Βιβλίο

"Κειμήλιο" της ελληνικής γραμματείας

Ισως, λόγω της ιδιαιτερότητάς του, δεν απευθύνεται σε άπαντες τους αναγνώστες, αλλά πρόκειται για βιβλίο υπεράξιο πολλών παρουσιάσεων, αφού και η "πρώτη ύλη" του και η μελέτη της συνιστούν κειμήλιο της ελληνικής γραμματείας. Αναφερόμαστε στην (516 σελ. ) έκδοση του Κέντρου Ερεύνης του Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών "ΛΕΟΝΑΡΔΟΥ ΝΤΕΛΛΑΠΟΡΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ (1403 /1411) ". Ο υπότιτλος "Εκδοση κριτική. Εισαγωγή, Σχόλια και Ευρετήρια", συνοψίζει την τεράστια, πολύχρονη, πολύπλευρη (ιστορικά, φιλολογικά, γλωσσολογικά, γραμματολογικά, ποιητικά, βιβλιογραφικά) μελέτη του ακαδημαϊκού Μανούσου Ι. Μανούσακα. Ο διεθνούς αναγνώρισης ιστορικός και παθιασμένος ερευνητής του μεσαιωνικού ελληνισμού, "καθοδηγητής" σχετικών ερευνητικών κέντρων (Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, Κέντρου Βυζαντινών και Νεοελληνικών Ερευνών του ΕΙΕ, του προαναφερόμενου κέντρου της Ακαδημίας κ. ά.), Μ. Μανούσακας, ανακάλυψε το 1953 στο Αγιον Ορος τα χειρόγραφα ποιήματα του Ντελλαπόρτα. Εκτοτε δημοσίευσε μερικές εργασίες του και αποσπάσματα των ποιημάτων. Σήμερα, πλέον, παραδίδει πλήρη και τα ποιήματα και τη σπουδαία μελέτη του για τον Ντελλαπόρτα, τον έναν από τους παλαιότερους ποιητές της βενετοκρατούμενης Κρήτης και προδρόμους της αναγεννησιακής Κρητικής Λογοτεχνίας. (Ο άλλος ήταν ο Στέφανος Σαχλίκης. "Ανακάλυψη", επίσης, του Μ. Μ.).

Ο Λεονάρδος Ντελλαπόρτας, γεννημένος στο Χάνδακα, από εξελληνισμένη και ορθόδοξη, ιταλικής καταγωγής οικογένεια, έλαβε μόρφωση αλλά και έζησε ζωή περιπετειώδη, σαν έμπορος, σαν αξιωματούχος - εντός και εκτός Κρήτης - της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας (διερμηνέας, αξιωματικός σε πολέμους, πρεσβευτής, δικηγόρος). Αλλά και με το, ομολογημένο ποιητικά, ερωτικό πάθημά του στα 75 του χρόνια. Πάθημα που τον οδήγησε στη φυλακή, όπου έγραψε, σε δεκαπεντασύλλαβους ανομοιοκατάληκτους στίχους, τα τέσσερα ποιήματά του, που με την πανώρια γλώσσα τους αποτελούν "ένα από τα βασικότερα και πιο ιδιόμορφα κείμενα της Υστεροβυζαντινής Δημώδους Λογοτεχνίας" και θαυμάσιο "σύνδεσμο" με την Κρητική Λογοτεχνία. Τα δύο πρώτα, αυτοβιογραφικά και ιστοριογραφικά, με τη διαλογική μορφή τους, λειτουργούν και δραματουργικά. Ιδού ένα ελάχιστο δείγμα: "Παρακαλώ σε, λογισμέ, έλα, περισωρέψου, / σίμωσε, κάτσε μετά 'μεν, τώρα συμβούλευσέ με. / Να γράψω θέλω στιχερόν, να ποίσω καταλόγιν, / νά 'ναι παραπονετικόν, να μοιάζη μοιρολόγιν, / να το φωνάξω, να το ειπώ, και να το μάθει ο κόσμος/ πως κάθομαι εις τη φυλακήν απέσω κλειδωμένος (...) ".

Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