Το τελευταίο συνέδριο της "Λίγκας του Βορρά", που έγινε το περασμένο Σαββατοκύριακο στο Μιλάνο, έδειξε ότι, στην Ιταλία, "ψήνονται" πολλά σενάρια. Σενάρια που, άλλωστε, έχουν όλα τα χαρακτηριστικά και των σεναριακών ανατροπών.

Το συνέδριο έγινε μέσα στο βαρύ και τεταμένο κλίμα της παραίτησης της κυβέρνησης Μπερλουσκόνι, στην οποία η "Λέγκα" συμμετείχε σε μια ανήσυχη συμμαχία, της δημιουργίας της κυβέρνησης Ντίνι, όπου η Λίγκα διχάστηκε, και της προσφοράς του χαρισματικού ηγέτη της Λίγκας "Σενατούρ" Ουμπέρτο Μπόσι να παραιτηθεί. Το συνέδριο σηματοδότησε και το ίδιο μια σειρά σοβαρά περιστατικά και, κυρίως, ένα διπλό:

α) Την αλλαγή του ονόματος του κόμματος που, τώρα, θα λέγεται "Λίγκα του Βορρά - Ομοσπονδιακή Ιταλία" και

β) Την αντιπαράθεση με ένα αντισυνέδριο, που έγινε στη Γένοβα τις ίδιες ημέρες και ίδρυσε την "Ομοσπονδιακή Ιταλική Λίγκα", στην οποία συμμετέχουν οι "πιστοί στον Μπερλουσκόνι".

Υστερα από το συνέδριο, δεν έχει πια μείνει καμιά αμφιβολία: Οποιες και αν είναι οι μετέπειτα εξελίξεις, η Λίγκα δε θα είναι ποτέ πια η ίδια.

Σε μια χώρα, όπου έχουν "βγάλει όνομα" οι φλωρεντινές συνωμοσίες, ασφαλώς, δε χρειάζονται πολλά περισσότερα για να αναρωτηθεί κανείς τι συνέβη...

Μια σύντομη αναδρομή

H "Λίγκα του Βορρά" υπήρξε ο καρπός μιας πολύπλοκης και πολύ ταχύρυθμης διαδικασίας που σημειώθηκε στον ιταλικό Βορρά στα μέσα της δεκαετίας του '80.

Μέσα σε συνθήκες μεγάλων διεθνών ανατροπών και εκτεταμένης στροφής της κυρίαρχης τάξης προς μια εντελώς διαφορετική οικονομικο - κοινωνική πολιτική(που άρχισε με τη δημιουργία τοπικών οικονομικών εντάσεων, για να καταλήξει σε μια ακόμη ανολοκλήρωτη πορεία μεγάλης οικονομικής επιδείνωσης), επανήλθαν στην επιφάνεια τα πολύπλοκα προβλήματα που συνόδευσαν τη δημιουργία, στα τέλη του 19ου αι., του ιταλικού κράτους. Κυρίως, επανήλθε η πολύ γνωστή και σχεδόν παροιμιωδώς διαφορετική ανάπτυξη Βορρά - Νότου.

Σε συνθήκες έντονης χωριστικής ατμόσφαιρας και, μάλιστα, προπαγάνδας σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν είναι παράξενο που, στις τόσο πρόσφορες γι' αυτό ιταλικές συνθήκες, το φαινόμενο πήρε αυτονομιστική και μισοχωριστική μορφή. Η μαζική του βάση ήταν η παραδοσιακή και καθόλου άγνωστη ή πρωτοφανής δυσαρέσκεια πλατιών μαζών της μικρής και μεσαίας αστικής τάξης της Λομβαρδίας και του Πεδεμοντίου για την ύπαρξη ενός Νότου που, πραγματικά ή φανταστικά, ζούσε αποκλειστικά χάρις στις βόρειες πιστώσεις. Πολύ γρήγορα, η"Λέγκα" πήρε τη μορφή ενός τεραστίου κύματος που σάρωσε όλο τον βορρά της χώρας. Τα πράγματα έφθασαν στο σημείο όπου είχε πια αρχίσει να διαμορφώνεται η εντύπωση και, μάλιστα, το συμπέρασμα ότι η ενιαία Ιταλία ανήκει πια στο παρελθόν και, στη θέση της, θα γίνουν δυο ή και τρία χωριστά κράτη.

