Tο 1996 ήταν για την Ευρωπαϊκή Ενωση έτος "κυοφορίας", αφού στις 29 Μάρτη στο Τουρίνο άρχισαν επισήμως οι εργασίες της Διακυβερνητικής Διάσκεψης,με σκοπό και στόχο την αναθεώρηση της Συνθήκης του Μάαστριχτ.Ολη τη χρονιά οι εξελίξεις στην Ενωση στρέφονταν γύρω από αυτή την υπόθεση και στο τέλος της οι "δεκαπέντε" αποφάσισαν οι εργασίες της Διακυβερνητικής να ολοκληρωθούν τον Ιούνη του 1997, με την έγκριση της νέας αναθεωρημένης Συνθήκης, με την οποία - όπως υποστηρίζουν οι αρχιτέκτονες της - η Ευρωπαϊκή Ενωση θα απαντήσει στις "προκλήσεις του 2000". Μέσα σ' αυτή τη δωδεκάμηνη πορεία θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε ορισμένους χαρακτηριστικούς σταθμούς.

Πριν αρχίσει το '96, από τη Σύνοδο της Μαδρίτης το Δεκέμβρη 1995 οι ηγέτες των χωρών - μελών αποδέχτηκαν ομόφωνα την κοινή πρόταση του καγκελάριου της Γερμανίας Χ. Κολ και του Προέδρου της Γαλλίας Ζ. Σιράκ,σύμφωνα με την οποία η πορεία της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης (ΟΝΕ) θα είναι απαρέγκλιτη και την 1η Γενάρη 1999 η Ευρωπαϊκή Ενωση θα διαιρεθεί, όπως προβλεπόταν ήδη από το Μάαστριχτ. Δηλαδή στις χώρες που θα εκπληρώνουν τα κριτήρια της Συνθήκης και θα περάσουν στο τρίτο στάδιο της ΟΝΕ και στις υπόλοιπες χώρες, οι οποίες θα παραμείνουν στο περιθώριο. Με την απόφαση αυτή ξεκαθαρίστηκε μια σημαντική εκκρεμότητα, αφού είχαν αναπτυχθεί σκόπιμα σε διάφορες χώρες - μέλη απόψεις, αυταπάτες, για δήθεν αλλαγή των χρονικών περιθωρίων και την αναδιαπραγμάτευση των κριτηρίων. Η δυναμική παρουσία του γερμανογαλλικού άξονα στη Μαδρίτη εκτός των άλλων κατέστησε σαφές στους υπόλοιπους εταίρους ποιος είναι το "μεγάλο αφεντικό". Ηταν η έμπρακτη επιβεβαίωση της σύμπλευσης Βόννης, Παρισιού σε όλες τις κρίσιμες επιλογές της Ευρωπαϊκής Ενωσης και στην πορεία της Διακυβερνητικής. Εξάλλου αυτή η γερμανογαλλική παρουσία ήταν ένα από τα κυριότερα στοιχεία των εξελίξεων του '96.

Μια ακόμη σημαντική καμπή είχαμε στο Συμβούλιο Υπουργών Οικονομίας (ΕΚΟΦΙΝ) στις 13 Απρίλη στη Βερόνα,όπου οι δεκαπέντε υπουργοί Οικονομικών αποφάσισαν ότι η πορεία της ΟΝΕ είναι αμετάκλητη και προδιέγραψε τις σχέσεις των "εντός" με τους "εκτός". Ηταν η πρώτη φορά που προσδιοριζόταν επισήμως αυτό που όλοι γνώριζαν, αλλά κανείς δεν τολμούσε να το πει δημοσίως, δηλαδή η Ευρώπη των πολλαπλών ταχυτήτων.Αυτές οι σχέσεις των "εντός" με τους "εκτός" πήραν ακόμη σαφέστερη μορφή στη συνεδρίαση του ΕΚΟΦΙΝ στις 5 Ιούνη στις Βρυξέλλες, όπου και πάλι με πρόταση του γερμανογαλλικού άξονα αποφασίστηκαν οι "ποινές" για όσους δεν εκπληρώνουν τα νέα κριτήρια που θα θεσπιστούν με τα νέα προγράμματα "σύγκλισης" μετά την 1/1/1999.Το θέμα αυτό έκλεισε οριστικά στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής στις 12 και 13 Δεκέμβρη στο Δουβλίνο,όπου αποφασίστηκε το Σύμφωνο Σταθερότητας.

