Εκατόν δέκα χρόνια μετά τη ματωμένη εξέγερση του Σικάγου για το 8ωρο που - όπως έγραφαν στα ψηφίσματά τους οι ξεσηκωμένοι εργάτες - "θα τους μεταμόρφωνε από ζώα σε ανθρώπους",φαίνεται ότι ο επίλογος εκείνης της ιστορίας δεν έχει ακόμα γραφτεί. Στη χώρα μας, στην Ευρώπη και τον κόσμο ολόκληρο, το συμβατικό ωράριο βρίσκεται στο στόχαστρο της πιο σφοδρής επίθεσης. Η αποδιάρθρωσή του κρίνεται - και σωστά - σαν το γκρέμισμα του θεμέλιου λίθου,πάνω στο οποίο βασίζονται όλες οι άλλες εργασιακές κατακτήσεις. Παρά τα μεγάλα χτυπήματα που έχει καταφέρει το κεφάλαιο σ' αυτό το μέτωπο, παρά την ψήφιση από τις κυβερνήσεις νόμων, οι οποίοι δεν έχουν να ζηλέψουν και πολλά από το νόμο του 1833 της Αγγλίας, που όριζε την"εργοστασιακή μέρα", στα πλαίσια της οποίας όλα επιτρέπονταν, η ΚΟΜΙΣΙΟΝ επιμένει στην έκθεση του 1995 για την απασχόληση: "Η αγορά της εργασίας κρίνεται ακόμα ανεπαρκώς ελαστική, ώστε να δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να οργανώσουν την παραγωγή τους και το εργατικό δυναμικό τους με τον αποτελεσματικότερο τρόπο, από άποψη κόστους, και να προσλαμβάνουν καθώς και να απολύουν εργαζόμενους όταν και όπου χρειάζονται"!

Ο χώρος του λιανικού εμπορίου θεωρείται - και δικαιολογημένα - ως ο πλέον πρόσφορος για το ξήλωμα του συμβατικού, του κανονικού ωραρίου. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι και στη χώρα μας και σε άλλες χώρες από αυτό το χώρο άρχισαν οι επιθέσεις, μέσω της απελευθέρωσης του ωραρίου ή, διαφορετικά, μέσω της αποδέσμευσης των ωρών λειτουργίας των καταστημάτων από τις ώρες εργασίας των εργαζομένων σ' αυτά.

Στην Ελλάδα οι πρώτες βολές ρίχτηκαν από την περίοδο της χούντας,οι οποίες όμως συνάντησαν σθεναρές αντιστάσεις.

Μετά την πτώση της χούντας, το θέμα άρχισε να φουντώνει, καθώς σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες η αποδέσμευση άρχισε να "περπατάει" και, μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις με τη συγκατάθεση, αρχικά, των συνδικάτων. Το 1976 στη γενική συνέλευση του ΣΕΛΠΕ το θέμα τέθηκε ως ζήτημα πρώτης προτεραιότητας για τα πολυκαταστήματα. Τη σκυτάλη παίρνει η τότε κυβέρνηση της ΝΔ και ειδικότερα ο υπουργός της επί της Εργασίας, Κ. Λάσκαρης,ο οποίος το 1977 επιβάλλει - μέσα από μια θύελλα αντιδράσεων εργαζομένων και μικρών εμπόρων - την τρίμηνη δοκιμαστική εφαρμογή της μερικής αποδέσμευσης.Ηταν ένα τρίμηνο που σημαδεύτηκε με μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις, που υποχρέωσαν την κυβέρνηση να επαναφέρει το κανονικό ωράριο. Οι εμποροϋπάλληλοι πέτυχαν εκείνη την εποχή να δουλεύουν 45 ώρες τη βδομάδα και μετά 42,5 με ταυτόχρονη λειτουργία των καταστημάτων. Στις τότε διαπραγματεύσεις ΣΕΛΠΕ - Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων, η θέση του πρώτου ήταν: "Δεχόμαστε τα πάντα, αρκεί εσείς να δεχτείτε την αποδέσμευση"!Ωστόσο το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα, βλέποντας μπροστά και εκτιμώντας με ακρίβεια τη θύελλα που θα ακολουθούσε την αποδέσμευση, αρνήθηκε και την παραμικρή υποχώρηση, συμπαρασύροντας στις θέσεις του, αλλά και στον αγώνα, και ρεφορμιστικές δυνάμεις.

Το θέμα επαναφέρει από το 1983 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ,για να εισπράξει την ίδια απάντηση. Εμποροϋπάλληλοι και μικροί έμποροι βρέθηκαν ξανά στο ίδιο μετερίζι ενός σκληρού αγώνα, με απεργίες, κλείσιμο καταστημάτων, συγκεντρώσεις, πορείες κλπ. Η αποδέσμευση αποκρούστηκε και τότε, αλλά θα είχε συνέχεια...

Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το 1988,με υπουργό Εργασίας τον Γ. Γεννηματά κατάφερε να κάνει πράξη, σε πρώτη φάση, το όνειρο του ΣΕΛΠΕ και να επιβάλει τη μερική αποδέσμευση υπό το πρόσχημα της προστασίας του περιβάλλοντος και της καταπολέμησης του νέφους! Τώρα τα καταστήματα μπορούν να είναι ανοιχτά 54 ώρες, ενώ υποτίθεται ότι κατοχυρώνεται το 40ωρο και το πενθήμερο για τους εργαζόμενους, πράγμα όμως που σχεδόν ποτέ δεν εφαρμόστηκε στην πράξη, αφού η επέκταση της μερικής απασχόλησης και του ωρομισθίου ήταν η πρώτη ολέθρια συνέπεια.

Πάνω στο έδαφος που έστρωσε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, η κυβέρνηση της ΝΔ το 1990 ψηφίζει το γνωστό πολυνόμο 1892/90,ο οποίος μεταξύ άλλων μετέτρεψε τη μερική αποδέσμευση ουσιαστικά σε πλήρη απελευθέρωση. Δυο χρόνια αργότερα με το Προεδρικό Διάταγμα 327 παραμερίζεται και το τελευταίο εμπόδιο, η πλήρης ασυδοσία στη λειτουργία των καταστημάτων θεσμοθετείται, ενώ ανοίγει ο δρόμος και για την κατάργηση της κυριακάτικης αργίας!

Μέσα σ' αυτό το σκανδαλώδες νομοθετικό πλαίσιο, μέσω του οποίου οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ έδωσαν "γην και ύδωρ" στο ξένο πολυεθνικό κεφάλαιο, που έχει εισβάλει για τα καλά στο χώρο του λιανικού εμπορίου και στις "παντρεμένες" μαζί του γνωστές αλυσίδες πολυκαταστημάτων, ξεδιπλώνεται η τελευταία επίθεση για την παράταση του ωραρίου μέχρι τις 8 το βράδυ του Σαββάτου!Επίθεση που, αν περάσει, προδιαγράφει και την τύχη της κυριακάτικης αργίας.

Μαίρη ΕΥΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