Η πολιτική ηγεσία της ΕΕ έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα γενναιόδωρη προς τους βιομηχάνους και στο ζήτημα των υπερωριών. Το κεφάλαιο ωστόσο παραμένει ανικανοποίητο, ζητώντας τη μείωση του κόστους τους και μεγαλύτερη ευελιξία στην αξιοποίηση της υπερωριακής απασχόλησης. Το 8ωρο αποτελεί προ πολλού παρελθόν για εκατομμύρια εργαζόμενους στην ΕΕ, η ετήσια διευθέτηση του χρόνου εργασίας με αύξηση του μέσου εβδομαδιαίου ορίου στις 65 ώρες, η γενίκευση των ελαστικών μορφών απασχόλησης (μερική και εποχιακή εργασία), ακόμα και η επιμήκυνση των ορίων του εργάσιμου βίου, δηλώνουν ξεκάθαρα τις επιδιώξεις της ΕΕ.

Παρά την κατακόρυφη άνοδο της παραγωγικότητας της εργασίας -εξαιτίας και της ανάπτυξης στα μέσα παραγωγής - (65% πάνω σε σχέση με το 1981 για τη χώρα μας), παρά τη ραγδαία διόγκωση του παραγόμενου πλούτου (μόνο στην Ελλάδα το ΑΕΠ αυξήθηκε από 11 σε 164 δισ. ευρώ την τελευταία 20ετία, χωρίς καμιά αύξηση του αριθμού των εργαζομένων), στα σχέδια της ΕΕ δεν υπάρχει ούτε σαν σκέψη η μείωση του χρόνου εργασίας. Αντίθετα, η επιμήκυνση του χρόνου εργασίας βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη της ευρωενωσιακής ατζέντας.

Στην Ελλάδα, ανάμεσα στις θεσμικές ρυθμίσεις που προβλέπονται στην τελευταία ΕΓΣΣΕ περιλαμβάνεται και η συμφωνία ΓΣΕΕ - ΣΕΒ να προωθήσουν από κοινού την επέκταση της υπερωριακής απασχόλησης, κρατώντας σταθερό το κόστος για τους εργοδότες. Συγκεκριμένα, στο σημείο 12 της ΕΓΣΣΕ καταγράφεται η «συμφωνία των μερών για υποβολή από κοινού αιτήματος στην Κυβέρνηση για την επέκταση της ιδιόρρυθμης υπερωρίας την 44η και την 45η ώρα της βδομάδας χωρίς αλλαγή του ύψους της αποζημίωσης». Η συμβιβασμένη πλειοψηφία της ΓΣΕΕ, αντί να βάζει αγκάθια, στρώνει με ροδοπέταλα το δρόμο των βιομηχάνων...

Το θεσμικό πλαίσιο που διέπει σήμερα τις υπερωρίες διακρίνει την υπερωρία σε «ιδιόρρυθμη» και «νόμιμη». Ετσι, η υπέρβαση του εβδομαδιαίου εργάσιμου χρόνου μέχρι και 3 ώρες, εντάσσεται στην περίπτωση της «ιδιόρρυθμης υπερωρίας» και αποτελεί διευθυντικό δικαίωμα της εργοδοσίας. Το κόστος κάθε επιπλέον ώρας ισούται με το ωρομίσθιο της κανονικής προσαυξημένο κατά 50%.

Κάθε επιπλέον ώρα εργασίας πάνω από τη 43η θεωρείται νόμιμη υπερωρία, για την εκτέλεση της οποίας απαιτείται η έγγραφη αναγγελία του εργοδότη προς την αρμόδια αρχή (π.χ. Επιθεώρηση Εργασίας), η συνδρομή ορισμένου λόγου, η τήρηση ειδικού βιβλίου υπερωριών και η μη υπέρβαση ορισμένου αριθμού υπερωριών ανά μέρα και ώρα. Το κόστος της νόμιμης υπερωρίας είναι ίδιο με εκείνο της ιδιόρρυθμης μέχρι το ανώτατο όριο που θέτει το υπουργείο και ποικίλει ανά κλάδο από 30 έως 120 ώρες μέγιστο ετησίως. Κάθε επιπλέον υπερωρία, εφόσον είναι νόμιμη, κοστολογείται με 75% πάνω από το συμβατικό ωρομίσθιο. Στην περίπτωση που η υπερωρία είναι παράνομη, το κόστος της ανεβαίνει στο 150% του συμβατικού ημερομίσθιου.

Με τη συναίνεση ΓΣΕΕ - βιομηχάνων λοιπόν και σε περίπτωση που υλοποιηθεί η δέσμευση που καταγράφεται στην ΕΓΣΣΕ, το διευθυντικό δικαίωμα στη χρήση υπερωριών αυξάνεται κατά δυο επιπλέον ώρες την βδομάδα, με αποτέλεσμα η εκμετάλλευση του εργαζόμενου να βαθαίνει. Ο εργοδότης κλέβει αυθαίρετα, και χωρίς ούτε πλέον την τυπική άδεια, δυο ώρες εργασίας σε εβδομαδιαία βάση, εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη ευελιξία στην οργάνωση του χρόνου εργασίας. Αλλά και κάνοντας φθηνότερο το κόστος των υπερωριών. Πολύμορφα είναι και τα οικονομικά οφέλη που θα προκύψουν για το κεφάλαιο από μια τέτοια εξέλιξη, που θα φέρει φαρδιά πλατιά και τη σφραγίδα της συμβιβασμένης συνδικαλιστικής ηγεσίας.

Πέρα από το τι τελικά θα ισχύσει, παραμένει γεγονός ότι η ΓΣΕΕ συναινεί στο να ανοίξει η συζήτηση για το κόστος της υπερωριακής απασχόλησης, στα πλαίσια όσων αξιώνουν οι βιομήχανοι για μείωση του κόστους της υπερωρίας και μεγαλύτερη ευελιξία στην οργάνωση του χρόνου εργασίας. Την ώρα που η κουβέντα θα έπρεπε να προσανατολίζεται σήμερα στην κατάργηση των υπερωριών και στην καθιέρωση 7ωρου - 5ήμερου - 35ωρου, με αύξηση των αποδοχών, οι συμβιβασμένες συνδικαλιστικές ηγεσίες, η κυβέρνηση και ο ΣΕΒ διαβουλεύονται από κοινού για το πόσο θα ενταθεί η εκμετάλλευση των εργαζομένων, μέσα και από την επέκταση της υπερωριακής απασχόλησης.

Οι πραγματικές ανάγκες των εργαζομένων είναι αυτές που πρέπει σήμερα να καθοδηγήσουν τον αγώνα τους. Ο απεγκλωβισμός από τις κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις και τους συνδικαλιστικούς εκπροσώπους τους είναι προϋπόθεση για να ανακοπεί η επιθετικότητα του κεφαλαίου. Η συστράτευση με τις ταξικές δυνάμεις μπορεί σήμερα να εγγυηθεί ότι τα δικαιώματα των εργαζομένων δε θα πετσοκόβονται στα τραπέζια του κοινωνικού διαλόγου. Η ενίσχυση του ταξικού πόλου συσπείρωσης στο συνδικαλιστικό κίνημα μπορεί να ανοίξει το δρόμο για ριζικότερες αλλαγές στο επίπεδο της εξουσίας και της οικονομίας, με γνώμονα την ικανοποίηση των σύγχρονων και πραγματικών αναγκών των εργαζομένων.