Ταχύτατες, αλλά αναμενόμενες, είναι οι αλλαγές στο γαλλικό στρατό. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας, Ζακ Σιράκ, ανακοίνωσε την προηγούμενη βδομάδα την κατάργηση της υποχρεωτικής γενικής στρατιωτικής θητείας και τη δημιουργία ενός εθελοντικού μισθοφορικού στρατού 300 χιλιάδων ανδρών. Η εξέλιξη αυτή ήρθε να προστεθεί στα γνωστά πλέον φαινόμενα σε αρκετές καπιταλιστικές χώρες, της ιδιωτικής αστυνομίας, των ιδιωτικών στρατιωτικών σωμάτων φύλαξης συνόρων, ακόμη και των ιδιωτικών φυλακών.

Πώς, όμως, έφτασε η γαλλική κυβέρνηση στην απόφαση αυτή; Η αστική τάξη της Γαλλίας, στην επανάσταση του 1789 ενάντια στη φεουδαρχία, δημιούργησε ένα μαζικό στρατό, αρκετά δημοκρατικά οργανωμένο, βασισμένο στις λαϊκές μάζες. Ο στρατός αυτός υπερασπίστηκε την πατρίδα από την εσωτερική και ξένη αντίδραση των φεουδαρχών. Οταν, όμως, η αστική τάξη εδραίωσε τη θέση της, αφόπλισε τις λαϊκές μάζες, στράφηκε στη δημιουργία στρατού μισθοφορικού, ολότελα πιστού και υποταγμένου σε αυτήν. Στη συγκρότησή του, χρησιμοποίησε μάλιστα τα πιο εξαθλιωμένα στοιχεία, το λεγόμενο λούμπεν προλεταριάτο, το οποίο, έχοντας χάσει κάθε ελπίδα και επαφή με την εργατική τάξη, έγινε ο πιο πιστός υπηρέτης της άρχουσας τάξης, αδίστακτος εγκληματίας για χάρη της.

Οταν, όμως, η ανάπτυξη του καπιταλισμού έφτασε στο ιμπεριαλιστικό της στάδιο, οι σχετικά ολιγάριθμοι μισθοφορικοί στρατοί δεν επαρκούσαν πλέον για τις ανάγκες των ιμπεριαλιστικών πολέμων. Υπήρχε ανάγκη να τροφοδοτηθεί ο στρατός με νέο και περισσότερο αίμα. Αποκορύφωση αυτής της διαδικασίας αποτέλεσε ο ιμπεριαλιστικός Α Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο ανταγωνισμός των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων για το ξαναμοίρασμα των αγορών σε όλο τον κόσμο οδήγησε σε μια πολυαίμακτη σφαγή των λαών. Οχι μόνο τραβήχτηκε μεγάλο μέρος του πληθυσμού στις πολεμικές δραστηριότητες, αλλά στρατιωτικοποιήθηκαν όλες οι πλευρές της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.

Η ενέργεια αυτή υπήρξε, όμως, μοιραία για την αστική τάξη. Η μαζική στράτευση της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων έδωσε αντικειμενικά τη δυνατότητα στο λαό να μάθει να χειρίζεται τα σύγχρονα όπλα. Αυτό που έμενε ήταν να μάθει ενάντια σε ποιον έπρεπε να τα στρέψει. Τούτο έγινε πρώτη φορά με τη μεγάλη Οχτωβριανή Επανάσταση και έτσι δημιουργήθηκαν οι λαϊκοί, δημοκρατικοί στρατοί, που υπήρξαν για δεκαετίες παράγοντες εθνικής και κοινωνικής απελευθέρωσης, υπερασπιστές της ειρήνης. Στις συνθήκες του μεταπολεμικού κόσμου, η Γαλλία, όπως και αρκετές (όχι όλες) ιμπεριαλιστικές δυνάμεις διατήρησαν την καθολική στράτευση, με τη μορφή της υποχρεωτικής θητείας και της επιστράτευσης, όποτε κρινόταν αναγκαίο, σε συνδυασμό με την ύπαρξη ενός επαγγελματικού σώματος αξιωματικών. Η επιλογή αυτή στηρίχτηκε στην ανάγκη ύπαρξης διαθέσιμης μαζικής στρατιωτικής βάσης για πιθανή επιθετική ενέργεια ενάντια στους λαϊκούς στρατούς των σοσιαλιστικών χωρών. Παράλληλα, η στρατιωτική εκπαίδευση καλλιεργούσε το πνεύμα υποταγής στους στρατευμένους νέους, συντηρούσε τις μιλιταριστικές διαθέσεις, ενώ, στη σοσιαλδημοκρατική εκδοχή της, προσποιόταν ότι ανταποκρίνεται στο λαϊκό αίτημα για συμμετοχή των εργαζομένων στην άμυνα.