Η παρέμβαση του ξενοδόχου

Συχνά, ξεχνιέται ότι η Ιταλία είναι ένα καπιταλιστικό κράτος, στο οποίο ο τελικός λόγος για τις πολιτικές και άλλες εξελίξεις ανήκει στις κορυφές του μονοπωλιακού κεφαλαίου, του οποίου, σημειώνουμε, η ιστορική έδρα βρίσκεται στο βορρά. Πρόκειται για μια αλήθεια ολοφάνερη, αλλά που πολλοί ξεχνούν ή κάνουν ότι ξεχνούν. Πρόκειται, ίσως, για μια αλήθεια που, πιθανότατα, είχε ξεχάσει και η ίδια η Λίγκα του Βορρά. Και, γι' αυτό, κάποιος έπρεπε να της την υπενθυμίσει.

Ο βόρειος αποχωρισμός είχε διπλή υποδοχή από τα μονοπώλια:

α) Ευνοϊκή. Σε μια περίοδο στροφής της μεγαλοαστικής τάξης προς νέα διαχειριστικά και πολιτικά πρότυπα, η πολιτική αυτή δύναμη θα μπορούσε να παίξει το ρόλο του "χρήσιμου μπουνταλά". Η υποκίνηση της δυσαρέσκειας, π. χ., ενάντια στις "πιστώσεις του Νότου" ταίριαζε με τους στόχους των μονοπωλίων που περιλάμβαναν ακριβώς την άμεση κατάργησή τους. Από την άλλη, η εμφάνιση μιας νέας και έντονα διαφορετικής πολιτικής δύναμης έπαιζε έναν κατ' εξοχήν αποδιοργανωτικό ρόλο σε ένα πολιτικό σύστημα που τα μονοπώλια είχαν ήδη βάλει "στο νυστέρι".

β) Επιφυλακτική ή και δυσμενή. Ο βόρειος αποχωρισμός έπρεπε να παίξει μόνο αυτό το ρόλο και να μην ξεφύγει από τον έλεγχο, δημιουργώντας τετελεσμένα γεγονότα. Τίποτε δε δείχνει ότι τα μονοπώλια είχαν πραγματικά στόχο τη διάσπαση του κράτους, που θα εξασθενούσε τη βάση εξουσίας τους, θα μείωνε την εμβέλεια των εφεδρειών τους και θα έκανε λιγότερο αποτελεσματική την ανταγωνιστική τους ικανότητα. Για να μη μιλήσουμε για το γεγονός ότι υπάρχουν ίσως και αθέατα παρασκήνια: Πολλά έχουν ειπωθεί, αν και όχι πάντα γραφτεί, για την παρέμβαση ξένων δυνάμεων στην εξέλιξη του αυτονομισμού του ιταλικού Βορρά.

Ετσι, όταν το καταδικασμένο σε θάνατο πολιτικό σύστημα είχε ήδη εκτελεστεί και η οικονομική πορεία δεόντως αναπροσανατολιστεί, έφθασε η ώρα σωφρονισμού της "Λέγκα" και της απαλλαγής από τις αυταπάτες της.

Μια άλλη στροφή

Ασφαλώς, είναι πολύ δύσκολο να θεωρήσουμε σαν τελείως τυχαίο το γεγονός ότι, στις αρχές του 1994, αρχίζει ξαφνικά να εμφανίζεται στην Ιταλία ένας νέος τύπος κομμάτων.Οχι ότι το φαινόμενο δεν προσέχτηκε. Αλλά προτάχθηκε, κυρίως, η πλευρά της στροφής προς την πολιτική αντίδραση. Εκείνο που δεν προσέχτηκε ήταν ένα άλλο, όχι λιγότερο ενδιαφέρον, στοιχείο: Ο τονισμός τουεθνικού χαρακτήρα του κράτους,σε προφανή αντιπαράθεση με τον τοπικισμό.

