Ενας απ' τους διαπρεπέστερους Ελληνες συνθέτες, πιανίστες, αρχιμουσικούς και μουσικούς παιδαγωγούς, υπήρξε ο Κωνσταντίνος Κυδωνιάτης, από το θάνατο του οποίου πέρασαν οκτώ χρόνια (συμπληρώθηκαν στις 12/9).

Γεννημένος στην Τρίπολη το 1908, ο Κ. Κυδωνιάτης καταγόταν από ιστορική οικογένεια. Αδελφός του γνωστού αρχιτέκτονα, καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και ακαδημαϊκού Σόλωνα Κυδωνιάτη, ξεκίνησε τη μουσική του πορεία ως ο μικρότερος μαθητής της «Αθηναϊκής Μανδολινάτας» του Νικολάου Λάβδα, σε ηλικία 8 χρόνων. Κατόπιν άρχισε να μελετά πιάνο με τη Μαρίκα Λασποπούλου-Βλαστάρη - ιδιωτικά στην αρχή - ενώ ύστερα ως τακτικός μαθητής της τάξης της στο Ελληνικό Ωδείο. Στη συνέχεια μεταπηδά στην τάξη του γνωστού πιανίστα Αντώνη Σκόκου τον οποίο κι ακολουθεί το 1928 στο Ωδείο Αθηνών, από την τάξη του οποίου αποφοιτά το 1933 με δίπλωμα πιάνου και βαθμό Αριστα Παμψηφεί και Α΄ Βραβείο. Παράλληλα με τις σπουδές στο πιάνο ο Κυδωνιάτης έκανε και ανώτερα θεωρητικά τόσο με τον επίσης Αρκάδα συνθέτη Μάριο Βάρβογλη στο Ελληνικό Ωδείο, όσο και με τους Φιλοκτήτη Οικονομίδη και Δημήτρη Μητρόπουλο στο Ωδείο Αθηνών. Το 1933 μεταβαίνει στο Παρίσι όπου συνεχίζει ανώτερες μουσικές σπουδές, στο μεν πιάνο με τη διάσημη Μαργκερίτ Λονγκ, στη δε αρμονία και αντίστιξη με τους Πες και Φριμπουλέ. Υστερα από έξι χρόνια πηγαίνει στο Βασιλικό Ωδείο των Βρυξελλών όπου μέχρι το 1939 φοιτά κοντά στους Μποσκέ (πιάνο), Ρομπέρ Λεντάν (ενορχ/ση), Λεόν και Ζοζέφ Ζονγκέν (σύνθεση) και Ντεζιρέ Ντεφό (δ/νση ορχήστρας). Αποφοιτά δε, με Α΄ βραβείο και ειδική διάκριση στη Φούγκα.

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην αλλοδαπή, ο Κυδωνιάτης εμφανίστηκε σε πολλές συναυλίες, είτε «σόλο», είτε συνοδεύοντας το συμμαθητή και φίλο του απ' την Ελλάδα βιολονίστα Βασίλη Σταυριανό και την επίσης βιολονίστρια απ' την Αυστραλία Αμάντα Γουέμπ (Amanda Webb), σύζυγο του βιολιστή Αρτίρ Γκριμιό (Arthur Griumtaux), σε Γαλλία, Βέλγιο και Ισπανία σημειώνοντας πάντα μεγάλη επιτυχία. Παράλληλα, διατελούσε και σολίστ του Ραδιοφωνικού Σταθμού των Βρυξελλών.

