Ξεκινώ αυτοκριτικά: Αδυνατών να κατανοήσω επαρκώς το επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού στην Ελλάδα, την ταξική ανάλυση της κοινωνίας μας και την ιστορική της διαδρομή. Συνεπώς, αντιλαμβάνομαι θολά το κρίσιμο ζήτημα του προγράμματός μας: Τη σύνδεση τακτικής και στρατηγικής, την πρόταση εξουσίας του μετώπου και τη σχέση της με το σοσιαλισμό. Παραθέτω όμως ορισμένες παρατηρήσεις, στο πνεύμα του εντοπισμού των αδυναμιών μας, με σκοπό να δυναμώσουμε το Κόμμα και να εκπληρώσουμε το πρόγραμμά του.

Κατ' αρχήν από γλωσσικής - φιλολογικής πλευράς, το κείμενο των Θέσεων είναι προχειρογραμμένο με επακόλουθο να δυσκολεύει τον καλοπροαίρετο αναγνώστη και να απομακρύνει όποιον δεν είναι εκ των προτέρων πεισμένος ότι θα το μελετήσει. Αν η ΚΕ είχε σκύψει πάνω στο κείμενο, θα μπορούσε να αποφύγει τα στοιχειώδη γραμματικά και συντακτικά λάθη, όσο και τις αμέτρητες επαναλήψεις.

Οι Θέσεις μας έχουν στα περισσότερα σημαντικά θέματα αόριστο λόγο, δε βοηθούν στο να διαμορφώνουμε κριτήρια για το αν προοδεύουμε. Οι Μαρξ - Λένιν, Στάλιν γράφανε πολύ συγκεκριμένα και ανέπτυσσαν κρυστάλλινα τόσο τη δική τους θέση, όσο και του αντιπάλου τους. Αυτό το δεύτερο το έχουμε σήμερα υποτιμήσει. Επιπλέον, υπάρχουν πάμπολλες εκφράσεις του στιλ «νέες συνθήκες», «νέα δεδομένα», που συσκοτίζουν το θέμα στο οποίο αναφέρονται κάθε φορά. Αν κάτι είναι νέο χρειάζεται να το κατονομάζουμε και να το εξηγούμε.

Δεν αρκεί να λέμε στον αγρότη ή στον επιχειρηματία που απασχολεί προσωπικό ότι θα έχει όφελος από τη συνδικαλιστική οργάνωση των εργατών. Πρώτα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αντιμετωπίζει και ο ίδιος οικονομικά προβλήματα, ότι αν αυξηθούν τα μεροκάματα θα ζοριστεί περισσότερο. Στη συνέχεια, μπορούμε να τον πείσουμε ν' αγωνιστεί για την προστασία, την αξιοποίηση και διάθεση της παραγωγής του. Στον αγώνα του θα χρειαστεί συμμάχους (να λοιπόν ο πρώτος λόγος που χρειάζεται οργανωμένους και τους εργάτες), αλλά το κυριότερο θα νιώσει πιο κοντά στα ιδανικά μιας δίκαιης κοινωνίας.

«Να ξεπεραστούν φαινόμενα άγνοιας αλλά και προκαταλήψεων, λαθεμένων αντιλήψεων που υπάρχουν στις γραμμές του Κόμματος όσον αφορά στο χαρακτήρα και τη φύση του γυναικείου ζητήματος». Με παρόμοιες διατυπώσεις αποφεύγουμε να κατονομάζουμε ποιες είναι οι λαθεμένες μας αντιλήψεις. Η μουρμούρα από το Κόμμα μας όταν το ΠΑΣΟΚ έβαλε πλαφόν για την αύξηση της συμμετοχής γυναικών στα ψηφοδέλτια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης εμπίπτει σε αυτές; Με παρόμοιο ασαφή τρόπο γίνεται κριτική σε «έναν αριθμό στελεχών».

