Του Νίκου ΜΠΑΤΙΣΤΑΤΟΥ

Το περιβόητο μπλακ άουτ των ηλεκτρικών δικτύων στην περιοχή της Αττικής (δηλαδή η γενική διακοπή παροχής ηλεκτρικής ενέργειας) έφερε στην επικαιρότητα το θέμα της ΔΕΗ. Αρχισαν συζητήσεις για το ποιος φταίει. Η κυβέρνηση; Οι διοικούντες τη ΔΕΗ; Μήπως οι εργαζόμενοι σ' αυτή; Τα ραδιοτηλεοπτικά κανάλια, οι εφημερίδες, άρπαξαν την ευκαιρία για ατελείωτες συζητήσεις και αναλύσεις σχετικά με το μπλακ άουτ, τα αίτιά του και ποιος είναι υπεύθυνος για τα προβλήματα που παρουσιάζει η ΔΕΗ. Βέβαια, τα αστικά μέσα ενημέρωσης ούτε ήθελαν, ούτε μπορούσαν να προχωρήσουν σε βάθος και να προσπαθήσουν να βρουν τις βασικές αιτίες που δημιουργούν τις όποιες δυσλειτουργίες της ΔΕΗ, όπως και των άλλων ΔΕΚΟ. Η απάντηση στα προβλήματα αυτά, όπως θα φανεί και στη συνέχεια, είναι πολιτική, είναι αρρώστιες του κοινωνικού καθεστώτος που ζούμε, του καπιταλισμού και η όποια διαχείρισή του μπορεί να τα μειώσει ή να τα αυξήσει λίγο, όμως δεν μπορεί να τα εξαλείψει.***

Ας ξεκινήσουμε από το μπλακ άουτ, να δούμε το ιστορικό του κι έτσι να μπορέσουμε να κατανοήσουμε το τι έφταιξε. Είναι γνωστό ότι σχεδόν η μισή παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα μας καταναλώνεται στην Αττική, ενώ το μέγιστο μέρος της παραγωγής γίνεται στο Βορρά (περιοχή Πτολεμαϊδας), αφού εκεί βρίσκονται τα κυριότερα κοιτάσματα του εγχώριου λιγνίτη, που αποτελεί τη βάση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα. Ετσι είναι προφανής η ανάγκη, για ασφαλές δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, από το Βορρά στην Αττική. Υπήρχαν από παλιότερα 2 γραμμές μεταφοράς 400.000 βολτ, όμως κρίθηκε στις αρχές της 10ετίας '80, ότι θα έπρεπε να γίνει και 3η, αφού σε περίπτωση ζημιάς της μιας, θα ήταν δύσκολη η εξυπηρέτηση της Αττικής. Εγινε η μελέτη κι άρχισε η κατασκευή της, που με εξαίρεση περίπου 1,5 χιλιόμετρο, έχει τελειώσει εδώ και 10 περίπου χρόνια. Αυτό το 1,5 χιλιόμετρο περνάει από την περιοχή του Κρυονερίου, που εκείνη την εποχή, στο σημείο αυτό, δεν υπήρχαν κατοικίες και ήταν εκτός Σχεδίου Πόλης. Είχε ζητηθεί τότε από το ΥΠΕΧΩΔΕ να μην εγκριθεί Σχέδιο Πόλης, αλλά η περιοχή να χαρακτηριστεί ζώνη πρασίνου. Ομως στον καπιταλισμό τα πάντα μετριούνται με κέρδη, με χρήματα. Ετσι κάποιοι που σπεκουλάρουν με τη γη, κατάφεραν να περάσουν από το ΥΠΕΧΩΔΕ έγκριση Σχεδίου Πόλης, να πουλήσουν οικόπεδα και κάποιοι άνθρωποι, που είχαν ανάγκη από κατοικία, έσπευσαν να χτίσουν ένα σπίτι για να κάτσουν και σήμερα πραγματικά έχουν πρόβλημα.

Ετσι, όταν με την τελευταία θεομηνία, η μία γραμμή έπαθε σοβαρή ζημιά (απαιτούνται μερικές βδομάδες για να επισκευαστεί), ενώ η άλλη έπαθε ταυτόχρονα μικροζημιές (που αποκαταστάθηκαν σε κάποιες ώρες) η Αττική έμεινε χωρίς ηλεκτρική ενέργεια.