Με την άφιξή του στην Ελλάδα (1939, λόγω του πολέμου) ο Κ. Κυδωνιάτης διορίστηκε και διετέλεσε καθηγητής μορφολογίας και ανωτέρων θεωρητικών στο Ωδείο Αθηνών επί 40ετία (1939-1980) καθώς και μόνιμος αρχιμουσικός της Σ.Ο. του άλλοτε ΕΙΡ, δίνοντας δύο συναυλίες μηνιαίως, κάθε 1η και 16η, ως συνηθιζόταν τότε, ερμηνεύοντας και αρκετά έργα Ελλήνων συναδέλφων του. Ακόμη, δίδαξε πιάνο, ανώτερα θεωρητικά και σύνθεση στο Ωδείο Πειραιώς την περίοδο 1962-1975 χρηματίζοντας και διευθυντής του απ' το 1967, ενώ απ' το 1949 ανέλαβε καθηγητής των ιδίων σχολών και στο Ωδείο της Φιλαρμονικής Εταιρείας Πατρών, διατελώντας και διευθυντής του απ' το 1964 έως το 1980. Υπήρξε μόνιμος πιανίστας της Κ.Ο.Α. (1955-1973), ενώ ίδρυσε το Παλλάδιο Ωδείο (1976) την καλλιτεχνική διεύθυνση του οποίου είχε για 4 χρόνια. Επίσης, για μία δεκαετία (1946-56) ήταν μόνιμος πιανίστας και μαέστρος των μπαλέτων του Κόστα Νίκολς, συνεργάτης (συνθέτης, αρχιμουσικός) του Πειραϊκού Θεάτρου του Δημήτρη Ροντήρη (1957-1980) για το οποίο συνέθεσε τη μουσική για 8 αρχαίες τραγωδίες, μέλος της Ενωσης Ελλήνων Μουσουργών, αλλά και Διοικητικών Συμβουλίων της, πρόεδρος του Συλλόγου Διδασκόντων του Ωδείου Αθηνών, επίτιμος πρόεδρος του Ελληνικού Ωδείου Πύργου, αλλά και εποπτεύων της σχολής ανωτέρων θεωρητικών του Ηπειρωτικού Ωδείου Ιωαννίνων.

Για τριάντα περίπου χρόνια υπήρξε ο επίσημος «συνοδός» πιανίστας (accompagnateur) του «Καλλιτεχνικού Γραφείου Αθηνών» του Γεωργίου Κουράκου συμπράττοντας με τους μεγαλύτερους σολίστ της εποχής του, τόσο ξένους όσο και Ελληνες. Ανάμεσά τους οι: βιολονίστες Γιεχούντι Μενουχίν, Ρουτζέρο Ρίτσι, Ιβρι Γκίτλις, Τίμπορ Βάργκα, οι βιολοντσελίστες Γκασπάρ Κασαντό, Ενρίκρ Μαϊνάρντι, Γκι Φαλό, αλλά και οι συμπατριώτες του λυρικοί καλλιτέχνες Ελενα Νικολαΐδου, Νίκος Μοσχονάς, Μαρία Κάλλας, οι βιολονίστες Βύρων Κόλασης, Φρειδερίκος Βολωνίνης, Βασίλης Σταυριανός, Σοφοκλής Πολίτης, οι τσελίστες Βύρων Φιδετζής, Ελευθέριος Παπασταύρου και άλλοι. Σχημάτισε επίσης τρίο με τους Σοφοκλή Πολίτη (βιολί), και Σωτήρη Ταχιάτη (τσέλο), καθώς και με τους Βύρωνα Κόλαση (βιολί) και Ρικάρντο Μποαντέλια (τσέλο) ερμηνεύοντας πλήθος έργων σε πολλές πόλεις της Ελλάδας. Οι εμφανίσεις του ανέρχονται σε εκατοντάδες, με σημαντικότερες αυτές στην περίφημη Αίθουσα «Τσαϊκόφσκι» της Μόσχας.

Το συνθετικό του έργο σύμφωνα με τον κατάλογο τον οποίο συνέταξε και επιμελήθηκε ο υπογράφων το παρόν άρθρο, ανέρχεται στα 105 έργα μεταξύ των οποίων 4 συμφωνίες, 2 ορατόρια, 9 κονσέρτα για διάφορα όργανα, αρκετά ορχηστρικά, πολλά έργα μουσικής δωματίου και άλλα για σόλο πιάνο, καθώς και πάνω από 60 τραγούδια και 19 έργα - ποιήματα για χορωδία «α καπέλα». Εχει επίσης, αρκετές μεταγραφές και διασκευές για ορχήστρα εγχόρδων και μικρή ορχήστρα, καθώς και την τελική εναρμόνιση και διασκευή 25 τραγουδιών της Εθνικής Αντίστασης, τόσο για μεικτή, όσο και για τετράφωνη ανδρική χορωδία. Ολα αυτά δε, ανήκουν στα έργα εκτός Κ.Κ.*

Αξιο να αναφερθεί, το γεγονός ότι συνέθεσε τη μουσική για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικού (1968), όπου τη σκηνοθετική επιμέλεια είχε ο Ροντήρης, ενώ τις χορογραφίες είχε επιμεληθεί η γνωστή χορογράφος Λουκία.

