ΜΟΣΧΑ (ανταπόκριση ΒΛ. ΜΑΣΙΝ). -

Μέσα σε κλίμα ιδιαίτερης έντασης, την Κυριακή 16 του Ιούνη στη Ρωσία, για δεύτερη φορά στην ιστορία της θα εκλεγεί ο αρχηγός του κράτους - ο νέος Πρόεδρος. Αυτό το αξίωμα, που είναι ριζικά αντίθετο με το πνεύμα της σοβιετικής εξουσίας, εισήχθη το 1991, όταν στο δημοψήφισμα στις 17 του Μάρτη η πλειοψηφία των πολιτών της τότε ακόμα ΣΟΣΔΡ εκφράστηκε όχι μόνο υπέρ της διατήρησης της ανανεωμένης ΕΣΣΔ, αλλά και υπέρ της καθιέρωσης αυτού του αξιώματος. Ναρκωμένοι από την γκορμπατσοφική περεστρόικα, οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να φανταστούν ποιες συνέπειες θα έχει αυτή η απόφασή τους. Στις 12 του Ιούνη 1991 έξι άτομα αναμετρήθηκαν για το προεδρικό αξίωμα. Τρεις απ' αυτούς - Μπορίς Γιέλτσιν, Βλαντίμιρ Ζιρινόφσκι και Αμάν Τουλέφ - είναι αντίπαλοι και στις φετινές εκλογές.

Οι προεδρικές εκλογές διεξάγονται με βάση ειδικό νόμο, ο οποίος προβλέπει ότι η ημερομηνία διεξαγωγής τους ορίζεται από την Ανω Βουλή του Κοινοβουλίου. Η συμμετοχή στις εκλογές δεν είναι υποχρεωτική, αλλά κάθε πολίτης ηλικίας 18 χρόνων και άνω έχει το δικαίωμα να ψηφίσει στον τόπο διαμονής του ή, αφού πάρει από την εφορευτική επιτροπή ένα ειδικό δελτίο, μπορεί να ψηφίσει εκεί που θα βρεθεί την ημέρα της ψηφοφορίας. Οι υποψήφιοι για τη θέση του Προέδρου προτείνονται από ομάδες πολιτών ή από πολιτικά κόμματα και κοινωνικές οργανώσεις. Για την καταγραφή τους οι υποψήφιοι πρέπει να παρουσιάσουν στην Κεντρική Εκλογική Επιτροπή (ΚΕΕ) 1.000.000 υπογραφές υποστηρικτών τους. Στους εκλογικούς καταλόγους είναι εγγεγραμμένοι περίπου 106.000.000 ψηφοφόροι, οι οποίοι θα ψηφίσουν σε πάνω από 94.000 εκλογικά τμήματα. Αν στον πρώτο γύρο δε λάβει κανένας υποψήφιος το 50%+1 των ψήφων, τότε μέσα σε δυο βδομάδες από την ημέρα της επίσημης ανακοίνωσης από την ΚΕΕ των αποτελεσμάτων του πρώτου γύρου, θα διεξαχθεί ο δεύτερος γύρος, στον οποίοι μετέχουν οι δυο πρώτοι τις περισσότερες ψήφους. Νικητής τότε κηρύσσεται εκείνος που θα έχει την πλειοψηφία, που δεν είναι υποχρεωτικό να είναι πάνω από το 50%. Ωστόσο, αν ο αριθμός των ψήφων που δόθηκαν κατά και των δυο υποψηφίων είναι μεγαλύτερος απ' αυτόν που έχει αυτός που προηγείται, οι εκλογές θα θεωρηθούν άκυρες.

Δέκα είναι οι υποψήφιοι πρόεδροι μετά την απόσυρση από τον Αμάν Τουλέγεφ της υποψηφιότητάς του υπέρ του Γκενάντι Ζιουγκάνοφ. Τις περισσότερες προτιμήσεις των ψηφοφόρων συγκεντρώνουν ο νυν Πρόεδρος Μπορίς Γιέλτσιν (65 ετών) και ο πρόεδρος της ΚΕ του ΚΚΡΟ και υποψήφιος του λαϊκοπατριωτικού συνασπισμού Γκενάντι Ζιουγκάνοφ (52 ετών). Ακολουθούν ο πρόεδρος του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος Ρωσίας Βλαντίμιρ Ζιρινόφσκι (50 ετών), ο στρατηγός ε. α. Αλεξάντρ Λέμπεντ (45 ετών), ο πρόεδρος του κόμματος "Γιάμπλοκο" οικονομολόγος Γκριγκόρι Γιαβλίνσκι (44 ετών) και ο γνωστός οφθαλμολόγος Σβιατοσλάβ Φιόντοροφ. Μεταξύ των υποψηφίων είναι επίσης ο πρώην πρόεδρος της ΕΣΣΔ Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο πρόεδρος του φαρμακευτικού ομίλου "Φερέιν", δισεκατομμυριούχος, Βλαντίμιρ Μπριντσάλοφ, ο πρώην πρωταθλητής στην άρση βαρών Γιούρι Βλάσοφ και ο γενικός διευθυντής του ιδρύματος "Ρεφόρμα" Μάρτιν Σάκουμ. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις μόλις φτάνουν το 1 ή 2% των προτιμήσεων.

