Στην τελευταία φάση μιας παρτίδας (δηλαδή μετά το άνοιγμα και το μέσο του παιχνιδιού) υπάρχει ένας διαχωρισμός στον τρόπο της τελικής έκβασης του αποτελέσματος. Στα φινάλε διακρίνουμε δύο μεγάλες κατηγορίες. Στα στοιχειώδη φινάλε, όπου η πλευρά που υπερέχει θα πετύχει σύντομα το τελικό ματ και τα φινάλε εκείνα, η νίκη των οποίων εξαρτάται από την προαγωγή ενός πιονιού σε βασίλισσα ή πύργο, που θα ανατρέψει την ισορροπία στη σκακιέρα και θα βοηθήσει στη συνέχεια να γίνει το τελικό ματ.

Τα στοιχειώδη φινάλε είναι: Ρ+Β εναντίον Ρ, Ρ+Π εναντίον Ρ, Ρ+Α+Α εναντίον Ρ, Ρ+Ι+Ι εναντίον Ρ, Ρ+Ι+Α εναντίον Ρ και Ρ+πιόνι εναντίον Ρ.

Στο Ρ+Ι+Α εναντίον Ρ, χρειάζεται μεγάλη προσοχή, μαθηματική ακρίβεια και... τριγωνομετρία, καθώς ο μοναχικός Ρουά πρέπει να κλειστεί σιγά - σιγά στα τρίγωνα της σκακιέρα και στο χρώμα του αξιωματικού που έχει ο λευκός. Επίσης υπάρχει και το δεδομένο ότι όσο καλά και αν αμυνθεί ο μαύρος, σε 36 κινήσεις γίνεται ματ. Αν όμως δε βρει ο λευκός τον σωστό δρόμο, οι 50 κινήσεις που δίνουν ισοπαλία στο μαύρο είναι μόνο 14!.. Το φινάλε αυτό θα το αναπτύξουμε σε επόμενο φύλλο του «Ρ».

Στο διάγραμμα αυτού του κειμένου παρατηρούμε δύο στοιχειώδη φινάλε. Στο Α΄ παίζουμε 1. Βγ3 Ρε4 2. Ρβ7 Ρδ5 3. Ργ7 Ρε4 4. Ρδ6 Ρζ4 5. Βδ3 Ρη5 6. Ρε5 Ρη4 7. Βε3 Ρθ5 8. Ρζ5 Ρθ4 9. Βδ3 Ρθ5 10. Βθ3+ματ.

Στο Β΄ διάγραμμα αποκλείστε τον μαύρο Ρουά με 1. Πθ4 ή 1. Πδ1 και συνεχίστε το φινάλε.