Η χαώδης κατάσταση που επικρατεί στο Αφγανιστάν στους τομείς της οικονομίας και της ασφάλειας φαίνεται πως οδηγεί την κυβέρνηση των ΗΠΑ να πιέσει τον άνθρωπό της στην Καμπούλ - κατά κόσμον Χαμίντ Καρζάι, επιλεγόμενο και Πρόεδρο της χώρας - να «καθυποτάξει» τους πολέμαρχους, που έπαιξαν μεν σημαντικό ρόλο στην επικράτηση των «συμμάχων» επί του καθεστώτος των Ταλιμπάν, αλλά αποτελούν σήμερα, κατά την αμερικανική άποψη, τροχοπέδη για την «ανάπτυξη» της ρημαγμένης από τους πολέμους 25 και πλέον χρόνων χώρα. Κοντολογίς, για την Ουάσιγκτον, η λύση στο μεταπολεμικό αδιέξοδο μπορεί να προέλθει μόνο από (ακόμα έναν) εμφύλιο πόλεμο...

Μάλιστα, σύμφωνα με ρεπορτάζ του δημοσιογράφου Chris Kraul για την εφημερίδα Los Angeles Times (13η Μαΐου), οι ΗΠΑ «δεν αποκλείουν» να αναμειχθούν ενεργά υπέρ του Καρζάι στον Εμφύλιο, προκειμένου να ελεγχθούν οι πολέμαρχοι, οι οποίοι φέρονται να «υφαρπάζουν» εκατομμύρια δολάρια από φορολογικά έσοδα και άλλες δραστηριότητες, στην περίπτωση που τα πράγματα οδηγηθούν σε ένοπλη αναμέτρηση.

Η εξέλιξη είναι αξιοσημείωτη. Εως σήμερα, οι περίπου 8.000 άνδρες των στρατού των ΗΠΑ που επιχειρούν στη χώρα - που βλέπουν περίπου ως σύγχρονη εκδοχή της Αγριας Δύσης και πεδίου δοκιμών όπλων μαζί, με τους Αφγανούς στο ρόλο των Ινδιάνων - δεν «αναμειγνύονταν» σε εσωτερικές διαμάχες των πολεμάρχων. Αν όντως οι Αμερικανοί (άρα, κατά αναγκαία συνέπεια, και οι σύμμαχοί τους: Οι 28 χώρες που μετέχουν στην ISAF - περιλαμβανομένης της Ελλάδας - και, από τον Αύγουστο, οι χώρες - μέλη του ΝΑΤΟ που τη διαδέχεται στην «παροχή ασφάλειας» στην Καμπούλ) μπουν στο παιγνίδι της ενεργού ανάμειξης στις διενέξεις ανάμεσα στην κεντρική κυβέρνηση με τους πολεμάρχους και τους φυλάρχους, η εμπλοκή τους στο Αφγανιστάν θα αποκτήσει εντελώς διαφορετικές διαστάσεις. Ο Καρζάι έχει ζητήσει σε άπειρες περιπτώσεις ενεργότερη στήριξη της Δύσης στην προσπάθειά του να στεριώσει το καθεστώς του, η οποία δεν πηγαίνει ακριβώς τέλεια. Αυτήν τη βδομάδα σχεδίαζε συνάντηση με πολέμαρχους και κυβερνήτες - που ίσως αποδειχθεί η εναρκτήρια πράξη του Εμφυλίου.

«Η κυβέρνηση των ΗΠΑ υποστηρίζει πολύ τον Πρόεδρο Καρζάι και θέλει να τον δει να αναλαμβάνει ευθύνη και δράση», δήλωσε στον Kraul Αμερικανός διπλωμάτης, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί. Ο Αμπντούλ Σαλάμ Ραχίμι, υφυπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Καρζάι, έχοντας αποστηθίσει προφανώς τις αμερικανικές νουθεσίες, μίλησε για ανάγκη «να κάνουμε σοβαρά βήματα, γιατί αλλιώς αυτή η κυβέρνηση είναι καταδικασμένη να αποτύχει». Σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία, οι επαρχιακοί κυβερνήτες και οι πολέμαρχοι αποσπούν, διαμέσου εμπορευματικής φορολογίας και δασμών που επιβάλλουν στα σύνορα της χώρας στους διερχόμενους εμπόρους, έως και 600 εκατ. δολάρια σε ετήσια βάση - εκ των οποίων στην κεντρική κυβέρνηση φθάνουν κάτι ψιλά, και σε πολλές περιπτώσεις τίποτε. Η αμερικανική «δυσαρέσκεια» αναμφίβολα μεγεθύνεται. Στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Καμπούλ, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Αρμιτέιτζ προειδοποίησε, ή, μάλλον, απείλησε ότι η χώρα αντιμετωπίζει ένα «ταραγμένο μέλλον», αν οι πολέμαρχοι δε συνεργαστούν. Ηταν η βόμβα που εξερράγη την ίδια μέρα στην Καμπούλ η «απάντηση»;