Ολοι οι υποψήφιοι, εκτός, φυσικά, από τον Γιέλτσιν, επικρίνουν δριμύτατα την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων και την κατάσταση στη χώρα. Οι Γιαβλίνσκι, Λέμπεντ και Φιόντοροφ επιχείρησαν να εμφανιστούν από θέσεις "τρίτης δύναμης" (ούτε Γιέλτσιν, ούτε κομμουνιστές), αλλά δεν κατόρθωσαν τελικά να τα συμφωνήσουν. Παρά την ομοιότητα των προγραμμάτων τους, που δεν τα έχουν όλοι δημοσιεύσει (τάξη, αναζωογόνηση της οικονομίας, καταπολέμηση της εγκληματικότητας, δημοκρατία, ελευθερία), οι υποψήφιοι, με εξαίρεση τον Ζιουγκάνοφ, τάσσονται υπέρ της διατήρησης (με ορισμένες διορθώσεις) της "πολιτικής των μεταρρυθμίσεων", δηλαδή θέλουν με κάποιο τρόπο έναν "καπιταλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο". Μόνο ο υποψήφιος του λαϊκοπατριωτικού συνασπισμού λέει ανοιχτά ότι ακριβώς αυτή η πολιτική πρέπει να αλλάξει ριζικά, ώστε να αποτραπεί η αναπόφευκτη χρεοκοπία της χώρας, να στραφεί η πολιτική και η οικονομία προς όφελος των εργαζομένων και τάσσεται υπέρ της σοσιαλιστικής προοπτικής ανάπτυξης της Ρωσίας.

Σε ό,τι αφορά τώρα την προεκλογική εκστρατεία, οι υποψήφιοι είχαν άνισους όρους. Ενάντια στις λαϊκοπατριωτικές δυνάμεις εξαπολύθηκε ένας ευρείας κλίμακας ιδεολογικός και ψυχολογικός πόλεμος από μέρους των κάθε λογής αντικομμουνιστών. Στην υπηρεσία του Γιέλτσιν τέθηκαν όλη η κρατική μηχανή και τα οικονομικά μέσα της Ρωσίας και όχι μόνο (τελευταίες πιστώσεις του ΔΝΤ), καθώς και όλα τα ΜΜΕ. Ο ρωσικός πληθυσμός δέχτηκε τα καταιγιστικά πυρά της εκστρατείας υπέρ του Γιέλτσιν, στην οποία συμμετείχαν διαφημιστές, δημοσιογράφοι, τοπικές αρχές, αθλητές, καλλιτέχνες ή μουσικά συγκροτήματα ροκ.

Την Τετάρτη, τελευταία μέρα, που με βάση το νόμο μπορούσαν να δημοσιευτούν αποτελέσματα δημοσκοπήσεων, οι ειδικοί ήταν πιο επιφυλακτικοί απ' ό,τι πριν. Ωστόσο, δίνουν την πρώτη θέση στον Γιέλτσιν (περίπου 35%) και τη δεύτερη στον Ζιουγκάνοφ (περίπου 25%). Ακολουθούν ο Λέμπεντ (περίπου 10%), ο Γιαβλίνσκι (8%) και ο Ζιρινόφσκι (6%). Επίσης, σημειώνουν ότι σημαντικό ρόλο θα παίξουν και οι ψηφοφόροι που δεν έχουν ακόμα αποφασίσει (περίπου 18%). Αποφασιστικός, φυσικά - αν μετά τις βομβιστικές επιθέσεις, τις δολοφονίες, απόπειρες δολοφονιών, οι εκλογές πραγματοποιηθούν - θα είναι ο δεύτερος γύρος. Εδώ μπορούν να προκύψουν απρόοπτα για τους κυβερνώντες, διότι πολλοί ψηφοφόροι του Ζιρινόφσκι ή του Λέμπεντ, του Φιόντοροφ και του Γιαβλίνσκι, που δεν επιθυμούν να βλέπουν άλλα 5 χρόνια τον Γιέλτσιν στο Κρεμλίνο, θα προτιμήσουν τον Ζιουγκάνοφ. Εκτός απ' αυτό, κατά τη γνώμη ορισμένων αναλυτών, μαζί και ξένων, το πέρασμα του Γιέλτσιν στο δεύτερο γύρο μπορεί να αποδειχτεί προβληματικό. Σύμφωνα με τον Ζιουγκάνοφ, η δημοτικότητα του Γιέλτσιν "αυξάνει με ταχύτητα ανάπτυξης του μπαμπού στις τροπικές χώρες" και στην περίπτωση αυτή η εικόνα μπορεί να είναι εντελώς διαφορετική, διότι στον Τύπο δημοσιεύονται διάφορα σενάρια του Κρεμλίνου (έχουμε γράψει σχετικά) για ακύρωση των εκλογών (μη αναγνώριση του αποτελέσματός τους) ή μη παράδοσης της εξουσίας, σε περίπτωση ήττας του Γιέλτσιν. Σχετικά μ' αυτό, η εβδομαδιαία εφημερίδα "Αργκουμέντι Ι Φάκτι" στη στήλη "φήμες") γράφει ότι στο Εκατερινμπούργκ (γενέτειρα του Γιέλτσιν) έχει κατασκευαστεί ένα παράλληλο με το Κρεμλίνο κέντρο επικοινωνιών που επιτρέπει στον Πρόεδρο να διοικεί και από εκεί τη χώρα.

Ετσι ή αλλιώς η 16η του Ιούνη μπορεί να αποτελέσει μια μέρα στροφής στην ιστορία της Ρωσίας, πιθανόν, όχι μόνο της Ρωσίας.