Ενα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα ταύτισης της αντιδραστικής πολιτικής του δικομματισμού στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι η διαχείριση των εναλίων αρχαιοτήτων.

Η πρόσφατη (29/9) σύσκεψη στο υπουργείο Πολιτισμού, υπό τον υφυπουργό, Π. Τατούλη, για «θέματα» της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων πραγματοποιήθηκε μία μέρα μετά την έναρξη συζήτησης στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής του νομοσχεδίου του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας για τις «καταδύσεις αναψυχής».

Από τον περασμένο Απρίλη (οπότε και παρουσιάστηκε το νομοσχέδιο) ο «Ρ» είχε επισημάνει τους κινδύνους για τις ενάλιες αρχαιότητες από την «απελευθέρωση» του τομέα των καταδύσεων και από τη δημιουργία «καταδυτικών πάρκων», τα οποία θα τα διαχειρίζονται ιδιώτες ή επιχειρήσεις του ευρύτερου δημόσιου τομέα, που όμως λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

Αν και το τελικό κείμενο του νομοσχεδίου έχει διαφορετική μορφή από αυτό που παρουσιάστηκε τον Απρίλη, η ουσία και ο προσανατολισμός του δεν αλλάζουν. Σε ορισμένα σημεία μάλιστα τα πράγματα έγιναν και χειρότερα. Για παράδειγμα, στο κείμενο του Απρίλη σημειωνόταν: «Με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών, Τουριστικής Ανάπτυξης και Εμπορικής Ναυτιλίας και, αν πρόκειται για καταδυτικό πάρκο σε ενάλιο αρχαιολογικό χώρο ή ιστορικό τόπο του ν. 3028/2002, του υπουργού Πολιτισμού, μπορεί να ανατίθεται η οργάνωση και διαχείριση χαρακτηρισμένου καταδυτικού πάρκου σε Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου ή δεύτερου βαθμού, στην παραθαλάσσια περιοχή του οποίου οργανώνεται, σε νομικά πρόσωπα που εποπτεύονται από το κράτος, σε ναυταθλητικά σωματεία ή συλλόγους που εποπτεύονται από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού και σε Καταδυτικά Κέντρα, μετά από αίτημά τους».

Με αυτό τον τρόπο οι ιδιώτες θα μπορούν να «οργανώνουν» καταδυτικά «πάρκα» ακόμη και σε ενάλιο αρχαιολογικό χώρο με μια υπογραφή του αρμόδιου υπουργού. Στο «νέο» κείμενο του νομοσχεδίου (άρθρο 13) δε χρειάζεται ούτε καν κοινή υπουργική απόφαση, αλλά «αρκεί» μια απόφαση του ΥΠΕΧΩΔΕ! Προβλέπεται μόνο η σύσταση (από το ΥΠΕΧΩΔΕ) επιτροπής συναρμόδιων υπουργείων για τη «σύνταξη» της υπουργικής απόφασης. Αυτό ίσως να φαντάζει νομικίστικη λεπτομέρεια, αλλά στην πραγματικότητα υποβαθμίζεται ακόμη περισσότερο ο θεσμικός ρόλος του υπουργείου Πολιτισμού, σε ένα θέμα, αυτό των καταδυτικών «πάρκων», που σχετίζεται άμεσα με την «προστασία» της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Το παραπάνω άρθρο παραπέμπει στο άρθρο 10 του Ν. 2742/99 του ΠΑΣΟΚ (περί χωροταξικού σχεδιασμού). Το εν λόγω άρθρο έχει τίτλο «Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων» και ως τέτοιες νοούνται (κατά τον συγκεκριμένο νόμο) «θαλάσσιες εκτάσεις (...) που είναι πρόσφορες (...) για την ανάπτυξη παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (...) καθώς και δραστηριοτήτων ή επιχειρηματικών πρωτοβουλιών πειραματικού χαρακτήρα»! Δε χρειάζεται να έχει κανείς νομικές γνώσεις για να καταλάβει πως, και σε αυτή την περίπτωση, το ΠΑΣΟΚ ...«έστρωσε» το δρόμο της παράδοσης, ουσιαστικά, της ενάλιας πολιτιστικής κληρονομιάς στο ιδιωτικό κεφάλαιο.