Δε μου είναι καθαρό γιατί όταν αναφερόμαστε στις πολιτικές δυνάμεις απουσιάζει παντελώς το ΔΗΚΚΙ, με το οποίο συνεργαστήκαμε. Επίσης γιατί μια εποχή προβάλαμε δυσανάλογα σε σχέση με το ειδικός τους βάρος τους συνεργαζόμενους της Κομμουνιστικής Ανανέωσης (ποιος φέρει την ευθύνη;) και στη συνέχεια τι οδήγησε στη διακοπή των σχέσεών μας; Ανάλογα ερωτήματα υπάρχουν και για προβεβλημένες προσωπικότητες, ακόμα και για συντρόφους. Σε παρόμοια θέματα χρειάζονται καθαροί λογαριασμοί τόσο εσωκομματικά όσο και με το λαό. Θετικό είναι ότι στις Θέσεις γράφεται: «Εκλεγμένοι κομμουνιστές και κομμουνίστριες που δεν ανταποκρίνονται στις ευθύνες τους ως εκλεγμένοι στο μαζικό κίνημα πρέπει να αντικαθίστανται, να γίνεται δημόσια κριτική». Εχουμε όμως παραδείγματα που το εφαρμόσαμε;

Το 16ο Συνέδριο εξέδωσε Απόφαση στην οποία υπάρχει ενότητα με τον τίτλο «Η καθοδηγητική μας ικανότητα να φτάσει στο ύψος των απαιτήσεων». Εκεί υπάρχουν 12 σημεία, κάποια από τα οποία είναι γενικόλογα και κάποια συγκεκριμένα. Ολα ανεξαιρέτως τα γενικόλογα επαναλαμβάνονται τουλάχιστον από δυο φορές στις τωρινές Θέσεις, για να πούμε ότι δεν τα έχουμε εφαρμόσει και ότι πρέπει να τα κατακτήσουμε. Δεν είναι εύκολο να διαφωνήσει σύντροφος σε αυτά, λείπει όμως από τις Θέσεις η εξήγηση γιατί δε γίνονται πράξη και κυρίως τι μέτρα οφείλουμε να πάρουμε για να εφαρμοστούν. Ετσι θα μπορούμε να κάνουμε αργότερα ουσιαστική κριτική και αυτοκριτική.

Υπάρχουν όμως και συγκεκριμένα σημεία στην Απόφαση του 16ου:

Η μελέτη, η διάδοση και η αύξηση της κυκλοφορίας του Ριζοσπάστη. Ποιοι χρεώθηκαν αυτό τα καθήκον; Ποια μέτρα πήραν; Πέρα από περιστασιακές (πολύ σημαντικές) εξορμήσεις, τι ιδεολογική δουλιά έγινε σχετικά; Γιατί δεν μπαίνει στόχος (που ελέγχεται) διπλασιασμού της κυκλοφορίας σε κάθε νομό; Επίσης συμφωνώ με την πρόταση που έγινε στον προσυνεδριακό διάλογο για τη δημιουργία στήλης όπου θα γίνεται ανοιχτή ιδεολογική διαπάλη. Στο ραδιόφωνο του 902 παρέχουμε το 1/4 του χρόνου στην αστική τάξη (διαφήμιση). Τελικά, θα μας αφομοιώσει αν δεν αλλάξουμε γραμμή και δεν αγωνιστούμε για ποιότητα διεκδικώντας το δικαίωμά μας στην ενημέρωση. Τότε θα ακούνε το σταθμό μας πλατιά στρώματα. Η ενίσχυση του ΚΜΕ. Η μελέτη των αιτών της επανάστασης. Η έκδοση του Β΄ τόμου της ιστορίας του Κόμματος.

Είναι άξιο απορίας πώς μπορούμε να επαναφέρουμε τα ίδια ακριβώς θέματα χωρίς να εξηγούμε τι έφταιξε για τη μη υλοποίηση όσων αποφασίσαμε προ τετραετίας. Ποιος έχει την ευθύνη;

Επειδή κινούμαι στο χώρο των επιστημόνων θα ήθελα να επισημάνω ότι πέρα από ορισμένες σωστές διαπιστώσεις που γίνονται στο σχετικό σημείο των Θέσεων, λείπει η τολμηρή τομή στη δουλιά του Κόμματος σε αυτό το στρώμα. Αντιγράφω την επίσημη πρόταση με την οποία απευθύνεται στους συναδέλφους μου το Κόμμα, γιατί σε μένα φάνηκε δυσνόητη:

