαν και το εθνικό ποσοστό της φτώχειας αυξήθηκε. Ο αριθμός των κακοπληρωνόμενων θέσεων αυξήθηκε... Η μεσαία τάξη, αδιάφορο πώς την καθορίζει κανείς, συρρικνώθηκε σημαντικά εδώ και κάμποσο καιρό. Γι' αυτό ο αλαζονικός ισχυρισμός του Λευκού Οίκου, ότι 70% των εργατών που έχασαν την εργασία τους μεταξύ 1993 και 1995 βρήκαν ως τις αρχές του 1996 νέα (εργασία) είναι αμφίβολος, γιατί η μεγάλη πλειοψηφία εκείνου του 70% βρήκε μόνο μερική εργασία ή θέση που πλήρωναν μικρότερα ημερομίσθια από τις παλιές θέσεις. Από το 1979 έχουν χαθεί 43 εκατομμύρια θέσεις και τόποι εργασίας στις ΗΠΑ.

Κυλάμε, με λίγα λόγια, σε μια κατάσταση, σαν αυτή που υπάρχει στην Ινδία, ή το Μεξικό, ή τη Βραζιλία και δε γίνεται τίποτα για να την εμποδίσουμε... Ο David Rieff του Παγκόσμιου Πολιτικού Ινστιτούτου γράφει ότι «η Αμερική σήμερα, με τις διαρκώς αυξανόμενες εισοδηματικές διαφορές, τις διαφορές μεταξύ φτωχών και πλουσίων, που σε όλους τους τομείς, από τη σχολική Παιδεία έως τη διάρκεια της ζωής βαθαίνουν, είναι λιγότερο δημοκρατική από το 1950.

Οι επιπτώσεις αυτής της τάσης και της αυξανόμενης ηγεμονίας των κοντσέρν είναι ιδιαίτερα ολέθριες για τα παιδιά - όχι μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου. Μεταξύ 1979 και 1990 ο αριθμός των παιδιών της Αμερικής, που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας ανέβηκε κατά 22%, που εκπλήσσει...

Μήνα με το μήνα πάει σε όλο και λιγότερα χέρια όλο και μεγαλύτερη περιουσία. Στα μέσα του 1999 οι Ρεπουμπλικάνοι πρότειναν στο Κογκρέσο φορολογική μείωση που απέβλεπε να δώσει το 87% της μείωσης στο ανώτατο ένα πέμπτο (της κοινωνίας). Δύο χρόνια αργότερα επαναλήφθηκε η προσπάθεια, όταν στη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία ψηφίστηκε συμβιβασμός ενός φορολογικού νόμου που επρόκειτο να δώσει το 79% των φορολογικών διευκολύνσεων στο ένα πέμπτο, ενώ επρόκειτο να δοθούν και δισεκατομμύρια δολάρια σε φορολογικές διευκολύνσεις στα πολυεθνικά κοντσέρν. Αυτό το προτσές είναι ασταμάτητο... Αυτός ο τρόπος της ανισότητας θα μπορούσε τελικά να καταστρέψει ολόκληρη την κοινωνική δομή, όπως έχει ήδη γίνει στα δημόσια σχολεία και στο εσωτερικό των πόλεων. Πέρα απ' αυτό αυτή η κοινωνική ανισότητα είναι και πνευματικά αποσυνθετική, αποθαρρυντική και θα επιφέρει πρωτάκουστη ζημιά στη χώρα. Αν θέλει να κάνει κανείς μια σύγκριση με την αρχαία Ρώμη, τότε ενδιαφέρει το γεγονός ότι υπό την κυριαρχία του Νέρωνα (από το 54-68 μ.Χ.) περί τους 2.000 άνδρες κατείχαν ολόκληρη τη γη από τον Ρήνο έως τον Ευφράτη. Η κοινωνία μοιραζόταν λίγο ή πολύ στους πλούσιους και σε όλο το λαό το υπόλοιπο, και οι πλούσιοι ήταν πλούσιοι, πολύ πλούσιοι.

Κατά τον ίδιο τρόπο βλέπουμε κι εμείς σήμερα, κατά τον Kevin Philipps (Arrogant Capital) ένα ευρύ πέρασμα σε μια κοινωνική και οικονομική διαστρωμάτωση, σε περιφραγμένους οικισμούς και σκληρές ταξικές δομές, σε εμπορικές και χρηματιστικές ελίτ, οι οποίες αλληλοβοηθούνται».

Σε άλλο σημείο των διαπιστώσεων του συγγραφέα διαβάζει κανείς για την «κατάπτωση της αμερικανικής διανόησης». Εδώ γίνεται λόγος για μια «εικόνα μονοσήμαντα χωρίς παρηγοριά». Τα στοιχεία που ακολουθούν, γράφει, «φαίνονται σαν να τα φαντάστηκε κανείς, αλλά πιστέψτε με, δεν είναι (φανταστικά)».

«42% των Αμερικανών ενηλίκων δεν μπορούν να βρουν την Ιαπωνία σ' έναν παγκόσμιο χάρτη... και μια άλλη δημοσκόπηση έδειξε ότι 15% των ερωτηθέντων δεν μπορούσαν να εντοπίσουν τις ΗΠΑ... Πολύ λίγοι Αμερικανοί καταλαβαίνουν σε ποια έκταση τα κοντσέρν καθορίζουν τη ζωή τους, αλλά σύμφωνα με δημοσκόπηση του μαγκαζίνου Time πιστεύουν σχεδόν 70% στην ύπαρξη αγγέλων και μια άλλη μελέτη ανέφερε ότι 50% πιστεύουν στην παρουσία των UFO και των εξωγήινων αντικειμένων...».

Οσα ανέφερα είναι ψήγματα από πλούτο στοιχείων στο προαναφερόμενο βιβλίο, που αξίζει να διαβαστεί για να έχει κανείς μία ιδέα της αμερικανικής ζωής.