Κλιμακώνοντας την αντιλαϊκή της επίθεση, η κυβέρνηση μετά από μια σειρά μέτρα που έδωσαν καίρια χτυπήματα στις κατακτήσεις των εργαζομένων, προωθεί τη ρύθμιση για το ωράριο των καταστημάτων. Εχουν προηγηθεί η επαίσχυντη ρύθμιση για την «εθελούσια έξοδο» των εργαζομένων στον ΟΤΕ, το ασφαλιστικό των τραπεζών, ολόκληρη η πολιτική υπονόμευσης των λαϊκών κατακτήσεων στο όνομα της ανταγωνιστικότητας, δηλαδή της στήριξης του μεγάλου κεφαλαίου. Μια πολιτική που εκφράζεται με πάγωμα στην πραγματικότητα των αποδοχών των εργαζομένων σ' ένα καθεστώς πλήρους ασυδοσίας στο σύστημα διαμόρφωσης των τιμών και στις ανατιμήσεις. Η ρύθμιση για το ωράριο, ανεξάρτητα από τις προσχηματικές και προκλητικές κυβερνητικές κορόνες, στοχεύει στην πλήρη και οριστική απελευθέρωση των ωρών λειτουργίας των καταστημάτων. Προβλέπει την επιμήκυνση του καθημερινού ωραρίου κατά μία ώρα, του Σαββάτου κατά δύο ώρες, ενώ ταυτόχρονα καταργεί τη δυνατότητα των νομαρχών να μειώνουν τις ώρες σε τοπικό επίπεδο. Μια ρύθμιση που οπωσδήποτε είναι σε βάρος των εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων στο εμπόριο και των αυτοαπασχολούμενων ΕΒΕ. Οι μόνοι τους οποίους εξυπηρετεί είναι οι γιγαντιαίες εμπορικές επιχειρήσεις και οι μεγαλοεργοδότες του εμπορίου.

Η πλήρης απελευθέρωση του ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων αποτελεί πάγιο και διαρκή στόχο του μεγάλου κεφαλαίου. Το απελευθερωμένο ωράριο επιτρέπει σε μια μερίδα πολυεθνικών να ενισχύσουν αποφασιστικά την κυριαρχία τους στην αγορά. Βεβαίως, η απελευθέρωση του ωραρίου από μόνη της δε φτάνει, αν δε συνοδεύεται από κατάργηση βασικών εργατικών κατακτήσεων.

Αυτήν ακριβώς την απαίτηση του μεγάλου, ξένου και ντόπιου, κεφαλαίου κλήθηκαν να ικανοποιήσουν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, που εξαπέλυσαν όλα τα προηγούμενα χρόνια και συνεχίζουν μια άγρια επίθεση ενάντια στο σύνολο των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Από τις αρχές της δεκαετίας του '90 εκδηλώθηκαν επιτακτικά οι απαιτήσεις μεγάλων πολυεθνικών του εμπορίου για το σπάσιμο οποιασδήποτε δέσμευσης αφορά στο ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων και στην κατάργηση της αργίας της Κυριακής. Απαιτούσαν, προκειμένου να εγκατασταθούν στην αγορά, αλλαγή του ωραρίου λειτουργίας και ανατροπή των εργασιακών σχέσεων.

Μέχρι και το 1988, παρά τις προσπάθειες και προηγούμενων κυβερνήσεων να χτυπήσουν το ωράριο, ίσχυε η 48ωρη λειτουργία των καταστημάτων και το 40ωρο - πενθήμερο για τους εργαζόμενους. Εκείνη τη χρονιά η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με υπουργό Εργασίας τον Γ. Γεννηματά κατάφερε την πρώτη αποδέσμευση και το ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων έφτασε τις 56 ώρες, ενώ η κατοχύρωση - υποτίθεται - του 40ωρου για τους εργαζόμενους δεν εφαρμόστηκε σχεδόν ποτέ στην πράξη.

Το 1990 η κυβέρνηση της ΝΔ ήρθε να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των πολυεθνικών επιχειρήσεων, εισάγοντας με νόμο τις ελαστικές μορφές απασχόλησης στο εμπόριο, τη μερική απασχόληση, τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου, κλπ. Δυο χρόνια αργότερα με προεδρικό διάταγμα και πάλι η κυβέρνηση της ΝΔ, αφού είχε στρώσει το έδαφος για την ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, αποφασίζει την 24ωρη λειτουργία των καταστημάτων, ενώ ανοίγει ο δρόμος για την κατάργηση της κυριακάτικης αργίας. Οι μεγάλες επιχειρήσεις, κυρίως οι αλυσίδες των σούπερ - μάρκετ, οργίασαν! Επέβαλαν απάνθρωπα ωράρια μέχρι τις 9 το βράδυ τις καθημερινές και μέχρι τις 10 το Σάββατο. Οι εργαζόμενοι δούλευαν κάτω από άθλιες συνθήκες και εξαντλητικά ωράρια.

