Ενδιαφέροντα επιστημονικά ευρήματα και συμπεράσματα προέκυψαν και πέρυσι από τη δραστηριότητα της Αρχαιολογικής Εταιρείας, όπως παρουσιάστηκαν στο φετινό, ετήσιο απολογισμό της για το έργο της προηγούμενης χρονιάς. Ωστόσο, παραμένει γεγονός πως αυτή η δραστηριότητα, όπως και συνολικά η αρχαιολογική δραστηριότητα στην Ελλάδα, είτε μέσω της Αρχαιολογικής Εταιρείας, είτε μέσω της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του υπουργείου Πολιτισμού, αλλά και άλλων φορέων όπως οι ξένες αρχαιολογικές σχολές και ινστιτούτα, δε γίνονται κτήμα του ελληνικού λαού, ο οποίος είναι δικαιωματικά ο μοναδικός κάτοχος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Οι ευθύνες, και σε αυτή την περίπτωση, είναι πολιτικές, δηλαδή βαραίνουν όλες τις κυβερνήσεις διαχείρισης του συστήματος, αφού αποτελεί ταξική επιλογή η αποκοπή του λαού από την πολιτιστική του κληρονομιά, αλλά και η αποθάρρυνση των επιστημόνων να προσανατολιστούν στη μαζική, οργανωμένη εκλαΐκευση των συμπερασμάτων τους και σε μία γόνιμη, διαλεκτική - άρα παιδευτική - ανάλυσή τους σε σχέση με το παρόν. «Μοιραία», λοιπόν, θα αναφερθούμε σε αποσπασματικά - αν και πάντα εντυπωσιακά - ευρήματα και συμπεράσματα από τη σχετική έκθεση πεπραγμένων του συγκεκριμένου φορέα.

Η Αττική εξακολουθεί να προσφέρει τον αρχαιολογικό της πλούτο παρά τις επιθέσεις που δέχεται από την πολεοδομική «επέλαση» και τα Ολυμπιακά έργα, τα οποία, στην πράξη, βρίσκονται πιο ψηλά στην κλίμακα προτεραιοτήτων του συστήματος από ό,τι τα σπαράγματα της πολιτιστικής κληρονομιάς. Στον Ραμνούντα, για παράδειγμα, όπου έκανε γεωμαγνητικές έρευνες ο καθηγητής και πρώην διευθυντής της αγγλικής αρχαιολογικής σχολής, Ντέιβιντ Μπλάκμαν, βρέθηκε μια στήλη - με τη μορφή καλύμματος ενός τάφου, στην οποία ήταν χαραγμένο ένα ψήφισμα ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας για την περιοχή. Το εύρημα χρονολογείται το 267/6 π.Χ. και με αυτό τιμάται ο στρατηγός της παραλίας Αριστείδης Μνησιθέου από τον δήμο των Λαμπτρών, «πρόσωπο ήδη γνωστό από άλλες επιγραφές για την πολιτική δράση του». Από το ψήφισμα μαθαίνουμε επιπλέον ότι είχε σταλεί στην Ασία ως πρεσβευτής, ότι διατέλεσε στρατηγός στην Ελευσίνα την περίοδο της εισβολής του Αντιγόνου στη Μεγαρική και ότι υπερασπίστηκε το φρούριο της Ελευσίνας με επιτυχία, παραδίδοντάς το στον διάδοχό του στρατηγό «σώιον και δημοκρατούμενον».

Στις Μυκήνες και στη λεγόμενη οικία Πέτσα συνεχίστηκε η έρευνα αποκαλύπτοντας και άλλο τμήμα του οικοδομήματος, του οποίου η έκταση είναι ακόμη άγνωστη. Οι αρχαιολόγοι εξακολουθούν να βρίσκουν τμήματα τοιχογραφιών και κεραμεική. Στη Μεσσήνη αποκαλύφθηκε όλη η έκταση του θεάτρου, με το διαλυμένο κοίλο και διασκορπισμένα όσα από τα λίθινα εδώλια γλίτωσαν τη λεηλασία. Γύρω από την ορχήστρα οι Μεσσήνιοι είχαν τοποθετήσει μαρμάρινα και χάλκινα αγάλματα σημαντικών προσώπων, από τα οποία βρέθηκαν μερικά βάθρα. Σε ένα από αυτά αποδίδονται μετά θάνατον τιμές σε έναν νεοπλατωνικό φιλόσοφο της Μεσσήνης.

Επιπλέον, άρχισε να αποκαλύπτεται κτίριο, το οποίο πιθανόν να πρόκειται για το ιερό της Σαράπιδος και της Ισιδος, του οποίου η ύπαρξη είναι γνωστή από τον Παυσανία. Συγκεκριμένα βρέθηκε μια στεγασμένη, υπόγεια στοά που περικλείει σειρά δωματίων με άγνωστη χρήση. Σε τμήμα της στοάς βρέθηκαν πολλά οικιακά σκεύη, αγγεία, αρχιτεκτονικά μέλη και θραύσματα αγγείων και μαρμάρινων γλυπτών. Μεταξύ αυτών, βρέθηκε το χέρι ενός υπερφυσικού μεγέθους αγάλματος που κρατά από τα μαλλιά το κεφάλι Μέδουσας, χωρίς όμως το πρόσωπό της. Πάντως, το κυριότερο στοιχείο για την ταύτιση του κτιρίου με το ιερό της Ισιδας είναι ένα ακέφαλο καθιστό άγαλμα της θεάς (2ος αι. μ.Χ.) ή οποία εικονίζεται να θηλάζει το γιο της Ωρο.

