Η ίδρυση ξενόγλωσσων τμημάτων στα ελληνικά πανεπιστήμια είναι ένα θέμα που συζητιέται κατά καιρούς εδώ και πολλά χρόνια στην ακαδημαϊκή κοινότητα και η πρακτική σημασία του είναι να μπορούν να σπουδάζουν στη χώρα μας νέοι από το εξωτερικό χωρίς να χρειάζεται να μάθουν ελληνικά. Η συζήτηση αυτή γίνεται πιο έντονη τα τελευταία χρόνια καθώς στην ΕΕ επικρατεί όλο και περισσότερο η λογική των πανεπιστημίων-επιχειρήσεων, που πρέπει να είναι «ανταγωνιστικά απέναντι στα αμερικανικά πανεπιστήμια» και να «προσελκύουν φοιτητές-πελάτες εκτός Ευρώπης». Με άλλα λόγια, όπως λένε και οι βιομήχανοι, να «ανοίξει η αγορά της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης», να προσελκύσουμε συνάλλαγμα και να πουλάμε γνώση. Με βάση αυτή τη λογική φαίνεται ότι προχωράει και στη χώρα μας η ίδρυση του Διεθνούς Πανεπιστημίου, που, σύμφωνα με τις δηλώσεις των αρμόδιων υπουργών, θα «διακτινίζεται σ' όλη τη Βόρεια Ελλάδα» και θα στοχεύει στην προσέλκυση φοιτητών από την Ανατολική Μεσόγειο και την Ανατολική Ευρώπη.

Η μελέτη σκοπιμότητας για την ίδρυση ενός τμήματος αυτού του «πανεπιστημίου», το οποίο θα λειτουργεί στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (ΔΠΘ), είναι ενδεικτική αυτής της λογικής εμπορευματοποίησης της ανώτατης εκπαίδευσης. Πρόκειται για την πρόταση να δημιουργηθεί ξενόγλωσσο τμήμα αντίστοιχο του Τμήματος Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης (ΔΟΣΑ) και να φέρει τον τίτλο «International Economy, business Strategy and development» (IEBS and D). Σύμφωνα με την πρόταση αυτή και το πνεύμα του «Διεθνούς Πανεπιστημίου», το «IEBS and D» θα δέχεται αποκλειστικά αλλοδαπούς φοιτητές, με καλή γνώση της αγγλικής γλώσσας (αφού όλα τα μαθήματα θα γίνονται στα αγγλικά) και προβλέπεται για τις ανάγκες του η δημιουργία νέων εγκαταστάσεων και φοιτητικής εστίας.

Στη μελέτη προτείνεται το νέο τμήμα να λειτουργήσει ως μια επιχείρηση, και μάλιστα κερδοφόρα. Προβλέπεται οι φοιτητές να καταβάλλουν δίδακτρα ύψους 12.000 ευρώ το χρόνο, δηλαδή κάτι παραπάνω από τέσσερα εκατομμύρια δραχμές! Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι κατά τα πρώτα τέσσερα χρόνια της λειτουργίας του το τμήμα θα πρέπει να βρίσκεται υπό την «αιγίδα και την οικονομική προστασία, άρα και χρηματοδότηση» του υπουργείου Παιδείας. Τα χρήματα που θα συγκεντρώσει το τμήμα από τα δίδακτρα των τεσσάρων πρώτων ετών θα «αποτελέσουν το αποθεματικό της ανάπτυξής του και θα βοηθήσουν στο μέλλον στην αντιμετώπιση των εξόδων και, βεβαίως, στην πληρωμή των καθηγητών», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στη μελέτη.