Δύο βδομάδες πριν, ο υποστράτηγος Νταν ΜακΝίλ, διοικητής των «συμμαχικών» (διάβαζε κατοχικών) δυνάμεων στο Αφγανιστάν, υπήρξε πιο ευθύς, αναφερόμενος στο ίδιο θέμα. Οι πολέμαρχοι που δεν υποστηρίζουν τον Καρζάι, δήλωσε ξερά, ρισκάρουν «όχι απλώς να περιθωριοποιηθούν, αλλά να τους σβήσουμε από το χάρτη». Από ποιον; Ο νέος «εθνικός στρατός» των 4.000 ανδρών θα αναλάβει την αποστολή, είπε ο Αμερικανός διπλωμάτης που μίλησε στους Los Angeles Times. Αν ληφθεί υπ' όψιν η εμπειρία των πολεμάρχων σε εμφυλίους - ειδικά του Αμπντούλ Ρασίντ Ντόστουμ, του αδίστακτου Ουζμπέκου στρατηγού - βέβαια, αυτό ακούγεται περίπου ως ανέκδοτο. Θα παίξουν ρόλο οι Αμερικανοί; ρωτήθηκε ο διπλωμάτης. «Αυτό είναι ανοιχτό ερώτημα», απάντησε σιβυλλικά.

Ο λόγος που ο Καρζάι, η κυβέρνησή του κι οι Αμερικανοί πάτρωνές τους εκτοξεύουν τις απειλές αυτές είναι, απλούστατα, ότι το καθεστώς τελεί σχεδόν υπό χρεοκοπία. Από τα 50 εκατομμύρια δολάρια που ανέμενε σε έσοδα από όλες τις επαρχίες, διατείνεται ο υφυπουργός Ραχίμι, στην Κεντρική Τράπεζα δεν έφθασε ούτε σέντσι. Η κυβέρνηση δεν πληρώνει κανέναν.

Οι διαδηλώσεις στην Καμπούλ την περασμένη βδομάδα, στις οποίες εκατοντάδες απελπισμένοι ζήτησαν το αυτονόητο - τους μισθούς τους για να θρέψουν τις οικογένειές τους - και το σύνθημα περί παραίτησης του Καρζάι δεν είναι ασήμαντες. Στην Καμπούλ, οι δυνάμεις «ασφαλείας» έχουν επιδείξει τις διαθέσεις τους έναντι των διαδηλώσεων - σε μία αξιομνημόνευτη περίπτωση, τον περασμένο Νοέμβρη, είχαν καταστείλει φοιτητική διαδήλωση με ρουκετοβόλα, σκοτώνοντας 4. Τα πράγματα αναμένεται να χειροτερέψουν: Οι διεθνείς «δωρητές» έχουν παγώσει τη βοήθεια προς το Αφγανιστάν και «επανεξετάζουν» τις δεσμεύσεις τους. Από το «μετριοπαθή» προϋπολογισμό των 460 δολαρίων του Καρζάι πέρυσι, μόλις τα 80 προήλθαν από έσοδα της κυβέρνησής του. Τα υπόλοιπα προήλθαν από δωρεές.

Ο κυβερνήτης της Χεράτ Ισμαήλ Χαν καυχήθηκε πρόσφατα ότι από τα 100 εκατομμύρια δολάρια φορολογίας που εισπράττει το χρόνο - κυρίως επί του εμπορίου ναρκωτικών - δεν έχει στείλει δεκάρα στην Καμπούλ. Χωρίς να το παινεύονται, το ίδιο κάνουν ο Ντόστουμ στην Κανταχάρ κι ο Ατα Μοχάμεντ στη Νανγκαρχάρ. Ο Καρζάι εντέλλεται λοιπόν από τους Αμερικανούς να τους «ελέγξει» ή να τους πολεμήσει. Τι είναι πιθανότερο να συμβεί δε χωράει και πολλή συζήτηση.