Το θέμα της έκθεσης των πανελλαδικών εξετάσεων ήταν ένα κείμενο του μεγάλου Αγγλου ποιητή Τ. Ελιοτ, που επηρέασε και τον δικό μας Σεφέρη. Το κείμενο αυτό γράφτηκε, αν θυμούμαι καλά, στα χρόνια του μεσοπολέμου, και αναφερόταν στον κίνδυνο που διαγραφόταν για τους κατοίκους της Μελανησίας να αφανιστούν ως εθνική και πολιτιστική ύπαρξη, αν τους αφαιρούσαν οι αποικιοκράτες τη δυνατότητα να παράγουν το δικό τους πολιτισμό και τους ανάγκαζαν να υποτάξουν την καθημερινή τους ζωή, τη μόνη υπεύθυνη για την παραγωγή οποιουδήποτε πολιτισμού και σε οποιοδήποτε μέρος της Γης, στις πολιτισμικές αξίες της Δύσης, δηλαδή του ιμπεριαλιστικού μοντέλου ζωής και «θανάτου». Ενός μοντέλου, που επιβάλλεται με αποτελεσματικό τρόπο, μέσω της ανεξέλεγκτης διάδοσης και χρήσης της τεχνολογίας.

Βέβαια, θα έπρεπε να συμφωνήσουμε πως το κείμενο αυτό, αν και γράφτηκε πριν από 70, πάνω - κάτω, χρόνια είναι επίκαιρο, και πολύ καλά έκανε η επιτροπή των εξετάσεων να το δώσει ως θέμα στη δική μας, τη σύγχρονη νεολαία. Γιατί με τον τρόπο αυτό θα έχουμε ένα αξιόπιστο δείγμα των αντιλήψεων της νεολαίας αυτής, σχετικά με την τεχνολογία και τον τρόπο με τον οποίο αυτή διαδίδεται, χρησιμοποιείται και επιβάλλεται, ιδιαίτερα από τους «πολιτιστικούς» πράκτορες της παγκοσμιοποίησης. Και είναι επίκαιρο, γιατί αυτή την ιστορική στιγμή της «Νέας Τάξης Πραγμάτων» βρισκόμαστε μπροστά στον ίδιο κίνδυνο. Στον κίνδυνο, δηλαδή, που απειλεί τους λαούς με τον εθνικοπολιτισμικό τους αφανισμό. Γιατί, βέβαια, μόνο με τον τρόπο αυτό θα μπορούσε ο νέος ιμπεριαλισμός να επιβληθεί και να ελέγξει την εθνική ζωή των λαών, να ελέγξει, ακόμα, τις εθνικές διαδικασίες παραγωγής της κουλτούρας τους. Και σε τελικό στάδιο να τους ελέγξει και να τους πειθαρχήσει, αφαιρώντας τους κάθε διάθεση και δυνατότητα να αντισταθούν στην καταπίεση και στην εκμετάλλευση, που τώρα δεν έχουν μόνο την απλή μορφή της «μισθωτής εργασίας». Ούτε έχουν μόνο τη μορφή της «αλλοτρίωσης» που απομακρύνει με εφιαλτικό τρόπο τον παραγωγό από το προϊόν της δουλιάς του. Σήμερα ο άνθρωπος ελέγχεται και καταπιέζεται και από τα ίδια τα προϊόντα της δικής τους δουλιάς. Γιατί η «τεχνολογία» είναι πάνω απ' όλα προϊόν της ανθρώπινης δουλιάς, του μυαλού και των χεριών του ανθρώπου. Αυτή είναι η τραγικότητα του κινδύνου αυτού, που απειλεί να αφανίσει εθνικά και πολιτισμικά τους λαούς, του κινδύνου που προέρχεται από την ανεξέλεγκτη χρήση της τεχνολογίας.

Εδώ, όμως, γεννιέται ένα ερώτημα. Ενα ερώτημα που ρωτάει: Τεχνολογία είναι μόνο οι μηχανές; Οι μηχανές και τα προγράμματά τους; Τα καλώδια και οι πρίζες; Τα modems και τα files, η microsoft και τα windows; Οχι, βέβαια. Ολ' αυτά είναι τα θλιβερά «τσιμπράκαλα» ενός απρόσωπου πολιτισμού, που μόνο αν τους γεμίσεις τις κρύες τους φλέβες με ηλεκτρικό ρεύμα «σκέφτονται» και λειτουργούν. Αλλιώς, σωπαίνουν. Θέλω να πω, με άλλα λόγια, πως η τεχνολογία, όσο εξελιγμένη και να είναι στην ουσία της, χωρίς τον άνθρωπο, είναι ένα άθλιο συνονθύλευμα ηλίθιων μηχανών. Πρώτα ο άνθρωπος, λοιπόν, και ύστερα η τεχνολογία. Πρώτα οι «Μελανήσιοι» και μετά ο πολιτισμός της ιμπεριαλιστικής Δύσης!

Για να μπορέσουν, όμως, να αντισταθούν στον αφανισμό τους οι απανταχού «Μελανήσιοι», πρέπει να ξέρουν καλά πως σήμερα δεν κινδυνεύουμε μόνο από την τεχνολογία των μηχανών. Κινδυνεύουμε ιδιαίτερα από όλες αυτές τις τεχνολογίες, που επιβάλλονται στην καπιταλιστική κοινωνία μας και κάτω από αυτές δυσκολευόμαστε να περιγράψουμε με ψυχραιμία στον ίδιο μας τον εαυτό το μέλλον μας. Μήπως η Παιδεία δε συνιστά σήμερα μια «τεχνολογία», που ελέγχει και κατατρώει τα «σπλάχνα» των παιδευομένων; Το ελληνικό Κοινοβούλιο δεν είναι κι αυτό μια μορφή τεχνολογίας, που την εκμεταλλεύεται ο βασικός χρήστης της, δηλαδή, η κυβέρνηση; Η Εκκλησία, πάλι, δεν είναι κι αυτή μια άλλη τεχνολογία, που προσπαθεί να ελέγξει με το δικό της τον τρόπο τις συνειδήσεις του «ποιμνίου» της;