Ωστόσο, η απήχηση του λαϊκού κινήματος έβρισκε αντανάκλαση, τόσο στους κληρωτούς, όσο και σε σημαντικό τμήμα των κατώτερων και μεσαίων αξιωματικών. Με ένα τέτοιο κλίμα, ο γαλλικός στρατός αδυνατούσε να παίξει με την ύψιστη αποτελεσματικότητα τον ενεργητικό ρόλο, για τον οποίο τον προόριζε η άρχουσα τάξη, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. Για την εσωτερική καταστολή, επιστρατεύτηκαν ολιγάριθμες σχετικά μονάδες καταστολής, άριστα εκπαιδευμένες και εξοπλισμένες, γερά δεμένες με την άρχουσα τάξη με δεσμούς αίματος, δηλαδή οικονομικούς και ιδεολογικούς.

Η τακτική της αστικής τάξης συνίσταται στη δημιουργία ζωνών της μίας μέσα στην άλλη. Αυτή που βρίσκεται πιο μέσα, η πιο ολιγάριθμη, είναι η πιο πιστή, και η πιο ισχυρή από άποψη επιχειρησιακή, συνήθως άγνωστη στην κοινή γνώμη(τύπου ιταλικής ΓΚΛΑΝΤΙΟ). Μετά είναι οι μυστικές υπηρεσίες. Κατόπιν έρχονται οι διάφορες "αντιτρομοκρατικές μονάδες", πιο μετά τα CRS (τα δικά μας MAT) και μόνο στο τέλος η Αστυνομία, η οποία είναι η λιγότερο αξιόπιστη, μια και εύκολα "διαβρώνεται" από το λαϊκό κίνημα, αφού οι συνθήκες εργασίας και ζωής των περισσότερων αστυνομικών πλησιάζουν αυτές του υπόλοιπου λαού. Στο στρατό αντιστοιχεί η ίδια τακτική. Ο σκληρός πυρήνας αποτελείται από την ανώτατη συνήθως ηγεσία του στρατού, τις ειδικές μονάδες και τους μισθοφόρους της Λεγεώνας των Ξένων. Οι τελευταίοι ήταν, ιδίως, εκείνοι που έκαναν όλη τη "βρώμικη δουλιά" στην Αλγερία κατά τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του λαού της και αλλού.

Σήμερα, που το λαϊκό κίνημα έχει εξασθενήσει, η αστική τάξη της Γαλλίας, διά στόματος Ζακ Σιράκ, εξαγγέλλει την πλήρη επαγγελματοποίηση του στρατού. Καταφεύγει και πάλι στις παλιότερες μορφές στρατιωτικής της οργάνωσης: Στη δημιουργία πραιτοριανών. Αυτό συμβαίνει γιατί η άρχουσα τάξη θέλει ένα πιο αποτελεσματικό στρατιωτικό σώμα, άρτια εκπαιδευμένο, φανατικά πιστό σε αυτήν και λιγότερο ακριβό, σε σχέση με τη διατήρηση σώματος κληρωτών με την έννοια ότι τουλάχιστον η σχέση "συνολικά έξοδα - τελικό αποτέλεσμα" κλίνει υπέρ του μισθοφορικού στρατού.