Μια πρώτη απλή απάντηση είναι ότι το ΥΠΕΧΩΔΕ φταίει, που έδωσε την άδεια. Ομως εδώ πρέπει να παρατηρήσουμε, ότι τέτοια φαινόμενα παρουσιάζονται διαρκώς με την κερδοσκοπία της γης. Φωτιές που καταστρέφουν δάση για δημιουργία οικοπέδων, άδειες οικοδόμησης περιοχών που καταστρέφουν το ίδιο το οικιστικό περιβάλλον είναι στην καθημερινή πρακτική. Αλλωστε η λέξη "κερδοσκοπία" για τον καπιταλισμό δεν μπορεί να έχει αρνητική έννοια, αφού η βάση του συστήματος και η λειτουργία του βασίζεται στο όσο γίνεται μεγαλύτερο κέρδος του κεφαλαίου. Αλλος μπορεί να πει ότι φταίνε αυτοί που έφτιαξαν τα σπίτια στην περιοχή. Ομως κι αυτοί έχουν ανάγκη κατοικίας, κι αφού το κράτος τούς έδωσε άδεια, προσπάθησαν να καλύψουν μια βασική τους ανάγκη. Τέλος, μπορεί κάποιος να πει ότι η ΔΕΗ φταίει. Ομως στην αρχική σχεδίαση δεν υπήρχε το εμπόδιο που παρουσιάστηκε στη συνέχεια. Θα μπορούσε βέβαια, όπως μπορεί και σήμερα να βρεθεί κάποια εναλλακτική λύση, που όμως σημαίνει πολλά δισεκατομμύρια δραχμές, που θα κληθεί να πληρώσει ο ελληνικός λαός. Η σωστή λοιπόν απάντηση είναι, ότι και το πρόβλημα του μπλακ άουτ δημιουργήθηκε από τον καπιταλιστικό τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας, όπου κυριαρχεί το κέρδος κι αγνοείται ο άνθρωπος. Ολα αυτά τα προβλήματα που αναφέραμε (π.χ., οικοπεδοποίηση με φωτιές, σπέκουλα γενικά της γης) θα μπορούσε εύκολα να λυθούν αν υπήρχε εθνικοποίηση της γης, όμως κάτι τέτοιο δε συμβαδίζει με την καπιταλιστική λογική

***

Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι και η ΔΕΗ, όπως όλες οι άλλες ΔΕΚΟ, λειτουργούν μέσα στα πλαίσια του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού κι επόμενα η δράση τους εξυπηρετεί πάντα το κεφάλαιο, κύρια μάλιστα το μεγάλο. Μέσα σ' αυτά τα πλαίσια, βλέπουμε μια σειρά από ενέργειες, που φαίνονται "εκ πρώτης όψεως" με τεχνικά - οικονομικά κριτήρια παράλογες, να πραγματοποιούνται. Εδώ δεν πρόκειται για λάθη, αλλά για συνειδητές επιλογές που επιβάλλει το αστικό κράτος, για εξυπηρέτηση του μεγάλου κεφαλαίου. Ενα τέτοιο παράδειγμα, είναι ο σταθμός της Φλώρινας που ανατέθηκε με τίμημα 60 - 80 δισεκατομμυρίων δρχ. μεγαλύτερο από το λογικό. Αλλο παράδειγμα είναι η υποβάθμιση (με τάση διάλυσης) τομέων της ΔΕΗ που ασχολούνται με μελέτες και υψηλή τεχνολογία (π.χ., υδροηλεκτρικά έργα, πληροφορική κλπ.), με αποτέλεσμα να προσφεύγουν σε ιδιωτικές εταιρίες (συνήθως ξένες) πληρώνοντας μεγαλύτερο τίμημα και υποβαθμίζοντας την ανάπτυξη τεχνογνωσίας στη χώρα. Ασφαλώς οι διοικούντες τη ΔΕΗ έχουν ευθύνη, όμως αυτοί διορίζονται από την κυβέρνηση και εφαρμόζουν την πολιτική της, που δεν είναι άλλη από την εξυπηρέτηση του κεφαλαίου. Βλέπουμε, π.χ., επί χρόνια να προβλέπεται η κατασκευή ενός μεγάλου σταθμού με λιθάνθρακα στο Αλιβέρι, που και οικονομικά συμφέρει και βοηθάει στην ασφάλεια της τροφοδότησης της Αττικής και θα δώσει δουλιά στην περιοχή Αλιβερίου (όπου η ανεργία αυξάνεται επικίνδυνα) και όμως τώρα τον καταργούν. Η δικαιολογία είναι ότι τα προγράμματα από 10ετή γίνονται 5ετή και δε χρειάζεται ο σταθμός την πρώτη 5ετία. Κι όμως, η σωστή τάση θα έπρεπε να είναι να αυξηθεί το 10ετές, σε 15ετές πρόγραμμα ή 20ετές κι όχι να γίνει 5ετές. Η ιστορία άλλωστε των κρατικομονοπωλιακών ρυθμίσεων ξεκινάει από την ίδρυσή της. Αναφέρουμε το χαρακτηριστικό παράδειγμα της σύμβασης της ΠΕΣΙΝΕ, που έχει δημιουργήσει σωρευτική ζημιά πάνω από 600 δισ. δρχ., δηλαδή περίπου το μισό ποσό του δανεισμού της ΔΕΗ. Η ΔΕΗ δηλαδή, θα είχε τα μισά περίπου δάνεια, αν δεν είχε τη σύμβαση με την ΠΕΣΙΝΕ. Και τώρα προσπαθεί να δώσει η κυβέρνηση μειωμένη τιμή κιλοβατώρας στην ΠΕΣΙΝΕ, δημιουργώντας πρόσθετη ζημιά στη ΔΕΗ.

