Το άρθρο 16 του Συντάγματος βρίσκεται αντικειμενικά στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, καθώς η μη αναθεώρησή του είναι το κυρίαρχο αίτημα των κινητοποιήσεων στο χώρο της Παιδείας την ερχόμενη βδομάδα και παράλληλα, η συμπαιγνία του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ για να μη συζητηθεί η αναθεώρηση του άρθρου την ερχόμενη Τετάρτη, δείχνει την ταύτισή τους τόσο στις θέσεις τους όσο και στο φόβο τους απέναντι στις κινητοποιήσεις του λαϊκού κινήματος.

Η συμπαιγνία ΝΔ - ΠΑΣΟΚ που εκτυλίχτηκε την περασμένη Παρασκευή, έχει καθαρό στόχο την αποκλιμάκωση των κινητοποιήσεων και τον αποπροσανατολισμό της συζήτησης για την Παιδεία, σε μια φάση που σχεδόν όλοι οι φορείς της εκπαίδευσης και του λαϊκού κινήματος βρίσκονταν στους δρόμους για τη μόρφωση των παιδιών τους. Μέχρι τώρα κυριαρχούσε η συζήτηση για τα οικονομικά των εκπαιδευτικών και τη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης. Ομως με το άρθρο 16, η συζήτηση θα έμπαινε στο διακύβευμα της ίδιας της δημόσιας και δωρεάν Παιδείας. Αυτό δεν το ήθελε ούτε η ΝΔ ούτε το ΠΑΣΟΚ, γιατί πολύ απλά, θέλουν να προωθήσουν (με το μικρότερο δυνατό κομματικό κόστος) την κατάργηση της δημόσιας δωρεάν Παιδείας.

Ετσι ...το 'να χέρι νίβει τ' άλλο και τα δυο ...διαφυλάσσουν την προοπτική των αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων στην Παιδεία, μέσω της αναβολής (της συζήτησης του άρθρου 16) και σαφώς, κάτω από τη μαζική αντίδραση του λαϊκού κινήματος. Το ΠΑΣΟΚ ομολογεί ότι δεν μπορεί να «διαλαλήσει» τις θέσεις του για την κατάργηση της δημόσιας και δωρεάν Παιδείας εν μέσω κινητοποιήσεων και η ΝΔ διευκολύνεται και υιοθετεί την πρόταση του ΠΑΣΟΚ, αποδεικνύοντας ότι πραγματικά πιέζεται από τις κινητοποιήσεις.

Και οι δύο πόλοι του δικομματισμού φοβούνται, όχι μόνο το περιεχόμενο της συζήτησης για την Παιδεία (όταν μπαίνει στην ουσία του προβλήματος), αλλά φοβούνται και το συντονισμό του κινήματος. Η αναβολή της συζήτησης του άρθρου 16 έρχεται ακριβώς στη φάση που μπαίνουν στις κινητοποιήσεις και τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, στη φάση που γίνεται ένα ακόμη βήμα στο συντονισμό του κινήματος. Επιβεβαιώνεται έτσι, το ΚΚΕ που τονίζει την ανάγκη Παλλαϊκού Μετώπου για την Παιδεία και παλεύει γι' αυτή την προοπτική. Φαίνεται ότι η συνέχεια, η κλιμάκωση, ο συντονισμός των κινητοποιήσεων και ο αναπροσανατολισμός του περιεχομένου τους μπορεί πραγματικά να φέρει αποτελέσματα και κατακτήσεις υπέρ του λαού.

Το άρθρο 16 του Συντάγματος αποτελεί την ελάχιστη εγγύηση για τη δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση για όλα τα Ελληνόπουλα. Ακόμα κι αυτή την ελάχιστη εγγύηση όμως (που στην πράξη καταστρατηγείται εδώ και χρόνια), ΝΔ και ΠΑΣΟΚ είναι αποφασισμένοι να την εξαλείψουν, να τη διαγράψουν, ώστε να μην υπάρχει το παραμικρό εμπόδιο στην προώθηση των αναδιαρθρώσεων που θα υποτάξουν πλήρως την εκπαίδευση στις εκάστοτε ορέξεις του κεφαλαίου. Με άλλα λόγια, ο δρόμος της πλήρους ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης σκοντάφτει πάνω στο άρθρο 16.

Το άρθρο 16 ορίζει μεταξύ άλλων ότι: «Η τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες, η ανάπτυξη και η προαγωγή τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους». «Ολοι οι Ελληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια». «Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση». «Η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται».