Για το τελευταίο, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η δυναμική του λαϊκού κινήματος έχει αναγκάσει τις γαλλικές κυβερνήσεις να εξασφαλίζουν ένα καλύτερο επίπεδο ζωής στους στρατευμένους, σε σχέση τουλάχιστον με τα ελληνικά δεδομένα. Από την άλλη, σε συνθήκες αδυναμίας του κινήματος, η μάζα των νέων που θα βρίσκονταν για ένα χρόνο στο στρατό, θα βρίσκεται τώρα στις ουρές των ανέργων, συμπιέζοντας αντικειμενικά τους μισθούς προς τα κάτω.

Πρόκειται για σαφή αντιδραστική στροφή. Ο ίδιος ο Σιράκ το δήλωσε κυνικότατα: Οι στρατιώτες αυτοί πρέπει να είναι έτοιμοι "να επέμβουν άμεσα και αποτελεσματικά σε όποιο σημείο του πλανήτη διακυβεύονται τα συμφέροντα της χώρας", δηλαδή του γαλλικού ιμπεριαλισμού και στο πλαίσιο του νέου ρόλου, που θέλει να διαδραματίσει στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Εύγλωττα, εξάλλου, είναι τα γεγονότα της σφαγής των φυλών Τούτσι και Χούτου στη Ρουάντα, που έγινε κατά παραγγελία του γαλλο-αμερικανικού ανταγωνισμού στην περιοχή. Γάλλοι πράκτορες, ειδικοί στον ψυχολογικό πόλεμο (και όχι μόνο), έπαιξαν δραστήριο ρόλο στην υποκίνηση των σφαγών. Οι Γάλλοι κομάντος έδειξαν επίσης την επιχειρησιακή τους ικανότητα και βαρβαρότητα ενάντια στους διαμαρτυρόμενους για τις πυρηνικές δοκιμές.

Αντίστοιχες είναι οι αλλαγές που προωθούνται και σε άλλα καπιταλιστικά κράτη, όπως και στο ίδιο το ΝΑΤΟ, αν και διαφοροποιούνται από χώρα σε χώρα, ανάλογα με το συσχετισμό δυνάμεων, τη γεωστρατηγική θέση της χώρας, την οικονομικο-στρατιωτική θέση της στο διεθνές καπιταλιστικό σύστημα, τις επιδιώξεις του ιμπεριαλισμού και της κάθε άρχουσας τάξης σε κάθε περιοχή. Πάντως, δεν αποκλείεται ο συνδυασμός των δύο μορφών οργάνωσης του αστικού στρατού (η συμπληρωματική προσφυγή στη στράτευση των λαϊκών στρωμάτων) να προτιμηθεί αργότερα και από τη Γαλλία αν οι στρατιωτικο-πολιτικές εξελίξεις απαιτήσουν αποθέματα έμψυχου υλικού, αίμα για τα κανόνια δηλαδή. Η λύση, βέβαια, που θα επιθυμούσε ο γαλλικός λαός δεν είναι η διατήρηση του σημερινού καθεστώτος. Αντίθετα, προσδοκά τη μεταβολή του συσχετισμού των δυνάμεων σε όφελος των εργαζομένων, την πραγματοποίηση βαθιών δημοκρατικών αλλαγών στη δομή του στρατού, την αλλαγή του προσανατολισμού του, την άμεση βελτίωση των συνθηκών ζωής των στρατευμένων νέων και των αξιωματικών, καθώς και την άμεση κατοχύρωση συνδικαλιστικών και άλλων δικαιωμάτων.

Δημήτρης ΚΑΛΤΣΩΝΗΣ