Με αφορμή τις απόψεις που διατύπωσε ο Μ. Βαφειάδης στην ιδεολογικοπολιτική του πλατφόρμα, ότι "δεν μπορεί ο ΔΣΕ να ανατρέψει ένοπλα το μοναρχοφασισμό με δικές του δυνάμεις στο άμεσο μέλλον, αλλά με άμεση στρατιωτική βοήθεια, που θα προέλθει απ' την αναγνώριση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης (ΠΔΚ) απ' τις φιλικές χώρες", η 5η Ολομέλεια προχώρησε και σε μια κριτική εκτίμηση του αγώνα του ΕΑΜικού κινήματος της περιόδου 1940 - '45. Να σημειωθεί, ότι αυτή η κριτική είναι η πρώτη που έγινε γύρω από αυτό το ζήτημα, ύστερα από την 11η Ολομέλεια της ΚΕ του Κόμματος(Απρίλης 1945).

Στην πολιτική απόφαση της 5ης Ολομέλειας η παραπάνω άποψη του Μ. Βαφειάδη χαρακτηρίζεται οπορτουνιστική και γίνεται η εκτίμηση ότι πρόκειται για μια θεωρία που εδραιώθηκε στο ΚΚΕ στο διάστημα της χιτλεροφασιστικής κατοχής. Η Ολομέλεια εκτίμησε, ότι στις συνθήκες που δημιούργησε ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος, η νίκη της ΕΣΣΔ κατά του φασισμού και η εδραίωση λαϊκοδημοκρατικών καθεστώτων στις γειτονικές με τις Ελλάδα χώρες, η λαϊκοδημοκρατική απελευθέρωση της χώρας από την ντόπια αντίδραση και τον ιμπεριαλισμό ήταν δυνατή χωρίς καμία εξωτερική βοήθεια. Επιπρόσθετα, η Ολομέλεια εκτίμησε ότι το Δεκέμβρη του '44 το κίνημα μπορούσε να νικήσει, κι αν έχασε, έχασε από λάθη της ηγεσίας του και λόγω της λαθεμένης πολιτικής που ακολούθησε (Βλέπε: στο ίδιο, σελ. 332 - 333).