Το ποτήρι της οργής και της αγανάκτησης των εργαζομένων ξεχείλισε την περίοδο 1996-1997, όταν δεκαπέντε περίπου αλυσίδες εμπορικών καταστημάτων αποφάσισαν να ανοίγουν τα καταστήματά τους το Σάββατο μέχρι τις 8 το βράδυ στις περιοχές της Γλυφάδας, του Κολωνακίου και της Κηφισιάς! Με μπροστάρη τα ταξικά σωματεία του κλάδου και τις συνεπείς συνδικαλιστικές δυνάμεις των αυτοαπασχολούμενων επαγγελματιών, βιοτεχνών και εμπόρων αναπτύχθηκαν μεγάλες κινητοποιήσεις που κράτησαν έξι μήνες, προκειμένου να μην περάσει η νέα μεθόδευση, να καταργηθούν τα απάνθρωπα ωράρια και οι αντεργατικοί νόμοι των κυβερνήσεων.

Αυτόν τον αγώνα πούλησαν οι πλειοψηφίες σε ΓΣΕΕ και Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων, οι οποίες στο πλαίσιο του «κοινωνικού διαλόγου» έβαλαν τις υπογραφές τους κάτω από εκείνες του προεδρείου του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας (ΣΕΣΜΕ) και του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Λιανικών Πωλήσεων Ελλάδας (ΣΕΛΠΕ), δηλαδή των πολυκαταστημάτων, σε μια κατάπτυστη υπουργική απόφαση. Η απόφαση που ισχύει μέχρι σήμερα προβλέπει ελεύθερη ώρα έναρξης χειμώνα - καλοκαίρι και κλείσιμο το καλοκαίρι στις 9 μ.μ., το χειμώνα στις 8.00 μ.μ. καθημερινά και στις 6.00 μ.μ. το Σάββατο όλο το χρόνο. Καταδίκασαν τους εργαζόμενους του κλάδου να δουλεύουν όποτε και για όσο διάστημα θέλει ο εργοδότης, για όσες ώρες θέλει ο εργοδότης και με μισθούς πείνας και εκατοντάδες χιλιάδες αυτοαπασχολούμενους σε εξοντωτικούς ρυθμούς δουλιάς για ολοένα μικρότερα μεροκάματα.

Εχοντας βρει το έδαφος «στρωμένο» από τους προκατόχους της, η σημερινή κυβέρνηση της ΝΔ έκανε το βήμα προς την πλήρη και οριστική απελευθέρωση του ωραρίου. Ανατρέποντας ακόμα κι αυτό το απάνθρωπο ωράριο που προβλέπει η υπουργική απόφαση του 1997, προσηλωμένη στις επιταγές της «ελεύθερης αγοράς» των μονοπωλίων και των μεγαλοεργοδοτών, στην ουσία ανοίγει το δρόμο για τη λειτουργία των καταστημάτων είκοσι τέσσερις ώρες την ημέρα επτά μέρες την εβδομάδα.

Σύμφωνα με το τελικό νομοσχέδιο που ενέκρινε την προηγούμενη Πέμπτη η Κυβερνητική Επιτροπή και πρόκειται να κατατεθεί στη Βουλή για ψήφιση τις επόμενες μέρες, στο εξής τα καταστήματα θα μπορούν να λειτουργούν μέχρι τις 9.00 το βράδυ τις καθημερινές χειμώνα - καλοκαίρι και μέχρι τις 8.00 το Σάββατο χωρίς συγκεκριμένη ώρα έναρξης. Επιπλέον, κι αυτός είναι ένας από τους τρόπους που η κυβέρνηση δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την πλήρη απελευθέρωση, δίνει στους νομάρχες τη δυνατότητα να αποφασίζουν τη διεύρυνση του ωραρίου και πέρα από αυτές τις ώρες, ενώ καταργεί τη δυνατότητα που είχαν με την ΚΥΑ του 1997 να αποφασίζουν στις περιοχές της αρμοδιότητάς τους μικρότερο ή διακεκομμένο ωράριο.

