Σε ένα κείμενο με το «βαρύγδουπο» τίτλο «Μανιφέστο της Θεσσαλονίκης για τις γλώσσες και το θέατρο της Ευρώπης», κατέληξε η συνάντηση καλλιτεχνικών διευθυντών διαφόρων θεάτρων της Ευρώπης, που πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο στη Θεσσαλονίκη, με πρωτοβουλία του Κρατικού Θεάτρου Βόρειας Ελλάδας και της Ενωσης Ευρωπαϊκών Θεάτρων.

Το «μανιφέστο» μπορεί να χαρακτηριστεί ως η πρώτη οργανωμένη απόπειρα της αστικής διανόησης να «θωρακίσει» την αντιδραστική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης και στον τομέα του πολιτισμού με θεωρητικού και πρακτικού περιεχομένου κείμενα, που θα εξειδικεύονται σε όλα τα είδη καλλιτεχνικής έκφρασης. Κάτι το οποίο δηλώνεται ρητώς στο κείμενο: «Οι διευθυντές των θεάτρων που συναντήθηκαν αυτές τις μέρες προσκαλούν και όλους τους άλλους καλλιτέχνες της ευρωπαϊκής ηπείρου να δημιουργήσουν ταχύτατα Ενώσεις χορευτών, μουσικών, εικαστικών καλλιτεχνών, κτλ., ώστε να δώσουν ένα μεγαλύτερο και πιο γενναιόδωρο νόημα στην πολιτική, οικονομική, διοικητική κτλ. Ενωση της Ευρώπης, που τόση σημασία έχει για τον αυριανό κόσμο».

Αυτή η δήλωση «πίστης» στην ΕΕ διατρέχει κάθε λέξη του κειμένου των θεατρικών διευθυντών. Ακόμη και όσα πραγματικά πολιτιστικά προβλήματα αναφέρουν, το κάνουν με τρόπο που να μη φαίνονται οι αιτίες τους, ενώ οι «λύσεις» αφήνονται στην ίδια την ΕΕ, η οποία βέβαια και τα δημιούργησε. «Είμαστε ανήσυχοι για τις γλώσσες της Ευρώπης», λένε οι διευθυντές. «Σήμερα, οι φωνές αυτές βρίσκονται υπό απειλή. Τα θέατρα είναι χώροι όπου οι γλώσσες μας αναπτύσσονται. Αναλογιζόμαστε το κόστος της κατάρρευσης της γλώσσας. Αρνούμαστε να το πληρώσουν τα παιδιά μας. Η δυνατότητα έκφρασης των σκέψεων και των συναισθημάτων δεν πρέπει να αφαιρεθεί από τους λαούς». Οσο όμως κι αν ψάξει κανείς στο «μανιφέστο», δεν πρόκειται να μάθει από ποιον ή από τι απειλούνται οι ευρωπαϊκές γλώσσες.

Πιο κάτω, οι διευθυντές «θλίβονται» που τα πρώτα 16 άρθρα του Ευρωπαϊκού Συντάγματος δεν περιλαμβάνουν τίποτα για τις τέχνες και τον πολιτισμό. «Οι πολιτικοί που αφαιρούν από το ευρωπαϊκό Σύνταγμα την καλλιτεχνική διάσταση, φέρουν βαριά ευθύνη ενώπιον της Ιστορίας. Στερούν την Ευρώπη από το μεγαλείο της», γράφουν. Αυτό όμως δεν τους εμποδίζει αμέσως μετά να... «παρακαλέσουν» τους ίδιους αυτούς πολιτικούς για τη διάσωση της γλωσσικής ποικιλότητας: «Οι διευθυντές των ευρωπαϊκών θεάτρων παρακαλούν τους πολιτικούς που έχουν την ευθύνη του Πολιτισμού, στη συνάντησή τους στις 24 Μαΐου, να πιέσουν με όλη τους τη δύναμη, ώστε το Σύνταγμα της Ευρώπης να διεκδικήσει την ποικιλότητα των γλωσσών της και να διακηρύξει τη σημασία που έχουν για τους λαούς της οι υψηλές και δυνατές καλλιτεχνικές φιλοδοξίες».

