Πλήθος ερωτηματικών και σεναρίων, για τις επιδιώξεις και τους "απώτερους" στόχους της, προκάλεσε η κίνηση των 32 βουλευτών του ΠΑΣΟΚ γύρω από το θέμα του ελληνοτουρκικού διαλόγου.

Είναι βέβαιο ότι η κίνηση αυτή για μια σειρά λόγους, κυρίως λόγω του αριθμού των βουλευτών που υπέγραψαν το κείμενο, ενόχλησε την ηγεσία του κυβερνώντος κόμματος, η οποία, με τη σειρά της, επιχείρησε να την υπονομεύσει με διάφορους τρόπους. Η κυβέρνηση ενοχλήθηκε και γιατί η κίνηση εκδηλώθηκε σε μια στιγμή που δρομολογούσε επίσημα, με τη συνάντηση στη Μάλτα των Γ. Παπανδρέου - Ο. Οϊμέν, το διάλογο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ανταποκρινόμενη στις υποδείξεις και ασφυκτικές πιέσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ.

Η κίνηση των "32" δεν αλλάζει, βέβαια, τη γραμμή πλεύσης της κυβέρνησης, για να δοθεί μια "διέξοδος" στις σχέσεις με την Αγκυρα - στη βάση βέβαια που έχουν υποδείξει οι ΗΠΑ - αλλά η κυβέρνηση δεν μπορεί να την αγνοήσει. Εξίσου βέβαιο είναι ότι θα επιχειρήσει να αφοπλίσει και εξουδετερώσει την κίνηση των βουλευτών και σε αυτή την κατεύθυνση κινούνται οι "καθησυχαστικές" διαβεβαιώσεις τόσο του Κ. Σημίτη όσο και των Πάγκαλου - Κρανιδιώτη.

Οσον αφορά την ουσία της "ένστασης", που καταγράφουν με το προσεκτικά διατυπωμένο κείμενό τους οι "32", είναι φανερό ότι συνιστούν επιστροφή στην "παραδοσιακή" θέση του ΠΑΣΟΚ, η οποία αποτελεί την άλλη όψη της πολιτικής που ακολουθεί σήμερα η κυβέρνηση Σημίτη. Η γραμμή "δεν κάνω κανένα διάλογο με την Τουρκία", όσο και αν φαντάζει παράδοξο, δεν είναι αντίθετη από τη γραμμή της "βήμα προς βήμα προσέγγισης", στη βάση των αμερικανικών υποδείξεων. Είναι συμπληρωματική και κινούνται στην ίδια λογική. Και οι δύο "εκδοχές" της πολιτικής των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ καθορίζονταν από τα σχέδια των ισχυρών συμμάχων και δεν υπηρετούν την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή. Σε κάθε περίπτωση, οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ επιχείρησαν να "διευθετήσουν" τις "διαφορές" με βάση τα σχέδια των "συμμάχων", όπως π. χ. τα περιβόητα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης για το Αιγαίο. Ο διάλογος πάνω σε αυτά ποτέ δε σταμάτησε, τώρα μάλιστα γίνεται πιο συστηματικός, αλλά οι "32" δε βρήκαν να πουν καμία κουβέντα γι' αυτό.

Οι "32" δεν κάνουν καμία αναφορά στο ρόλο των ΗΠΑ, παρόλο που είναι πασίγνωστο ότι συντηρούν με κάθε μέσο τη θεωρία των "γκρίζων ζωνών" στο Αιγαίο και αρνούνται πεισματικά να αναγνωρίσουν την ελληνική κυριαρχία στα Ιμια. Ο περιορισμός του θέματος στον ηγεμονισμό και τις επεκτατικές βλέψεις της Αγκυρας καθόλου δε δυσκολεύει τους χειρισμούς της κυβέρνησης. Αντίθετα, μπορεί περίφημα να της προσφέρει ορισμένα χρήσιμα "διαπραγματευτικά χαρτιά".