Οσον αφορά την αργία της Κυριακής από τις δηλώσεις των αρμοδίων υπουργών είναι φανερές οι προθέσεις τους αργά ή γρήγορα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να τη βάλουν στη λαιμητόμο της απελευθέρωσης. Από την πρώτη στιγμή που ο υφυπουργός Ανάπτυξης Γ. Παπαθανασίου εξήγγειλε τις κυβερνητικές προθέσεις για το ωράριο, δήλωσε ότι στη δυνατότητα των νομαρχών να το διευρύνουν εντάσσεται και η λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές. Η θύελλα αντιδράσεων που προκάλεσαν οι δηλώσεις αυτές ανάγκασε την κυβέρνηση σε μια κίνηση αναδίπλωσης. Αλλά και στα πλαίσια της αναδίπλωσης αυτής η κυβέρνηση υποστηρίζει την άποψη ότι η αργία της Κυριακής θα συνεχίσει να ισχύει στις... μη τουριστικές περιοχές. Ωστόσο, εδώ δεν πρέπει να διαφεύγουν της προσοχής δύο στοιχεία: Πρώτον, ότι η κυβέρνηση διατηρεί στο ακέραιο τη φωτογραφική διάταξη του ΠΑΣΟΚ με την οποία επιτρέπεται η 24ωρη και τις Κυριακές λειτουργία των καταστημάτων που λειτουργούν μέσα στις εγκαταστάσεις του σταδίου Καραϊσκάκη, γνωρίζοντας ότι «ανοίγει την όρεξη» κι άλλων επιχειρηματικών συμφερόντων για ανάλογες ρυθμίσεις (βλέπε τους «πολυχώρους» που ξεφυτρώνουν απ' τη μια μέρα στην άλλη, αθλητικές εγκαταστάσεις ανάλογων διαστάσεων που ολοκληρώνονται το επόμενο διάστημα). Δεύτερον, ότι παραμένει ανοιχτό το θέμα που άνοιξε πριν από ένα χρόνο ο υπουργός Τουρισμού Δ. Αβραμόπουλος, βάζοντας ζήτημα αναθεώρησης των τουριστικών περιοχών. Μάλιστα, δεν είναι τυχαίο ότι η κυβέρνηση δε φρόντισε να «κλείσει» το θέμα αυτό ταυτόχρονα με τις διατάξεις που προωθεί για το ωράριο. Ακόμα, χαρακτηριστική είναι η απάντηση του υπουργού Ανάπτυξης Δ. Σιούφα. Οταν, παρουσιάζοντας την Πέμπτη το νομοσχέδιο στην τελική του μορφή, ρωτήθηκε εάν είναι στα σχέδια της κυβέρνησης ο αναπροσδιορισμός των τουριστικών περιοχών, παρέπεμψε στον υπουργό Τουρισμού γιατί, όπως είπε, δεν είναι δικής του αρμοδιότητας.

Τις νέες ρυθμίσεις, που ισοδυναμούν για τους εργαζόμενους με διεύρυνση των ελαστικών μορφών εργασίας στο εμπόριο, της μερικής απασχόλησης, των απλήρωτων ωρών δουλιάς, με παραπέρα χτύπημα των εργασιακών και ασφαλιστικών τους δικαιωμάτων και για τους αυτοαπασχολούμενους με αποφασιστικό χτύπημα στις ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης και με μαζική επαγγελματική εξόντωση πολλών από αυτούς, η κυβέρνηση δεν παρέλειψε να τις παρουσιάσει σε ένα περιτύλιγμα ξεδιάντροπων επιχειρημάτων. Σ' αυτό το πλαίσιο πρόβαλε ως πρότυπο λειτουργίας των καταστημάτων την Ιρλανδία όπου τα καταστήματα λειτουργούν 24 ώρες το 24ωρο και την Πορτογαλία όπου λειτουργούν 126 ώρες την εβδομάδα! Ο υπουργός Ανάπτυξης σε αρκούντως προκλητικούς τόνους επανέλαβε την προσφιλή του έκφραση περί «αγκυλώσεων του παρελθόντος» για να αντιτάξει ως... πρόοδο και εξέλιξη την κατάντια και την εξαθλίωση που πάει να κλιμακώσει και να καθιερώσει με την πολιτική της, αυτή που επιβάλλουν τα μονοπώλια και οι πολυεθνικές. Με τα μέτρα που προωθεί η κυβέρνηση «κερδίζουν όλοι», είπε στον ίδιο προκλητικό τόνο ο κύριος υπουργός. Οι εργαζόμενοι μαζί με τους αυτοαπασχολούμενους μπορούν να δώσουν στην κυβέρνηση και τους θιασώτες της πολιτικής που τους θέλει στο περιθώριο της ζωής μια καλή απάντηση. Μπορούν κοντά στις συνεπείς αγωνιστικές ταξικές δυνάμεις να ανατρέψουν τα μακροπρόθεσμα σχέδια των μονοπωλίων και των υποταγμένων στα συμφέροντά τους κυβερνήσεων. Μακριά από τις πραγματικές αγκυλώσεις και τις τρικλοποδιές που με περισσή συνέπεια προσπαθούν να βάλουν στους αγώνες οι συμβιβασμένες συνδικαλιστικές ηγεσίες, να παλέψουν όχι μόνο για να μην περάσει η συγκεκριμένη ρύθμιση, αλλά για να καθιερωθεί ένα ωράριο που θα προβλέπει ανθρώπινες συνθήκες ζωής και ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου τους.