Τετάρτη 9 Μάρτη 2005
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 30
Θέατρο
ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ
Σαιξπηρική «σκηνή - καθρέφτης» του κόσμου
«Η τρικυμία» στο «Αμφι-Θέατρο»

Ο «βασιλιάς Ιωάννης» στο «Αμόρε»
Ο «βασιλιάς Ιωάννης» στο «Αμόρε»
Ο Σαίξπηρ έχοντας ζήσει στο ελισαβετιανό βασίλειο - με μια εξουσία θεμελιωμένη σε ραδιουργίες και δολοφονίες για την αρπαγή δουκάτων, της βασιλικής και εκκλησιαστικής εξουσίας, σε επεκτατικούς πολέμους σε στεριές και θάλασσες, ώστε η Αγγλία, ανταγωνιζόμενη τις Βενετία και Ισπανία να εξελιχθεί σε αποικιοκρατική αυτοκρατορία - έχοντας γράψει ιστορικά δράματα, τραγωδίες, κωμωδίες, μυθιστορίες, ερωτικά σονέτα, έχοντας ζήσει την περιπέτεια της δημιουργίας, και πιστεύοντας ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος από το υλικό των ονείρων και τη ζωή του την περιζώνει ο ύπνος - θάνατος, στα 1612 έγραψε την «Τρικυμία». Μια φιλοσοφική, μελαγχολική, ποιητική, παραμυθική, με δραματικά στοιχεία κωμωδία, με θεματικό «πυρήνα» το καλό και το κακό στη φύση, στον άνθρωπο, στην κοινωνία. Τη σοφία, την αγάπη, το δίκιο, τη μεγαλοψυχία και τη νίκη τους επί της άγνοιας, του μίσους, του δόλου, της αρπακτικής εξουσίας. Ο ποιητής, με «υλικά» της ανθρώπινης και κοινωνικής ιστορίας, έπλασε ένα μύθο μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, με πρόσωπα που αντιστοιχούν σε διαχρονικούς ανθρώπινους χαρακτήρες, αλλά και σε υπερβατικά πλάσματα -σύμβολα (ο Αριελ - το πνεύμα του καλού και ο Κάλιμπαν - το πνεύμα του κακού). Κι ανάμεσά τους κινεί τον Πρόσπερο - πρόσωπο και προσωπείο, ταυτόχρονα, των παθών του ανθρώπου - δημιουργού, που με τη γνώση, το πνεύμα, τη δημιουργία κατανικά το κακό.

Το έργο μεταφρασμένο με ποιητικά ρεαλιστική γλώσσα (Ερρίκος Μπελιές), προσαρμοσμένο με δραματουργική «οικονομία» (Σπύρος Ευαγγελάτος - Λήδα Τασοπούλου), λιτότατο και επιβλητικότατο σκηνικό και καλαίσθητα κοστούμια εποχής (Αγνή Ντούτση), ατμοσφαιρική μουσική (Γιάννης Αναστασόπουλος), σκηνοθετήθηκε από τον Σπύρο Ευγγελάτο ως ποιητική παραμυθία, χωρίς εκσυγχρονισμούς, με ακαδημαΐζοντα ρεαλισμό, αλλά και παιγνιώδη διάθεση στις κωμικές σκηνές. Η σκηνοθεσία διαμόρφωσε ένα γενικά καλό υποκριτικό σύνολο, με κυρίαρχη την έμπειρη, δυναμική, αλλά και αισθαντικά ανθρώπινη ερμηνεία του Χρήστου Καλαβρούζου (Πρόσπερος), ενώ ξεχωρίζει με τον εκφραστικό λόγο, την αέρινη κίνηση, το τραγούδι, τον «ξωτικό» υποκριτικό οίστρο της η Πόπη Λυμπεροπούλου (Αριελ). Γόνιμοι ερμηνευτικά είναι οι: Μαρία - Δανάη Σδούγκου, Γιώργος Μπούτος, Ασημάκης Αλεξίου, Κωνσταντίνος Γεωργίου, Αντώνης Μάρος.