Είναι, λοιπόν, φανερό ότι το άρθρο 16 του Συντάγματος, στο πνεύμα και στο γράμμα του, επιτάσσει η Παιδεία να είναι όχι μόνο δημόσια αλλά και δωρεάν. Μάλιστα, αυτή η επιταγή δεν περιορίζεται στην ανώτατη εκπαίδευση. Αφορά το σύνολο του εκπαιδευτικού συστήματος, το δικαίωμα στη δωρεάν μόρφωση όλων των Ελλήνων.

Αυτό το δικαίωμα θέλουν να καταργήσουν. Ομως, οι παραπάνω διατάξεις, τους είναι εμπόδιο. Γι' αυτό και θέλουν να ξεμπερδεύουν με το άρθρο 16, εξασφαλίζοντας την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πλειοψηφία σ' αυτή τη Βουλή, για να έχει λυμένα τα χέρια στην επόμενη (αναθεωρητική) Βουλή η οποιαδήποτε κυβέρνηση, να διαγράψει τη δημόσια και δωρεάν Παιδεία από το «χάρτη του Συντάγματος» με μόλις 150 βουλευτικές ψήφους.

Στην παρούσα Βουλή, αν στη συζήτηση ταχθούν υπέρ της αναθεώρησης 180 (και πάνω) βουλευτές, τότε στην επόμενη Βουλή θα αρκούν οι ψήφοι 150 βουλευτών για να αναθεωρηθεί. Ομως, αν στην παρούσα Βουλή υπερψηφιστεί η αναθεώρηση του άρθρου μόνο από 150 βουλευτές, τότε θα χρειάζεται στην επόμενη Βουλή η αυξημένη πλειοψηφία των 180 βουλευτών. Οι προτάσεις, πάντως, που έχουν καταθέσει τόσο η ΝΔ όσο και το ΠΑΣΟΚ στη Βουλή, τάσσονται υπέρ της αναθεώρησης του άρθρου, με παρόμοια μάλιστα επιχειρήματα.

Η πρόταση που κατέθεσε στη Βουλή η ΝΔ σχετικά με την αναθεώρηση του άρθρου αναφέρει: «Πυρήνας της προτεινόμενης συνταγματικής ρύθμισης αποτελεί η δυνατότητα ίδρυσης και λειτουργίας ανώτατων σχολών αποκλειστικώς και μόνο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα από ιδιώτες, υπό τον αυστηρό έλεγχο και εποπτεία του κράτους».

Αντίστοιχα, η πρόταση που κατέθεσε το ΠΑΣΟΚ σχετικά με την αναθεώρηση του άρθρου 16, λέει: «Προτείνουμε την αναθεώρηση... ώστε, διατηρουμένων των εγγυήσεων που ισχύουν για το δημόσιο πανεπιστήμιο, να παρέχεται η δυνατότητα σύστασης ΑΕΙ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και από ιδιώτες».

Είναι φανερό ότι και οι δύο συμφωνούν με την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Ομως, η ουσία της αναθεώρησης δεν είναι η ίδρυση κάποιων «ιδιωτικών μαγαζιών» (αν και αυτό επίσης, δεν πρέπει να επιτραπεί). Στην πραγματικότητα, η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων θα δημιουργήσει ενιαίες συνθήκες «αγοράς», μέσα στις οποίες δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα θα λειτουργούν με τους ίδιους όρους σαν ιδιωτικά! Το ΠΑΣΟΚ χαρακτηριστικά λέει ότι «αυστηρός στόχος της νέας ρύθμισης (σ.σ. μετά την αναθεώρηση) πρέπει να είναι η δημιουργία ενός εθνικού συστήματος ανώτατης εκπαίδευσης, με ενότητα και ομοιογένεια». Για παράδειγμα, τα ιδιωτικά ιδρύματα θα έχουν δίδακτρα και στο πλαίσιο της «ενότητας και ομοιογένειας» θα διεκδικήσουν να έχουν δίδακτρα και τα δημόσια ιδρύματα. Αντίστοιχα, η ΝΔ ισχυρίζεται ότι «η προωθούμενη αναθεώρηση του άρθρου 16, μέσω της ανάπτυξης υγιούς ανταγωνισμού με τα υφιστάμενα κρατικά πανεπιστήμια, αποβαίνει τελικά προς όφελος της ποιότητας των παρεχόμενων σπουδών και της παιδείας γενικότερα».

Η ιδιωτικοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης που ομολογούν θα συμπαρασύρει τις αναδιαρθρώσεις υπέρ της ιδιωτικοποίησης σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Η δημόσια και δωρεάν Παιδεία θα ενταφιαστεί.

Γι' αυτό και ανεξάρτητα από την αναβολή της συζήτησης στη Βουλή, η μη αναθεώρηση του άρθρου 16 παραμένει στόχος για το κίνημα των εργαζομένων και των φορέων της εκπαίδευσης, παραμένει η αιχμή του συλλαλητήριο της ερχόμενης Τετάρτης.