Από την άλλη, όλες οι ενδείξεις συνηγορούν ότι η κίνηση των "32" επηρεάζει το εσωκομματικό τοπίο και στο ΠΑΣΟΚ. Αν και είναι πρόωρο να μιλήσει κανείς για συγκρότηση εσωκομματικής αντιπολίτευσης, ωστόσο αποτελεί ένα βήμα σε μια τέτοια πορεία. Η επίκληση των λεγόμενων εθνικών θεμάτων αποτελούσε πάντα έναν καλό λόγο για τη συγκρότηση εσωκομματικών κινήσεων, αλλά και κομμάτων. Η επίδειξη υπερπατριωτισμού είναι μια καλή βάση και προϋπόθεση για τέτοιες κινήσεις. Και βέβαια, δεν είναι τυχαίο ότι συσπειρώθηκαν τόσοι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ σε αυτή τη βάση, ανεξάρτητα αν δεν υπάρχει "ομοιογένεια" στις απόψεις τους.

Μπορεί, προς το παρόν, η κίνηση των "32" να μην έχει αναδείξει τον επικεφαλής της, ωστόσο - σύμφωνα με πληροφορίες - μεταξύ των βουλευτών υπάρχει μια διαρκής συνεννόηση, πράγμα που προσδίδει σε αυτή έναν οργανωμένο χαρακτήρα. Πολλοί από τους εμπλεκόμενους βουλευτές υποστηρίζουν ότι θα υπάρξει συνέχεια στις παρεμβάσεις τους και θα επεκταθεί και σε άλλα - πλην "εθνικών" - ζητήματα. Εδώ ακριβώς είναι που έγκειται η αγωνία της κυβέρνησης. Μήπως, δηλαδή, η κίνηση των βουλευτών "διαφωνήσει" και με οικονομικές της επιλογές, τον "κοινωνικό διάλογο" και ό,τι αυτός συνεπάγεται. Ομως μέχρι στιγμής δεν υπάρχει προηγούμενο που να δικαιολογεί τους φόβους της ηγεσίας του κυβερνώντος κόμματος. Αντίθετα, σύσσωμοι οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα του Μάαστριχτ και ψηφίζουν τα αντιλαϊκά νομοσχέδια.

Χρειάζεται όμως να επισημανθεί άλλη μια παράμετρος για την ολοκλήρωση της εικόνας, η οποία αφορά τη στάση του συγκροτήματος Λαμπράκη. Ουσιαστικά το συγκρότημα, μέσω των "Νέων", δικαιολόγησε πλήρως και κάλυψε την κίνηση των "32". Ιδού ορισμένοι από τους χαρακτηρισμούς της εφημερίδας: Πρόκειται για "σημαντικό κείμενο" - (σ. σ. αυτό των "32") - "έπραξαν αυτό που τους υπαγόρευε το καθήκον τους", η κίνησή τους αποτελεί "υβρίδιο αντιπολίτευσης", ενώ επέκριναν την κυβέρνηση για τη "σύγχυση" που δημιουργεί η στάση της.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η κυβέρνηση και η πολιτική της δεν κινδυνεύει από τους "32". Η εσωκομματική αντιπολίτευση στο κυβερνών κόμμα μπορεί να υπάρχει και να "φουντώνει" και έχει σχέση με την εκφρασμένη λαϊκή αντίδραση στην αντιλαϊκή πολιτική της κυβέρνησης και την προοπτική να δυναμώνουν οι αγώνες. Και αυτό δεν είναι τυχαίο. Κάθε "σοβαρό" κόμμα εξουσίας μπορεί να αξιοποιεί την εσωκομματική "αντιπολίτευσή" του, ακριβώς για να εκτονώνει και αφομοιώνει, στο βαθμό του δυνατού, ανεπιθύμητες λαϊκές αντιδράσεις. Και η εσωκομματική αντιπολίτευση είναι το πιο ανώδυνο κανάλι. Αλλά τα σχέδια επί χάρτου δεν προκύπτουν πάντα στη ζωή...

Παναγιώτης ΚΑΚΑΛΗΣ