Τα νούμερα μιλάνε από μόνα τους στο σημείωμα εργασίας που συνοδεύει τη μελέτη και προϋπολογίζει το κόστος κατασκευής και λειτουργίας της απαραίτητης υποδομής, καθώς και τους μισθούς όσων θα απασχολούνται στο τμήμα. Εκτιμάται, λοιπόν, ότι το συνολικό κόστος του τμήματος για την πρώτη τετραετία της λειτουργίας του θα ανέλθει στα 7.345.000 ευρώ, ενώ για τις υπόλοιπες τετραετίες θα είναι περίπου 10.589.000 ευρώ, δηλαδή μετά την πρώτη τετραετία το ετήσιο κόστος θα είναι περίπου 2.647.250 ευρώ. Σύμφωνα με το προτεινόμενο ύψος διδάκτρων και με το δεδομένο ότι το τμήμα προτείνεται να δέχεται 150 φοιτητές το χρόνο, τα συνολικά έσοδα από τα δίδακτρα της πρώτης τετραετίας θα φτάσουν στα 18.000.000 ευρώ, δηλαδή τα κέρδη της πρώτης τετραετίας θα ξεπερνούν τα 10.000.000 ευρώ (10.655.000 ευρώ ή 3.630.691.250 δραχμές). Αντίστοιχα, τα έσοδα από τα δίδακτρα για τις υπόλοιπες τετραετίες, δηλαδή από 600 φοιτητές, θα είναι 28.800.000 ευρώ, πράγμα που σημαίνει 18.211.000 ευρώ (πάνω από 6 δισεκατομμύρια δραχμές) κέρδη ανά τετραετία ή 4.552.750 ευρώ (πάνω από 1,5 δισεκατομμύριο δραχμές) ετήσιο κέρδος μετά την πρώτη τετραετία.

Η λογική του πανεπιστημίου-επιχείρησης, πάντως, δεν πιστοποιείται μόνον από τα έσοδα και τα κέρδη, αλλά και από τη συνολική λογική που διαπνέει την έκθεση. Στόχος του είναι να προσελκύσει φοιτητές κυρίως από την ΕΕ, την Ανατολική Ευρώπη και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, όπως αναφέρεται στην παράγραφο με τίτλο «Αγορά προσέλκυσης φοιτητών». Παρακάτω, στο κεφάλαιο που αφορά στη «Βιωσιμότητα του Τμήματος» αναφέρεται ότι «παρά τη χαμηλή γενικώς εισοδηματική κατάσταση των οικογενειών» στις χώρες αυτές (βλ. Βαλκάνια, Ανατολική Ευρώπη και Μεσόγειος) «υπάρχουν και οικογένειες αρκετά έως πολύ εύπορες που ενδιαφέρονται να σπουδάσουν τα παιδιά τους σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης». Ξεκαθαρίζει, δηλαδή, ότι απευθύνεται κυρίως σε φοιτητές-πελάτες που θα προέρχονται από «τις εύπορες οικογένειες των περιοχών που μας γειτνιάζουν», η βιωσιμότητα τεκμηριώνεται κυρίως με την «ελκυστικότητα» του τμήματος και προβλέπεται το τμήμα να διαφημιστεί επαρκώς «στις χώρες που μας ενδιαφέρουν».

Σ' αυτό το πλαίσιο, της «ελκυστικότητας», προβλέπεται ο πλήρης εξοπλισμός με σύγχρονα εργαστήρια, βιβλιοθήκη, εξοπλισμένη φοιτητική εστία, κάλυψη διατροφής, μετακίνησης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των φοιτητών κτλ., καθώς το τμήμα θα λειτουργεί ως μια ανταποδοτική επιχείρηση, δηλαδή «ό,τι πληρώνεις παίρνεις». Την ίδια στιγμή, οι αντίστοιχες ανάγκες των ελληνικών ΑΕΙ και τα χρόνια αιτήματα του φοιτητικού κινήματος για σίτιση και στέγαση για όλους τους φοιτητές πετιούνται στον κάλαθο των αχρήστων.