***

Ολα αυτά τα αρνητικά, που αναφέρθηκαν παραπάνω, δίνουν την ευκαιρία στην κυβέρνηση και γενικά στα αστικά κόμματα, που έχουν υιοθετήσει το "Σύνταγμα του Μονοπωλιακού Κεφαλαίου" (Συνθήκη Μάαστριχτ και ΕΕ), να επιχειρηματολογούν για τη διάλυση ουσιαστικά της ΔΕΗ (σε 4 κομμάτια), την ιδιωτικοποίηση τμημάτων της (των πιο κερδοφόρων), να αποδέχονται αδιαμαρτύρητα την Οδηγία της ΕΕ για τα Συστήματα Ηλεκτρικής Ενέργειας. Ομως, πρέπει να σημειώσουμε ότι παρ' όλα τα στραβά που αναφέρθηκαν, σχετικά με τη ΔΕΗ, η ιδιωτικοποίηση ή η διάλυσή της θα έχει ακόμα χειρότερα αποτελέσματα για τον ελληνικό λαό, τους εργαζόμενους γενικά, αλλά και τους εργαζόμενους στη ΔΕΗ. Οπως έχει αποδειχτεί και διεθνώς, όπου ιδιωτικοποιήθηκαν οι Δημόσιες Επιχειρήσεις Ηλεκτρισμού (Μ. Βρετανία, Βραζιλία κλπ.), όλες οι επιπτώσεις για τους λαούς ήταν αρνητικές και μόνο το κεφάλαιο κέρδισε. (Αύξηση της τιμής της κιλοβατώρας για τα σπίτια, μείωση θέσεων εργασίας και μισθών, μη ύπαρξη μακροχρόνιου προγραμματισμού κλπ., και μόνο η τιμή των μετοχών αυξήθηκε κατακόρυφα). Αλλωστε και η προσπάθεια παλιότερα της κυβέρνησης Μητσοτάκη να ιδιωτικοποιήσει το σταθμό στο Λαύριο, απέδειξε ότι ο ιδιώτης είχε τιμή κιλοβατώρας, περίπου 40% ακριβότερη από ό,τι θα κόστιζε στη ΔΕΗ. Οι εργαζόμενοι στη ΔΕΗ ας μην έχουν επίσης ψευδαισθήσεις που κάποιοι καλλιεργούν. Η Οδηγία της ΕΕ, αν εφαρμοστεί, θα οδηγήσει σε μείωση θέσεων εργασίας, κατάργηση πολλών εργατικών κατακτήσεων, που επί δεκαετίες με αγώνες κερδήθηκαν, και θα είναι ωρολογιακή βόμβα για το ασφαλιστικό της ΔΕΗ.

***

Τελικά οι εργαζόμενοι της χώρας μας, εργάτες, μικρομεσαίοι αγρότες, μικρομεσαίοι επαγγελματίες, πρέπει να κατανοήσουν ότι και το θέμα της ΔΕΗ είναι πολιτικό. Πρέπει να μη δεχτούν ότι το άμεσο ή έμμεσο ξεπούλημα της ΔΕΗ ή τμημάτων της ευνοεί τη χώρα ή το λαό μας. Να αντισταθούν. Να σχηματίσουν όλοι μαζί μέτωπο (και οι εργαζόμενοι στη ΔΕΗ) που θα αγωνιστεί για μια ΔΕΗ που θα παραμείνει 100% στο δημόσιο, εκδημοκρατισμένη, με κριτήρια κοινωνικά - φιλολαϊκά, αλλά που θα αποτελεί και βασικό παράγοντα για την ανάπτυξη της χώρας, την παραγωγική ανάπτυξη, την επιστημονική - τεχνολογική ανάπτυξη. Μια ΔΕΗ στην υπηρεσία του λαού, όχι των μονοπωλίων.