«Να εκπονηθεί, με ευθύνη της νέας ΚΕ, ένα συνολικά επεξεργασμένο πλαίσιο ερευνητικής εργασίας με συνεργαζόμενους επιστήμονες, που να συμβάλλει στο διάλογο και τον αντίλογο, να εναρμονίζεται και με τις συνολικότερες ανάγκες του Κόμματος και του κινήματος. Το πρόγραμμα αυτό να εκπονείται με την ευθύνη της ΚΕ και με τη συμβολή όλων των τμημάτων και της διατμηματικής συνεργασίας, με τη συγκρότηση θεματολογίας. Με τη μελέτη και αξιοποίηση του επιστημονικού έργου των συνεργαζομένων, των διδακτορικών, μεταπτυχιακών και των εξειδικευμένων επιστημονικοτεχνικών μελετών. Με δημιουργία υποδομής βιβλιογραφίας, στατιστικών μελετών, ερευνών».

Είναι δεδομένο ότι υπάρχουν εκατοντάδες επιστήμονες με γενικότερα προοδευτικό προσανατολισμό, ο καθένας από μας με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τόσο εύστοχα περιέγραψε ο Λένιν και που δυσκολεύουν τη συμμετοχή μας στην οργανωμένη δομή του κόμματος (που πρέπει να είναι δημοκρατικά συγκεντρωτική). Προτείνω όσοι παραμένουμε μέλη του Κόμματος να λειτουργήσουμε στην εξής γραμμή:

Από την πλευρά του Κόμματος χρειάζεται να διατυπωθούν τα προβλήματα που το ίδιο αντιμετωπίζει στην προσπάθεια για ωρίμανση της συνείδησης της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, με στόχο τη συγκρότηση του μετώπου, αλλά και τα προβλήματα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η εξουσία του μετώπου. Στη βάση, οι αντίστοιχες ΚΟΒ και οι παρατάξεις του Κόμματος να συνεδριάσουν με θέμα τη δημιουργία δομών (στα πλαίσια είτε της παράταξης, είτε των επιστημονικών συλλόγων) που θα αποσκοπούν στη σύνδεση της επιστημονικής γνώσης με το λαϊκό κίνημα. Στόχος των δομών (επιστημονικών κινήσεων;) είναι η διοργάνωση ημερίδων με συγκεκριμένη θεματολογία όπου και θα καλούνται να καταθέτουν τις απόψεις τους ειδικοί επιστήμονες, η λειτουργία περιοδικού που θα επιτρέπει τη σύνταξη μελετών πάνω στα σύγχρονα προβλήματα. Η όλη διαδικασία πρέπει να συνδέεται με το μαζικό κίνημα (με ανταλλαγή προσκλήσεων, με συνεργασίες σε στιγμές σημαντικών αγώνων ή εξελίξεων). Οι δομές αυτές θα δημιουργηθούν με πρωτοβουλία των κομματικών μελών και των φιλικών δυνάμεων, αλλά θα λειτουργούν με βάση την αρχή του σεβασμού της διαφορετικής άποψης, ακόμα και της αντικομματικής. Ο Θέσεις τους δε θα είναι δεσμευτικές για όσους συμμετέχουν, θα αποτελούν χώρους διαλόγου και προβληματισμού και όχι καμουφλαρισμένη είσοδο του Κόμματος σε αυτά τα στρώματα. Το Κόμμα οφείλει να έχει ανεξάρτητη αυτοτελή παρουσία. Η συμβολή των επιστημόνων στην υπόθεση του μετώπου προϋποθέτει την αλλαγή των συσχετισμών και οι προαναφερόμενες δομές δε θα αντικαταστήσουν τους επιστημονικούς συλλόγους ή την παράταξη, που στοχεύουμε να αποτελέσουν τα φύτρα του Μετώπου από τον επιστημονικό χώρο.

Νέος άνεμος θα φυσήξει όταν αναπτύξουμε αμοιβαία σχέση εμπιστοσύνης με το λαό. Πιστεύω το συνέδριο θα συμβάλει σε αυτή την κατεύθυνση.

Φάνης Μισιρλής

Ερευνητής βιολόγος