Ολα αυτά τα ζητούν από το Συμβούλιο υπουργών Πολιτισμού της ΕΕ, που όλες οι μέχρι τώρα αποφάσεις του, ιδίως στον οπτικοακουστικό τομέα, «προσβλέπουν» αφ' ενός στη στήριξη των ευρωπαϊκών μονοπωλίων του χώρου στον ανταγωνισμό τους με τα αμερικανικά και αφ' ετέρου στη δημιουργία προϋποθέσεων για την «άλωση» των νέων αγορών που θα προκύψουν από τη διεύρυνση.

Τι προτείνουν όμως οι ίδιοι οι διευθυντές στο συμβούλιο υπουργών; «Για όλα αυτά πρέπει η Ευρώπη να θέσει ανάμεσα στα επείγοντα καθήκοντά της τη δημιουργία μιας "Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας Γλωσσών". Οι καλλιτέχνες επιθυμούν να αναμειχθούν ενεργά στη δημιουργία και τη διαχείριση της "Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας Γλωσσών"». Με λίγα λόγια, αφού δε σώζεται τελικά η ευρωπαϊκή γλωσσική ποικιλία... ας τη βάλουμε στο μουσείο.

Πρόκειται για μια πρόταση ειδικά κατασκευασμένη για να γίνει αμέσως αποδεκτή από την ΕΕ, αφού στόχος της δεν είναι η ανάδειξη της πολιτισμικής πολυμορφίας των λαών της Ευρώπης, αλλά ακριβώς η ισοπέδωσή της, ώστε το κυρίαρχο (και ιδεολογικά) πολιτιστικό προϊόν να διακινείται ελεύθερα. Κάτι στο οποίο συμφωνούν και οι διευθυντές, οι οποίοι ταυτίζονται απόλυτα με τη διεύρυνση των «ελευθεριών» του ευρωπαϊκού κεφαλαίου και στο επίπεδο της καλλιτεχνικής παραγωγής. Ετσι, μεταξύ άλλων ζητούν τη «δημιουργία απλούστερων κανονισμών που να επιτρέπουν την απόκτηση βίζας και άδειας εργασίας για τους καλλιτέχνες στο εξωτερικό», με ό,τι αυτό θα σημάνει για τα εργασιακά δικαιώματα και των ντόπιων και των ξένων καλλιτεχνών, όπως ακριβώς συμβαίνει σε όλους τους τομείς της παραγωγής, αφού στόχος είναι και εδώ το μεγαλύτερο κέρδος με το μικρότερο κόστος. Γι' αυτό και είναι μάλλον εκ του πονηρού η αναφορά του... αστρονομικού 0,03% που δίνει η ΕΕ στον πολιτισμό από τον προϋπολογισμό της, για τον οποίο οι διευθυντές λένε ότι δεν είναι «ανάλογος των φιλοδοξιών μιας ολόκληρης ηπείρου». Για το πώς διανέμονται έστω και αυτά τα χρήματα, ή για το πώς διανέμονται τα «πολιτιστικά» κονδύλια μέσω των διαφόρων ΚΠΣ, δε γίνεται καμία αναφορά.

Οσο για το πώς φαντάζονται την «υποστήριξη της καλλιτεχνικής δημιουργίας», πέρα από τα περί «υποστήριξης» θεατρικών παραστάσεων με «θεμελιώδη κείμενα όλων των εθνών», είναι χαρακτηριστική η πρόταση για «ομογενοποίηση του ΦΠΑ και των ασφαλιστικών εισφορών». Μέτρο, το οποίο όπου κι αν εφαρμόστηκε στην Ευρώπη, προκάλεσε τη μείωση του εργασιακού κόστους των επιχειρήσεων. Ετσι λοιπόν οι διευθυντές φαντάζονται την «υποστήριξη της διανομής» του θεατρικού προϊόντος και της καλλιτεχνικής δημιουργίας...