Αφού λοιπόν ξεκαθάρισε η οικονομική φυσιογνωμία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αρχίζουν να διαμορφώνονται τα πολιτικά της χαρακτηριστικά, τα οποία θα αποκρυσταλλωθούν στις τελικές αποφάσεις της Διακυβερνητικής Διάσκεψης. Μέσα στο 1996 οι διεργασίες ήταν πολλές, οι προσδοκίες που εκφράστηκαν κάλυψαν όλο το φάσμα των οικονομικών και πολιτικών σχέσεων, ενώ δημιουργήθηκαν ομάδες και συσχετισμοί για την προώθηση συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων και αλλαγών. Στο τέλος αυτής της διαδικασίας προσδιορίστηκαν όχι μόνο τα επίμαχα θέματα που θα συζητηθούν στη συνέχεια, αλλά αποκλείστηκαν και εκείνα που θεωρήθηκαν "ενοχλητικά". Ακόμη προσδιορίστηκαν και οι κατευθυντήριες γραμμές για τα κρίσιμα ζητήματα. Και στις δυο περιπτώσεις, δηλαδή και στη διαμόρφωση της ατζέντας της Διακυβερνητικής και στις κατευθυντήριες γραμμές, τον καθοριστικό ρόλο έπαιξε το δίδυμο Κολ - Σιράκ, όχι βεβαίως χωρίς προβλήματα μεταξύ τους. Απ' αυτά λοιπόν τα πολιτικά χαρακτηριστικά ξεχωρίζει η συγκέντρωση μεγάλων και αποφασιστικών αρμοδιοτήτων στα θεσμοθετημένα όργανα της Ενωσης, όπου οι αποφάσεις θα λαμβάνονται με πλειοψηφία και επομένως σύμφωνα με τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις των ισχυρών οικονομικά και μεγάλων πληθυσμιακά χωρών - μελών. Μια τέτοια βεβαίως εξέλιξη προϋποθέτει την ουσιαστική κατάργηση της εθνικής κυριαρχίας των κρατών - μελών προς όφελος των υπερεθνικών γερμανοκρατούμενων οργάνων της Ενωσης.

Τα σχέδια των αρχιτεκτόνων του Μάαστριχτ, αλλά και της αναθεώρησής του, προβλέπουν την ομοσπονδιακή συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης όχι μόνο στη σημερινή, αλλά κυρίως στη διευρυμένη σύνθεσή της, με τη συμμετοχή των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Μέσα σ' αυτή την "ομοσπονδία" τα κλειδιά του θησαυροφυλακίου θα κρατούν για λογαριασμό των πολυεθνικών επιχειρήσεων οι Γερμανοί τραπεζίτες της "Μπούντεσμπανκ" και τη σφραγίδα των πολιτικών αποφάσεων ο γερμανογαλλικός άξονας. Στην ανάπτυξή του αυτό το σχέδιο έχει να κάνει με τις ανακατανομές που προβλέπονται και ήδη προωθούνται με την επωνυμία "Νέα Τάξη Πραγμάτων". Δηλαδή ένα ξαναμοίρασμα της τράπουλας της οικονομικής και πολιτικής ισχύος ανάμεσα στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την Ευρωπαϊκή Ενωση. Βεβαίως σε πολλά απ' αυτά λογαριάζουν χωρίς τον "ξενοδόχο", αφού παραγνωρίζουν την ισχύ των αντικειμενικών νόμων που οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην έκφραση και όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, αλλά πολύ περισσότερο παραγνωρίζουν τη θέληση των λαών που, ξεκινώντας από την πάλη κατά των συνεπειών από τις επιλογές του Μάαστριχτ, πλησιάζουν ολοένα στην αμφισβήτηση των ίδιων των θεμελίων τους.

Δάνης ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