«Σ' όλο το διάστημα της 4αυγουστιανής δικτατορίας, τα περισσότερα παλιά χειρόγραφά μου μαζί με τα καινούρια μου, αναγκαζόμουνα να τα κρύβω σε διάφορα φιλικά σπίτια "κάπως ασφαλή", πότε σε στέγες, σε αυλές, σε σιδερένια κουτιά θαμμένα στο χώμα. Τέτοια χειρόγραφα σήμαιναν βαρύτατα βασανιστήρια για εκείνον που τα είχε γράψει, αν τον συνελάμβαναν».

Αυτά τα λόγια έγραψε, στο τέλος ενός χειρόγραφου έργου του, ο Γιάννης Ρίτσος. Τα έγραψε λίγες βδομάδες μετά την απελευθέρωση της Αθήνας. Στις 17 Νοέμβρη του 1944. Με αυτή τη μαρτυρία του ποιητή άρχισε την ομιλία της η Αγγελική Κώττη (επιμελήτρια του Αρχείου του Γ. Ρίτσου) με θέμα τις περιπέτειες και τις μεγάλες καταστροφές χειρογράφων έργων του, στη Μεταξική δικτατορία, στην Κατοχή, μετά το Δεκέμβρη του 1944 και στην Απριλιανή δικτατορία, στις χτεσινές εργασίες του συνεδρίου που πραγματοποιεί το Μουσείο Μπενάκη για τον Γιάννη Ρίτσο.

Μετά το ξαναμάζεμα των κρυμμένων χειρογράφων, ο Ρίτσος κάνει τον πικρό απολογισμό του: «Λείπει μια σειρά "τραγουδιών", όπως ο ίδιος τα χαρακτηρίζει: "Οι σάλπιγγες του ήλιου" (1935-1936), μια διάλεξη πούχα κάνει το 1933 "Η ζωή και το έργο του Γκόρκυ" και "Τα τραγούδια της αγροτιάς". Εκείνοι που τα φιλοξενούσαν, αναγκαστήκανε να τα κάψουν ένα βράδυ που κινδύνεψαν».

Από το 1924, που δημοσίευσε τα πρώτα ποιήματά του στο περιοδικό «Η Διάπλασις των Παίδων», τα χειρόγραφά του «ακολουθούν τις οικογενειακές περιπέτειες, τις περιπλανήσεις του στα σανατόρια και τις περιοδείες του ανά την Ελλάδα ως ηθοποιού». Η δεύτερη, μεγάλη καταστροφή γίνεται μετά το Δεκέμβρη του 1944. Ο Ρίτσος, κατά την υποχώρηση, ακολουθεί τον ΕΛΑΣ. Πριν φύγει εμπιστεύεται στο ζεύγος Φιλιακού, συγκατοίκους του στην οδό Παπαναστασίου, λίγα χειρόγραφα και το μεγαλύτερο μέρος σε μια γυναίκα, της οποίας το όνομα αποκάλυψε μετά το θάνατό του Ρίτσου, ο Κώστας Νίτσος. Επρόκειτο για την Ιντα Λαμπρινίδη, σύζυγο του υφυπουργού Στρατιωτικών της μεταπελευθερωτικής κυβέρνησης, η οποία κατέστρεψε τα χειρόγραφα. Ανάμεσά τους ήταν και το μεγάλο πεζό του (900 σελίδες) «Στους πρόποδες της σιωπής», οικογενειακές φωτογραφίες και η αλληλογραφία του Ρίτσου με τον Ι. Συκουτρή, την Μ. Πολυδούρη και άλλους μεγάλους ποιητές.

Η τρίτη καταστροφή χειρογράφων του συνέβη στη δικτατορία. Λόγω υγείας, τον στέλνουν από τη Γυάρο στον «Αγιο Σάββα» και μετά, με κατ' οίκον περιορισμό, στη Σάμο. Νομίζοντας ότι έρχεται το τέλος, στέλνει στην Αθήνα τη γυναίκα του να μαζέψει όλα τα φυλαγμένα χειρόγραφα και θεωρώντας ότι δεν έχει χρόνο να τα δουλέψει ξανά και ξανά, όπως έκανε με όλα τα έργα του -εξαίρεση αποτελεί η μια και μόνο γραφή του έργου «Συντροφικά Τραγούδια» - τα καίει όλα.

Παρ' όλα αυτά η δουλιά της Αγγελικής Κώττη για καταγραφή και τεκμηρίωση των χειρογράφων έργου του αφορά σε «804 μπλοκ, τετράδια, λυτά φύλλα, απλά ή ζωγραφισμένα, δερματόδετα ή λυμένα, μονόφυλλα ή πολύφυλλα». Από αυτά λείπουν τα χειρόγραφα του «Επιταφίου», της «Ρωμιοσύνης», του «Μικρού αγιολογίου μηνός Αυγούστου», τα χειρόγραφα ποιήματα της Μακρονήσου, που τα έσωσαν, σε μπουκάλια, ο Μάνος Κατράκης και άλλοι σύντροφοι, «σιδερώθηκαν» και αντιγράφηκαν στον Αϊ Στράτη, αλλά μερικά από τα αντίγραφα καταστράφηκαν ή ξεχάστηκαν στο τυπογραφείο.

Να σημειώσουμε ότι εισηγήσεις έκαναν χτες και οι: Ρ. Μπίτον, Μ. Βίτι, Γ. Κεχαγιόγλου, Χρ. Αλεξίου, Α. Βογιατζόγλου, Β. Ρότολο, Μ. Μερακλής, Π. Μπουκάλας.