«Με το ίδιο μέτρο» στην «Πόρτα»

«Με το ίδιο μέτρο» στην «Πόρτα»
«Με το ίδιο μέτρο» στην «Πόρτα»
Ο άνθρωπος, η κοινωνία, η εξουσία, οι θεσμοί της, το καλό και το κακό, ενυπάρχουν, άμεσα ή έμμεσα, με ρεαλιστική ή υπερρεαλιστική μορφή, σ' όλα τα είδη της σαιξπηρικής δραματουργίας. Ακόμα και στις παραμυθικές, αλληγορικές και «σκοτεινές» κωμωδίες του. Ο Σαίξπηρ έβλεπε όλο τον κόσμο σαν «σκηνή» - καθρέφτη των αξιών, πράξεων, πόθων, παθών, αρετών, αμαρτιών του ανθρώπου και της κοινωνίας. Στις «σκοτεινές» κωμωδίες ανήκει και το «Με το ίδιο μέτρο», όπου το αίσιο τέλος οφείλεται στη νίκη του καλού, με την αποκάλυψη και τιμωρία του κακού, και μάλιστα με τα δικά του μέσα και μέτρα. Το κακό στο «Μέτρο» είναι διάχυτο, ποικιλόμορφα διαβαθμισμένο και σε άλλα πρόσωπα (όπως συμβαίνει σε όλα τα σαιξπηρικά έργα), αλλά κορυφώνεται στον Αγγελο, τον αναπληρωτή του Βενετσιάνου κυβερνήτη, δούκα Βικέντιου. Ο Αγγελος, επίορκος του έρωτα, της εμπιστοσύνης του δούκα, ηθικολόγος υποκριτής, αδυσώπητος, καταχρώμενος την προσωρινή εξουσία του, καταδικάζει σε θάνατο ένα νέο με την κατηγορία ότι ξεπαρθένεψε και γκάστρωσε μια νέα και υποσχόμενος ψευδώς τη σωτηρία του καταδικασμένου, ζητά από την παρθένα και καλόγρια αδελφή του θανατοποινίτη να κοιμηθεί, κρυφά, μαζί του. Ομως, πριν το κακό επιβληθεί, ως «από μηχανής θεός», μεταμφιεσμένος εμφανίζεται ο δούκας και αποκαλύπτει, καθαιρεί και τιμωρεί τον Αγγελο, σώζοντας το νέο από το θάνατο, την αδελφή του από την ατίμωση και οργανώνοντας, κρυφά, το ερωτικό σμίξιμο και το υποχρεωτικό γάμο του επίορκου με τη γυναίκα που πρόδωσε στα νιάτα του.

Ως κείμενο πρόσφορο για καυστική αναπαράσταση της σύγχρονης, μεταμοντέρνας κοινωνίας, «διάβασε» το έργο ο Θωμάς Μοσχόπουλος. Καθώς σήμερα δεν αποτελεί θανάσιμο έγκλημα το σεξ των νέων, ούτε τα εξώγαμα τέκνα, η σκηνοθετική «ανάγνωση» έργων σαν το «Μέτρο» έχει να διαλέξει ή μια - λίγο πολύ - παλιομοδίτικα ακαδημαΐζουσα ερμηνεία, ή μια λιτά ρεαλιστική που να υπηρετεί και να ιστορικοποιεί τη σαιξπηρική ποίηση και μυθοπλασία, ή μια λίγο έως πολύ εκσυγχρονιστική αναγωγή στο σήμερα, των προσώπων και κάποιων θεματικών πτυχών του έργου. Λ.χ. των πτυχών που αφορούν στα εγκλήματα μιας καταπιεστικής, καταχρηστικής, κυνικής, διεφθαρμένης εξουσίας, καθώς και του ψυχολογικού εκβιασμού και σεξουαλικού καταναγκασμού του ατόμου. Αυτό το ριψοκίνδυνο, έντονα εκσυγχρονιστικό δρόμο επέλεξε η σκηνοθεσία του Θωμά Μοσχόπουλου. Η παράστασή του, σε μετάφραση των ηθοποιών Αννας Μάσχα - Γιάννη Νταλιάνη, φέρνοντας το έργο στην εποχή μας, προκαλεί αναμφίβολα το ενδιαφέρον, ακόμα κι αν θεωρηθεί υπερβάλλουσα η ερμηνευτική τόλμη της. Τόλμη, που στηρίζεται αισθητικά και με τη μοντερνιστική σκηνογραφική και ενδυματολογική δουλιά της Ελλης Παπαγεωργακοπούλου, τους ζοφώδεις φωτισμούς του Λευτέρη Παυλόπουλου, τη «σκληρή» ηχητικά μουσική, και κυρίως με τις ερμηνείες ταλαντούχων, εύπλαστων υποκριτικά ηθοποιών, όπως οι: Αννα Μάσχα, Ακης Σακελλαρίου, Γιάννης Νταλιάνης, Κώστας Μπερικόπουλος, Γιώργος Γλάστρας, Αργύρης Ξάφης, Ιωάννα Παππά και οι φύσει κωμικοί ηθοποιοί Σωκράτης Πατσίκας και Βασίλης Μαυρογεώργου.