Επίσης, συνεχίστηκε η έρευνα σε μεγάλη πολυτελή αίθουσα, η οποία τελικά προκύπτει ότι αποτελεί το κέντρο μεγάλου οικοδομήματος, έκτασης ολόκληρου οικοδομικού τετραγώνου που περιβάλλεται από δρόμους και διαιρείται σε τέσσερις κατοικίες, από 300 τ.μ. η κάθε μία. Στο ιερό του Ηρωος βρέθηκε κορμός αγάλματος των ελληνιστικών χρόνων, ενώ η Αρκαδική Πύλη καθαρίστηκε με στόχο την αποκατάστασή της. Συνεχίστηκε και η ανασκαφή στο μικρό ναό που είχε αποκαλυφθεί το 1989 σε 300 μέτρα απόσταση από το ιερό της Αρτέμιδος Λιμνάτιδος. Εκεί αποκαλύφθηκε πλήθος αρχαίων αναθημάτων, θραυσμάτων αγγείων και πήλινα ειδώλια τα οποία εικονίζουν άλογα, βόδια, σειληνούς και γυναίκες.

Από την έρευνα στην Ικλαινα της Μεσσηνίας προκύπτει ότι η μυκηναϊκή Μεσσηνία είχε μεγάλους μεν, αλλά αραιά διατεταγμένους οικισμούς, κάτι που σημαίνει πως οι κάτοικοι εκμεταλλεύονταν μεγάλες εκτάσεις. Με την ολοκλήρωση της έρευνας, οι αρχαιολόγοι προσδοκούν να βγάλουν σαφέστερα συμπεράσματα για την αγροτική οικονομία και την πολιτική της μυκηναϊκής Μεσσηνίας.

Στη Μινώα Αμοργού αποκαλύφθηκε μεγάλο τμήμα των θεμελίων του τείχους, του οποίου διασαφηνίστηκε ο τρόπος θεμελίωσης και χρονολόγησής του. Στο Ακρωτήρι της Θήρας δεν έγινε ανασκαφή λόγω της κατασκευής του νέου στεγάστρου, οπότε έγιναν μόνο εργασίες συντήρησης παλιότερων ευρημάτων. Η μελέτη και η συντήρηση συνεχίστηκε και στη μεγάλη ανασκαφή του ανακτόρου της Ζάκρου στην Κρήτη.

Κατά τ' άλλα, η Αρχαιολογική Εταιρεία εμφανίζεται κατά πολύ λιγότερο μαχητική στον επίλογο των πεπραγμένων της σε ό,τι αφορά στις συνέπειες των Ολυμπιακών έργων στην Αττική, σε αντίθεση με την προ λίγων ετών μεγάλη αντιπαράθεσή της με την προηγούμενη πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού, λόγω της καταστροφής του ιστορικού τόπου του Μαραθώνα από την κατασκευή του κωπηλατοδρομίου. Τώρα, η Αρχαιολογική Εταιρεία κάνει απλώς λόγο για «αλλοιώσεις στο ιστορικό τοπίο» της Αττικής, οι οποίες μάλιστα χαρακτηρίζονται και «αναγκαστικές» (κάπως σαν το «τι να κάνουμε;») λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων. Λιτή, αν και γίνεται πρώτη, είναι η αναφορά στο Ιράκ, για το οποίο αναφέρεται μόνο ότι και για την αρχαιολογία υπήρξαν «ανεπανόρθωτες καταστροφές των οποίων ο αριθμός και το μέγεθος δεν είναι δυνατόν να υπολογιστεί».

Η αναφορά πάντως στη χρήση του αρχαίου σταδίου της Ολυμπίας για τη διεξαγωγή της σφαιροβολίας στους Ολυμπιακούς Αγώνες, μπορεί να «διαβαστεί» κατά το δοκούν. Είτε ως αποδοχή, αφού αναφέρεται ότι το στάδιο θα χρησιμοποιηθεί ξανά μετά από 1611 χρόνια από τους τελευταίους αρχαίους αγώνες, είτε ως λανθάνουσα δυσφορία για τη μη συμβατή χρήση. Αφού αμέσως μετά αναφέρεται ότι το αρχαίο στάδιο της Ολυμπίας χρησιμοποιήθηκε από τους Ναζί που επινόησαν το άναμμα της δάδας εκεί για τους Ολυμπιακούς του Βερολίνου το 1936, «αλλά και άλλες τελετές των γερμανικών στρατευμάτων κατά τη διάρκεια της Κατοχής»...