Οι γενικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των μοναρχοφασιστικών στρατευμάτων που άρχισαν με τυμπανοκρουσίες στις 9 του Απρίλη, συνεχίζονται ως τα σήμερα. Μέχρι τώρα ο εχθρός δεν κατάφερε να έχει ουσιαστικά αποτελέσματα.

Μπορούμε να ξεχωρίσουμε τρεις φάσεις των επιχειρήσεων. Η πρώτη φάση που κράτησε περίπου ένα μήνα, ονομάστηκε από το κρατικό επιτελείο σαν επιχείρηση κύκλωσης και εξόντωσης της βασικής δύναμης του Δημοκρατικού Στρατού στην κεντρική οροσειρά της Πίνδου (στα βουνά Αγραφα - Κόζιακας). Από την πλευρά των μοναρχοφασιστών πήραν μέρος:

- Τμήματα του 1ου Σώματος Στρατού (κατευθυνόμενα από τα νοτιοανατολικά προς το κέντρο, δηλαδή βορειοδυτικά).

- Του Δεύτερου Σώματος Στρατού (Λάρισα) από ανατολικά προς τα δυτικά.

- Και βοηθητικά η 8η Μεραρχία της Ηπείρου από δυτικά προς ανατολικά.

Οι αντάρτες χρησιμοποίησαν την τακτική της ελαστικής άμυνας. Χωρισμένοι σε μικρές ομάδες κατάφεραν με λίγες απώλειες (ένας προς τρεις σε όφελος του Δημοκρατικού Στρατού) να κρατηθούν στην "κυκλωμένη" περιφέρεια, παρά την κατάληψη του εδάφους από τους μοναρχοφασίστες.

Στη διάρκεια της πρώτης φάσης και στα ενδιάμεσα μεταξύ πρώτης και δεύτερης φάσης (που άρχισε στις 11 Μάη) των κυβερνητικών επιχειρήσεων, τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού διεξήγαγαν με επιτυχία σειρά επιθέσεων στα νώτα του αντιπάλου και ιδιαίτερα μπήκαν στις μικρές πόλεις της περιοχής. Γενικά με την πρώτη φάση των μαχών (στην περιοχή Αγραφα - Κόζιακα, την περίοδο από 13 Απρίλη έως 10 Ιούνη έγιναν 140 συγκρούσεις), ο Δημοκρατικός Στρατός βγήκε πιο δυνατός, στρατολόγησε καινούριους μαχητές.

Η δεύτερη φάση άρχισε στις 11 Μάη. Συμμετείχαν σ' αυτήν, άμεσα, τριάντα περίπου τάγματα του Κυβερνητικού Στρατού - των 2ης, 8ης, 9ης και 18ης Μεραρχιων. Ενα μεγάλο τμήμα από τις δυνάμεις αυτές είχε λάβει μέρος στην πρώτη φάση της εκστρατείας στην οροσειρά Αγραφα - Κόζιακας.

Σκοπός των επιχειρήσεων ήταν, όπως φαίνεται: Να απωθήσουν το Δημοκρατικό Στρατό προς τον Βορρά, να καταλάβουν θέσεις για την τρίτη φάση των επιχειρήσεων, να χάσουν οι αντάρτες τα βασικά τους στηρίγματα, να αποσπαστούν από τις περιοχές εφοδιασμού τους, να διακόψουν την επαφή ανάμεσα στα επιτελεία Εης Κεντρικής Ελλάδας και Δυτικής Μακεδονίας.

Από στρατηγική άποψη αυτό σήμαινε κατάληψη και ξεκαθάρισμα των βουνών Σμόλικας, Βόιο, Χάσια, Αντιχάσια, Καμβούνια. Σ' αυτές τις επιχειρήσεις δόθηκαν μάχες μεγάλων διαστάσεων. Εγινα επίσης δευτερεύουσες συγκρούσεις στο βουνό Βόιο. Πρέπει να σημειωθεί ότι από την αρχή της κυβερνητικής "ανοιξιάτικης εκστρατείας" στην κεντρική Ελλάδα - Δυτική Μακεδονία, διεξάγονταν επίσης επιχειρήσεις στη Δυτική Θράκη (Εβρος), όπου τα τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού κράτησαν βασικά την πρωτοβουλία στα χέρια τους και διεξήγαγαν σειρά επιτυχών επιχειρήσεων.

Υστερα από επίμονη αντίσταση μερικά τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού στη Θεσσαλία τραβήχτηκαν προς Βορρά, στη Δυτική Μακεδονία. Στα τέλη του Ιούνη, τα κυβερνητικά στρατεύματα διευρύνουν το μέτωπο πίεσης από το Νότο προς το Βορρά, αρχίζοντας επιχειρήσεις στον Ολυμπο και στα Πιέρεια.

Πρέπει να σημειωθεί ότι οι αντάρτες διενέργησαν επιθέσεις σε πόλεις όπως η Κατερίνη (στους ανατολικούς πρόποδες του Ολύμπου) που κρατείται από δύο Τάγματα Πεζικού, ενάμιση λόχο Χωροφυλακής, 11 τανκς και τμήματα ΜΑΥδων (φασιστική τοπική αυτοάμυνα). Η διασπορά των κυβερνητικών δυνάμεων βοήθησε τους αντάρτες να ελιχθούν.