Ο «Βασιλιάς Ιωάννης» στο «Αμόρε»

«Καθρέφτης» του πώς στα μεσαιωνικά χρόνια διαμορφώθηκε η ισχύς της κατοπινής ελισαβετιανής Αγγλίας είναι το - θεωρούμενο ως «νόθο» - ιστορικό δράμα «Βασιλιάς Ιωάννης». Η Ιστορία, λένε, κύκλους κάνει, επαναλαμβανόμενη άλλοτε σαν τραγωδία και άλλοτε σαν κωμωδία. Η πραγματική ιστορία του Ιωάννη του Ακτήμονα (1199 - 1216) επιβεβαιώνει τη βαρβαρότητα του «χριστιανικού» φεουδαρχικού συστήματος για την κατάκτηση εδαφών, της βασιλικής ή της εκκλησιαστικής εξουσίας, από δολερούς, αιμομείκτες, αδελφοκτόνους, σχιζοφρενείς, απάνθρωπους, νόμιμους, παράνομους «διαδόχους» και άλλους σατανάδες. Ο Σαίξπηρ, αξιοποιώντας ιστορικά στοιχεία της εποχής του Ιωάννη - λ.χ. τις αλλεπάλληλες εκστρατείες της Αγγλίας κατά της Γαλλίας, τη σύγκρουση του Ιωάννη με την παπική εκκλησία, της απόπειράς του να δολοφονήσει τον ανιψιό του Αρθούρο, νόμιμο διάδοχο του βασιλείου της Βρετάνης - έμμεσα και καυστικά υποδείκνυε την τραγική γελοιότητα, αλλά και τη δολερότητα και σχιζοφρένεια της αιμοσταγούς επεκτατικής πολιτικής της ελισαβετιανής Αγγλίας.

Με αυτό το διαχρονικής αξίας έργο, στο θέατρο «Αμόρε», συντελέστηκε ένα πολύπλευρο καλλιτεχνικό επίτευγμα, αρχής γενομένης από την εξαίρετης πιστότητας, νοηματικής εμβέλειας και στιχουργημένα ποιητική μετάφραση του Νίκου Χατζόπουλου. Ο Ν. Χατζόπουλος ξεκινώντας σαν ηθοποιός εξελίσσεται σε πλήρη καλλιτέχνη του θεάτρου, με τις μεταφράσεις, τις σκηνοθεσίες και κυρίως την ικανότητά του να «διδάσκει» πραγματικά τους ηθοποιούς. Σε μια σκηνούλα περίπου 15 τ.μ., με ένα μετωπικό ριντό και ένα τραπέζι όλο κι όλο (σκηνογραφία Μαρία Βασιλάκη), με λιτά κοστούμια εποχής (Ιωάννα Τσάμη), με φωτισμούς δωματίου (Λευτέρης Παυλόπουλος), με διακριτικούς μουσικούς ήχους (Κώστας Ανδρέου), ο Ν. Χατζόπουλος, ανέδειξε το έργο σαν «σκηνή όλου του κόσμου». Η πραγματικά ενδιαφέρουσα παράστασή του αποτελεί ένα υποδειγματικό πείραμα - μελέτη της σαιξπηρικής ποίησης και της διαχρονικής, οικουμενικής ιστορικότητάς της. Με ρεαλιστική απλότητα, μέτρο, χωρίς εκσυγχρονιστικούς υπαινιγμούς, με καθάριο και ακέραιο το λόγο και με μια ακριβοζυγισμένη αποστασιοποιητική ειρωνεία, η σκηνοθεσία πέτυχε την ιστορικοποίηση του έργου και δι' αυτής μια ουσιαστική επικαιροποίησή του. Ο Ν. Χατζόπουλος καθοδήγησε τις μεταμορφώσεις των ηθοποιών σε διάφορους ρόλους, αλλά και τις λεπτομερειακές νοηματικές και εκφραστικές αποχρώσεις στο λόγο και στους ρόλους τους, με αποτέλεσμα ένα αξιέπαινο ερμηνευτικό επίπεδο από όλους. Τους αναφέρουμε αλφαβητικά: Μαρία Καλλιμάνη, Ελένη Κοκκίδου, Δέσποινα Κούρτη, Φάνης Μουρατίδης, Γιώργος Συμεωνίδης, Κοσμάς Φουντούκης.


ΘΥΜΕΛΗ


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