Ο Κ. Κυδωνιάτης συνέγραψε και 3 μεγάλα παιδαγωγικά έργα: Μουσική Μορφολογία (1954), 3 Ετη Υποχρεωτικής Αρμονίας (1956) και Σολφέζ Ι και II με συνοδεία πιάνου (1980).

Το έργο του Κυδωνιάτη στο σύνολό του παραμένει ανέκδοτο, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, καθώς και αδισκογράφητο σε μεγάλο βαθμό. Αυτή τη στιγμή έχουν εκδοθεί 4 μόνον έργα του (οι 2 πρώτες σονάτες για βιολί και πιάνο, η 2η για πιάνο και τσέλο, καθώς και η 4η Ελληνική Σουίτα για πιάνο). Ολα τους στο πλαίσιο της σειράς «Εργα Ελλήνων Συνθετών» του υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών τη δεκαετία του '70. Οσον αφορά στους δίσκους ακτίνας που κυκλοφορούν στην αγορά, υπάρχουν 3 CD's απ' την εταιρία «Legend» με έργα για πιάνο απ' τον Αρη Γαρουφαλή, τρεις σουίτες για όμποε, κλαρινέτο και φαγκότο απ' τους Χρήστο Αργυρόπουλο, Ηλία Κολοβό και Μίλτο Οικονόμου και ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη με αφηγητή το Δημήτρη Μαλαβέτα και τον Κυδωνιάτη να παίζει στο πιάνο δικά του έργα, 1 CD με έργα για σύνολο πνευστών απ' το Συγκρότημα Μουσικής Δωματίου «Ν. Μάντζαρος» και την εταιρία «Motive», ένας ακόμη δίσκος ακτίνας με την 1η Σονάτα για πιάνο και τσέλο από τους Θανάση Αποστολόπουλο (πιάνο) και Ρενάτο Ρίπο (τσέλο) στο πλαίσιο της σειράς «Αντίς για όνειρο» που εξέδωσε η Ε.Ε.Μ. με έργα μόνον Ελλήνων Συνθετών, καθώς και ένα τελευταίο CD με τον Δημήτρη Ροντήρη να απαγγέλλει αποσπάσματα από αρχαίες τραγωδίες και τον Κ. Κυδωνιάτη να ερμηνεύει στο πιάνο αποσπάσματα συνθέσεών του για το αρχαίο δράμα.

Η αναγνώριση που οφείλουμε και δικαιούται ο Κυδωνιάτης έχει ήδη αρχίσει να έρχεται με «βήμα αργό», αλλά σταθερό. Αξίζει να αναφέρουμε το βιβλίο που κυκλοφόρησε απ' τις εκδόσεις «Παρουσία» με τη χρηματική αρωγή του Δήμου Τριπόλεως με τίτλο «Κωνσταντίνος Κυδωνιάτης 1908-1996. Η ζωή και το έργο του», απ' τον Αρκάδα συνθέτη Γιώργο Κατραλή, αλλά και τις διδακτορικές διατριβές που εκπονούν φοιτητές των ελληνικών πανεπιστημίων.

Θαρρώ πως έφτασε η ώρα να αναλάβει και η πολιτεία τις ευθύνες που της αναλογούν, βοηθώντας έτσι στη γνωστοποίηση και προβολή του έργου αυτού του μεγάλου μας συνθέτη με την έγκριση ειδικών κονδυλίων για έκδοση και ηχογράφηση έργων του, αλλά και με τη δημιουργία ενός οργανωμένου Αρχείου Κυδωνιάτη, πριν να είναι αργά. Το οφείλει στον ελληνικό λαό, στην επιστημονική κοινότητα και στη Μουσική την ίδια. Το οφείλει στο σεμνό και ακούραστο μέχρι τα στερνά του βίου του, εργάτη της Τέχνης και της ζωής.

* K.K.=Κατάλογος Κολοβού