Ετσι, έχουμε τη μετονομασία του Ιταλικού Κοινωνικού Κινήματος σε ΕθνικήΣυμμαχία,μια αλλαγή καθόλου, κατά τη γνώμη μας, τυχαία. Εχουμε, όμως, και μια άλλη αλλαγή που επρόκειτο να παίξει πολύ πιο άμεσο ρόλο: Τη μυθιστορηματική και σχεδόν αστραπιαία εμφάνιση του κόμματος του Σίλβιο Μπερλουσκόνι.

Το κόμμα αυτό πήρε το κραυγαλέο όνομα "Φόρτσα, Ιτάλια! " ("Βάστα, Ιταλία!"). Τόσο το όνομά του όσο και η προεκλογική του προπαγάνδα είχαν έναν πολύ σαφή προσανατολισμό: Τη θορυβώδη και εντυπωσιακή έκκληση προς το πατριωτικό αίσθημα, την έκκληση προς τους "Ιταλούς" να αποτινάξουν το λήθαργο, να "πέσουν στη δουλιά" της αναστήλωσης μιας χώρας ήδη μεγάλης δύναμης, να ανοίξουν τα φτερά τους σε ένα λαμπρό μέλλον. Με μια συνιστώσα που έμενε στο σκοτάδι αλλά ήταν σαφής: Να μην ακούν, συνεπώς, τις τοπικιστικές και χωριστικές σειρήνες...

Η τελευταία αυτή συνιστώσα έγινε πολύ αισθητή στις εκλογές της 27ης - 28ης Μάρτη 1994: Οχι μόνο για πρώτη φορά η "Λίγκα του Βορρά" παρουσίασε μεγάλη υποχώρηση, αλλά και η "Φόρτσα, Ιτάλια!" κατέλαβε την πρώτη θέση, σημειώνοντας εντυπωσιακή επιτυχία ακριβώς στην καρδιά της περιοχής δράσης της Λίγκας.

Η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι, στην οποία η "Λέγκα", για πρώτη φορά, συμμετείχε, είναι έξω από το θέμα μας, εκτός από ένα σημείο: Αυτή η κυβέρνηση φαίνεται ότι σηματοδότησε και μονιμοποίησε τη διασπαστική μεταλλαγή της Λίγκας. Πράγματι, καθώς η κυβέρνηση αυτή παραιτείται, βλέπουμε:

α) Οργανωτική διάσπαση της Λίγκας του Βορρά, που αγκαλιάζει την υποστήριξη προς την απελθούσα κυβέρνηση ως τη δημιουργία αντιπάλου συνεδρίου.

β) Αλλαγή της ίδιας της φυσιογνωμίας της "Λίγκας", που αγκαλιάζει δυο καίριους τομείς:

- Η Λίγκα (σημειώνουμε, και στα δυο συνέδρια) γίνεται "ομοσπονδιακή", εξορκίζοντας τον αποχωρισμό.

- Η Λίγκα του Βορρά θέλει να γίνει "κεντρώο κόμμα", κατηγορώντας τον Μπερλουσκόνι και την "Ο.Ι.Λ." ότι αποτελούν δυνάμεις της Δεξιάς. Αυτό αποτελεί σημαντική εξέλιξη, καθώς οι θεατές της RAI γνωρίζουν καλά ότι, ως τώρα, οι εκπρόσωποι της Λίγκας βεβαίωναν ότι αποτελούν καθαρά τοπικό κόμμα, που δεν είναι ούτε της Δεξιάς ούτε της Αριστεράς, όροι που, έλεγαν, έχουν πια ξεπεραστεί.

Το γεγονός ότι τα φαινόμενα αυτά δεν είναι περιθωριακά, αλλά περιλαμβάνουν ως και τον Ρομπέρτο Μορόνι, πρώην υπουργό Εξωτερικών και αντικαταστάτη του Μπόσι στη Λίγκα, δείχνει ότι τα πράγματα πάνε πολύ πιο μακριά από τις απλές προσωπικές ή συγκυριακές προστριβές και αντιθέσεις.

Οπως φαίνεται, τα πραγματικά αφεντικά της Ιταλίας ξέρουν να προφυλάξουν τα αγαθά, των οποίων, ως γνωστόν, "το φυλάξαι χαλεπότερον του κτήσασθαι".

Α. Π.