Ολα αυτά, βέβαια, πάνε «παρέα» με τη συνεχιζόμενη αποδυνάμωση και απαξίωση της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων από όλες τις κυβερνήσεις και από την αρχή ακόμη της ίδρυσής της, τη 10ετία του '70. Κι αυτό γιατί ...«παρέλειψαν» να δημιουργήσουν ένα θεσμικό πλαίσιο για την ασφάλεια των δυτών της Εφορείας, με αποτέλεσμα αυτοί να βουτούν αναλαμβάνοντας την ευθύνη οι ίδιοι! Το αποκορύφωμα αυτής της πολιτικής ήταν το ίδιο το ΥΠΠΟ, από το 2001, να «παγώσει» τις καταδύσεις του - τραγικά ανεπαρκούς σε αριθμό - προσωπικού του, αντί να συμμορφωθεί με τη δικαστική απόφαση της ίδιας χρονιάς για το προφανές: Τη δημιουργία πλαισίου προστασίας αυτών των ανθρώπων. Φυσικά, κάποιος έπρεπε να κάνει τη δουλιά των δυτών του υπουργείου κι αυτός δεν ήταν άλλος από «τρίτους» φορείς, συμπεριλαμβανομένων και ιδιωτών, οι οποίοι φυσικά πληρώνονταν.

Ολα αυτά δεν εμπόδισαν ούτε την τότε πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ, ούτε τη σημερινή από το να αποδεσμεύουν θαλάσσιες περιοχές από καταδύσεις (τα σχετικά αιτήματα αυξάνονται συνεχώς), παρά τις αντιδράσεις των αρχαιολόγων, αφού η Εφορεία Εναλίων αδυνατεί αυτή τη στιγμή, λόγω των παραπάνω προβλημάτων αλλά και των ελλείψεων σε προσωπικό και υλικοτεχνική υποδομή, να ελέγξει την κατάσταση στο βυθό. Και όταν λέμε «βυθό» εννοούμε πως το 2002 στη χώρα μας υπήρχαν 54 κηρυγμένοι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι, 1.000 βεβαιωμένα στίγματα ναυαγίων και 1.000 υπό διερεύνηση! Εδώ να σημειωθεί ότι το νομοσχέδιο του ΥΕΝ «εξαιρεί» μόνο τους κηρυγμένους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους και δε λέει «λέξη» για τα χιλιάδες άλλα «στίγματα».

Η αλήθεια είναι ότι ουδέποτε η ΝΔ έκρυψε την ταύτισή της με το ΠΑΣΟΚ και για το ξεπούλημα και της ενάλιας πολιτιστικής κληρονομιάς για ...«επιχειρηματικές πρωτοβουλίες». Σε άρθρο του στον «Ελεύθερο Τύπο» στις 11/4/2003 για το ΥΠΠΟ και τις «ενάλιες έρευνες», ο νυν υφυπουργός Πολιτισμού και τότε βουλευτής Αρκαδίας, Π. Τατούλης, έγραφε, μεταξύ άλλων: «Η σημερινή ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού επέλεξε, για λόγους που ακόμη δεν έχουν διευκρινιστεί και παραμένουν στη διακριτική ευχέρεια απόδοσης ικανοποιητικής απάντησης των ιθυνόντων, να τοποθετήσει τις Εφορείες στο περιθώριο και να εμπιστευτεί ιδιώτες για να αναλάβουν τη διενέργεια υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας. Θα ήθελα να διευκρινίσω ότι το μεμπτό της όλης υπόθεσης δεν είναι η σύναψη συμφωνητικού του υπουργείου Πολιτισμού με ιδιωτική εταιρία. Αλλωστε, είμαι από αυτούς που παγίως υποστηρίζουν ότι σε μια συνολική επαναπροσέγγιση της πολιτιστικής πολιτικής της χώρας στο άμεσο μέλλον ο ιδιωτικός παράγοντας θα έχει να επιτελέσει ένα σημαίνοντα ρόλο στην όλη εξέλιξη του συγκεκριμένου τομέα»...