Τελικά τα μοναρχοφασιστικά στρατεύματα κατάφεραν να πραγματοποιήσουν τους δικούς τους εδαφικούς αντικειμενικούς σκοπούς (γραμμή Βόιο - Σμόλικας - βορινές προσβάσεις στα Χάσια - τόξο του ποταμού Αλιάκμονα - βόρειες προσβάσεις Πιερείων - Βέρμιο), αλλά δεν κατάφεραν πάλι να εξοντώσουν τις δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού.

Η πιο μεγάλη αποτυχία του Δημοκρατικού Στρατού στους δύο πρώτους μήνες των επιχειρήσεων πρέπει να θεωρηθεί η αποδιοργάνωση των τμημάτων που δρούσαν στο βουνό Κόζιακας (ανήκαν στο Αρχηγείο Θεσσαλίας) και μετά την εξασθένισή του το εγκατέλειψαν παρά τη διαταγή του Γενικού Αρχηγείου. (ο διοικητής αυτού του αποσπάσματος από 1.150 ανθρώπους έπεσε στο πεδίο της μάχης, σημαντικό μέρος του σχηματισμού - περίπου το 1/5 - εξοντώθηκε).

Μ' αυτή την αποτυχία συνδέεται και το γεγονός ότι οι μοναρχοφασίστες κατάφεραν να αποκόψουν τα τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού της Κεντρικής Ελλάδας από τα τμήματα της Δυτικής Μακεδονίας.

Η δεύτερη φάση της εκστρατείας διάρκεσε σαράντα μέρες. Προς το τέλος της τα κυβερνητικά στρατεύματα ετοιμάστηκαν για την τρίτη φάση, η οποία όπως φαίνεται, είχε σκοπό σύμφωνα με τις συζητήσεις πάνω στο ελληνικό πρόβλημα στο Συμβούλιο Ασφαλείας να απομονώσει και να εξοντώσει κοντά στα βόρεια σύνορα έστω και μερικά τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού, να τα αναγκάσει να περάσουν τα ελληνοαλβανικά σύνορα και να χρησιμοποιηθεί αυτό από τη μοναρχική και αγγλοσαξονική προπαγάνδα.

Ετσι πρέπει να δούμε τις επιχειρήσεις που διήρκεσαν μέχρι το τέλος του Ιούνη στο βουνό Γράμμος. Εδώ έγιναν σειρά μάχες. Η διαταγή του Γενικού Αρχηγείου (του Δημοκρατικού Στρατού) ήταν: Αποφασιστική σταθερή άμυνα και αν είναι δυνατόν επίθεση.

Στις 13 του Ιούλη τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού κατάφεραν να κυκλώσουν ένα βασικό κέντρο κοντά στα αλβανικά σύνορα - την πόλη Κόνιτσα. Μ' αυτή την αφορμή η φασιστική κυβέρνηση ξεσήκωσε στην Αθήνα και σ' όλο τον κόσμο, θόρυβο για δήθεν εισβολή "διεθνούς ταξιαρχίας" ή "κομμουνιστών και ξένων" από την Αλβανία και Γιουγκοσλαβία, για πρόθεση των Ελλήνων ανταρτών και του Κομμουνιστικού Κόμματος να εγκαταστήσουν σ' αυτή τη βορειοδυτική περιοχή κυβέρνηση των ανταρτών στα Γιάννενα ή σε άλλη πόλη.

Στα Γιάννενα, βορινή πόλη της Ηπείρου, πήγε ο υπουργός Δημόσιας Τάξεως Ζέρβας (αυτός είχε, τον καιρό της γερμανοφασιστικής κατοχής, τα τμήματά του σ' αυτή την περιοχή) και προς τα κυκλωμένα κυβερνητικά στρατεύματα στην Κόνιτσα στάλθηκαν επείγουσες ενισχύσεις, και μερικές μάλιστα από την Αθήνα αεροπορικώς.

Σ' αυτό το διάστημα σύμφωνα με το σχέδιο του Δημοκρατικού Στρατού για το ενδεχόμενο πιο μεγάλης εχθρικής πίεσης τα τμήματά μας του Γράμμου κινούμενα προς Βορρά, απόκοψαν φάλαγγες οι οποίες άρχισαν την αντίθετη κίνηση προς το Νότο, προς την κατεύθυνση της πόλης Γιάννενα, βασικής πόλης της Ηπείρου, σε περιοχή που μέχρι τώρα συμμετείχε λιγότερο στην πάλη κι απ' τις δύο πλευρές (κυβέρνηση και Δημοκρατικός Στρατός). Το Γενικό Αρχηγείο αν και θεωρεί την επιχείρηση σχεδιασμένη, προτίμησε να δώσει άλλη διέξοδο.