Επίσης, προτείνεται η έδρα του «IEBS and D» να είναι η Κομοτηνή, όπου βρίσκονται και οι κεντρικές υπηρεσίες του ΔΠΘ, οπότε θα αποφεύγονται δυσλειτουργίες που προκύπτουν από τη διασπορά τμημάτων σε κωμοπόλεις και χωριά, όπως συμβαίνει με τα λοιπά ΑΕΙ και ΤΕΙ.

Πέρα από την επιχειρηματική λογική που διαπνέει την έκθεση-πρόταση για τη δημιουργία του νέου τμήματος, έχει σημασία ότι προβλέπεται από την αρχή να είναι πλήρως προσαρμοσμένο στις ευρωπαϊκές αποφάσεις της Μπολόνια και της Πράγας. Οπως σημειώνεται κατά λέξη στη μελέτη, το «IEBS and D» προτείνεται να είναι τετραετούς διάρκειας σπουδών «και να καταλήγει σε πτυχίο BACHELOR ισότιμο του ελληνικού πτυχίου». Θεωρείται, λοιπόν, ότι τα ελληνικά πτυχία είναι ήδη ισότιμα με τα τρίχρονα, αποστεωμένα, αγγλοσαξονικά bachelors.

Παραπέρα, προβλέπεται η λειτουργία ενός ακόμη έτους που θα οδηγεί σε μεταπτυχιακό master, το οποίο και θα είναι προϋπόθεση για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής, η διάρκεια της οποίας «δε θα μπορεί να είναι μικρότερη των τριών ετών». Δηλαδή, οι κύκλοι σπουδών της Μπολόνια 3-2-3 γίνονται, μετά την ελαστικότητα που έδωσε η συνθήκη της Πράγας σε αυτό το σημείο, 4-1-3, αλλά παραμένουν «κύκλοι σπουδών», με την επιστημονική ειδίκευση «πεταμένη» εκτός του πτυχίου.

Είναι, δε, χαρακτηριστικό ότι από τους 150 φοιτητές που προβλέπεται να αποφοιτούν κάθε χρόνο, οι 30 μόνο θα γίνονται δεκτοί στο μεταπτυχιακό. Πράγμα που βεβαιώνει ότι για τους πολλούς θα παρέχεται ένα πτυχίο «γενικών κι αόριστων» γνώσεων και μόνο μια ελίτ θα αποκτά επιστημονική ειδίκευση και θα ολοκληρώνει τις απαραίτητες για έναν επιστήμονα σπουδές, σύμφωνα με το γράμμα και το πνεύμα της Μπολόνια.

Και για να μην υπάρχουν αμφιβολίες για το περιεχόμενο των σπουδών, στη μελέτη αναφέρεται χαρακτηριστικά, ότι βρίσκεται φυσιολογικά «στο επίκεντρο των σημερινών ενδιαφερόντων μιας Ευρώπης ιδιαζόντως επιδεκτικής των επιλογών των ΗΠΑ», όσον αφορά φυσικά στην οικονομία και στη σκοπιά από την οποία θα διδάσκεται.

Να σημειώσουμε, τέλος, ότι η υποταγή στις ευρω-εντολές έχει να κάνει και με τις εργασιακές σχέσεις στο τμήμα, οι οποίες θα είναι εξαρχής «ελαστικές». Συγκεκριμένα, προβλέπεται η «προικοδότησή» του από το υπουργείο Παιδείας με 12 κατ' αρχήν θέσεις μελών ΔΕΠ διαφόρων βαθμίδων για τα τρία πρώτα έτη και με 15 θέσεις συμβασιούχων καθηγητών (Π.Δ. 407) ανά εξάμηνο σπουδών. Δεν υπάρχει, δηλαδή, η απαίτηση να λειτουργεί με μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό, από την αρχή πάγιες ανάγκες του θα καλύπτονται από συμβασιούχους, με μειωμένα δικαιώματα και όσα άλλα αυτό συνεπάγεται.