Γενικά ο Δημοκρατικός Στρατός, στη δοσμένη στιγμή, μπόρεσε να αντεπεξέλθει στις επιθέσεις του εχθρού. Αναμφίβολα δεν έχει εξασφαλιστεί ακόμα η ενότητα της διοίκησης και η πολιτικοδιαφωτιστική δουλιά. Υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις σε στελέχη. Αλλά βασική αδυναμία αποτελεί η έλλειψη του εξοπλισμού του, ο εφοδιασμός του με τέτοιο υλικό το οποίο θα ανέβαζε την επιθετική του δύναμη, τη μαχητική του ικανότητα. Πολύ περισσότερο, που γενικά, το ηθικό του Δημοκρατικού Στρατού είναι υψηλό και οι τελευταίοι μήνες της μάχης σφυρηλάτησαν τη βασική μάζα των μαχητών.

Η λειτουργία του Ραδιοσταθμού του Δημοκρατικού Στρατού (ραδιοσταθμός της Ελεύθερης Ελλάδας) στις 16 του Ιούνη αποτελεί ασφαλώς μεγάλο βήμα στην πάλη του ΔΣ κι όλου του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος της χώρας.

Τον τελευταίο καιρό οξύνεται το επισιτιστικό πρόβλημα του στρατού μας. Στις γενικές δύσκολες συνθήκες της χώρας και με την ανάπτυξη του Δημοκρατικού Στρατού, προβλέπεται ότι στο μέλλον θα του ήταν πολύ δύσκολο να καλύψει με ανεφοδιασμό τις ανάγκες του σε τρόφιμα.

Αλλο βασικό πρόβλημα, για το οποίο επισύρουμε την προσοχή σας, είναι η ανάγκη να βοηθήσετε σε τούτο: Τα αδελφά μας κόμματα και οργανώσεις του εξωτερικού να δείξουν περισσότερη φροντίδα και να οργανώσουν πιο ουσιαστικά τη βοήθειά τους στην πάλη μας για να μπορέσουμε να καλύψουμε ένα μέρος έστω των αναγκών μας. Ιδιαίτερα παρακαλούμε να βοηθήσετε ώστε το γρηγορότερο ν' αρχίσει η καμπάνια για την υπεράσπιση του σ. Παρτσαλίδη και των άλλων στελεχών και μαχητών του ΕΑΜ, εναντίον των οποίων ετοιμάζεται δίκη για εσχάτη προδοσία. Προτείνουμε να σταλούν από το εξωτερικό στην Ελλάδα βουλευτές, δικηγόροι, μάρτυρες.

17/7/1947 Π

ΠΡΟΣΘΗΚΗ

Σχετικά μ' αυτή την έκθεση κοιτάξτε:

Α. Τα υλικά που στάλθηκαν με το προηγούμενο ταχυδρομείο:

1. Εκθεση του σ. Παρτσαλίδη του τέλους Μάη αυτού του χρόνου.

2. Εκθεσή μας για τις εμπόλεμες δυνάμεις στην Ελλάδα (μοναρχοφασίστες, Αγγλοι, Δημοκρατικός Στρατός) της 12 Ιουνίου 1947.

3. Ανακοινώσεις των Αρχηγείων του Δημοκρατικού Στρατού Δυτικής Μακεδονίας και Γράμμου - Βοϊου για τον Απρίλη - Μάη του 1947.

4. Υπόμνημα της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ στο Συμβούλιο Ασφαλείας της 9 Ιουνίου '47.

Β. Υλικά που στάλθηκαν μ' αυτή την ανασκόπηση:

1. Η τελευταία έκθεση Παρτσαλίδη (πριν τη σύλληψή του).

2. Γράμμα του σ. Στέργιου (οργανωτικά προβλήματα).

3. Γράμμα του σ. Στρίγκου που πρόσφατα τοποθετήθηκε, στις 20 Ιουνίου '47, καθοδηγητής της πολιτικής δουλιάς στο Αρχηγείο της Δυτικής Μακεδονίας.

4. Δύο άρθρα του Συνταγματάρχη W που αναδημοσιεύτηκαν από μας στο εξωτερικό σε ξεχωριστές μπροσούρες: Προβλήματα του Εμφυλίου Πολέμου (υπάρχει και δακτυλογραφημένη μετάφραση στα σέρβικα) και κριτική των επιχειρήσεων της "Ανοιξιάτικης Εκστρατείας".

Γ. Πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη:

1. Ο λόγος της αντιπροσωπείας του ΚΚΕ στο 9ο Συνέδριο του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος ("Ριζοσπάστης" 25 - 29. 6. 47).

2. Αρθρο του σ. Ζαχαριάδη "Ριζοσπάστης" 12. 6. 47.

3. Διακήρυξη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ της 8. 6. 47 - "Ριζοσπάστης" 12. 6. 47.

4. Κύριο άρθρο του Θεωρητικού οργάνου του κόμματος "Κομμουνιστική Επιθεώρηση" του Ιούλη 1947 - αρ. 7: "Προδοτική Συμφωνία" (συμφωνία Τσαλδάρη - Αμερικάνων)".