"Ο Μαρξ ξαναχτυπά σ' έναν κόσμο απέραντης σιωπής".

"Οι "νικητές" υποκλίνονται, η πραγματικότητα τον δικαιώνει".

"Κάρολος χωρίς ...οικονομία: Περιβάλλον, αποξένωση, στρες, έγκλημα, χρήμα".

"Η ρεβάνς ενός ουτοπιστή".

"Η θυελλώδης ζωή ενός φλογερού επαναστάτη".

"Ξανά Μανά Μαρξ".

"Δεν ήταν ΙΝ, ήταν φευγάτος".

"Μαρξισμός άνευ ...διδασκάλου".

"Το βιβλίο που άρχισε ο Μαρξ γράφεται ακόμα...".

Ο Μαρξ ...τη γλιτώνει φτηνά, θεωρείται χρήσιμος έως αναγκαίος για την ανάλυση και την κριτική της σημερινής πραγματικότητας γενικά και της καπιταλιστικής οικονομίας ειδικότερα. Ωστόσο, και αυτό το αφιέρωμα, όπως οι περισσότερες σύγχρονες ενασχολήσεις, προσεγγίσεις, αναλύσεις του Μαρξ και του μαρξισμού είναι ενασχολήσεις, προσεγγίσεις και αναλύσεις για τον Μαρξ χωρίς το μαρξισμό. Η συνταγή γνωστή: Κουβεντιάζοντας για τον Μαρξ, αποφεύγεται επιμελώς - εκτός από μια αραιή υπενθύμιση, ίσως - η ουσία του μαρξισμού, δηλαδή η ανάγκη ανατροπής του υπάρχοντος κοινωνικοοικονομικού συστήματος. Μια και όχι λίγοι από τους συντάκτες του αφιερώματος έχουν προσχωρήσει - ή ήταν πάντα - στις πολιτικές δυνάμεις συντήρησης του καπιταλισμού, κατανοούμε πολύ καλά το βασικό κίνητρο αυτού του κοψίματος των φτερών του Μαρξ, δηλαδή του ανατρεπτικού περιεχομένου της διδασκαλίας του. Με τον Μαρξ, η Φιλοσοφία έχασε το θεωρητικό χαρακτήρα της και έγινε το θεωρητικό όπλο της πρακτικής δράσης. Τον περιορίζουν όμως στην ιδιότητα του κριτικού αναλυτή, του επιβεβαιωμένου ακόμα από τα ανώτερα στελέχη του τραπεζικού, του επιχειρησιακού, του οικονομικού, βιομηχανικού καπιταλιστικού κόσμου. Με διάφορα τσιτάτα αποφθεγμάτων τους αποδείχνεται πόσο δίκιο είχε ο Μαρξ.

Η σύνδεση, όμως, αυτών των στοιχείων με την πραγματικότητα, που με βάση τη θεωρία, την οποία όλοι λένε ότι πρεσβεύουν, ζητάει ανατροπή, πέφτει θύμα στο βωμό της εκλεκτικιστικής χρησιμότητας του Μαρξ.

Αντί αυτού, η λεζάντα των φωτογραφιών είναι παρμένη από τη μεγάλη οικονομική εφημερίδα "Γουόλ Στριτ Τζόρναλ", λέγοντας τα εξής: "Ο Μαρξ επινόησε έναν τρόπο έρευνας, προορισμένο να αναλύσει μια πραγματικότητα θαμμένη κάτω από την επιφάνεια της ιστορίας... Ο συνδυασμός από τον Μαρξ διόρασης και μεθόδου άλλαξαν μόνιμα τον τρόπο με τον οποίο η πραγματικότητα θα γίνεται αντιληπτή".

Ο Μαρξ χλευάζει τους ημιμαθείς μαθητές του, λέγοντάς τους: "Κι όμως, δε με καταλάβατε", θα πει ένας πρώην μαθητής του Μαρξ, που τα κατάλαβε όλα τώρα και γι' αυτό, σήμερα, δε δηλώνει μαρξιστής, όπως κάποτε, γιατί "κινδυνεύεις να ταυτιστείς με κάποιους, που ενδεχομένως δηλώνουν και αυτοί μαρξιστές, αλλά σας χωρίζει χάος". Ωστόσο, κατά τ' άλλα, επίκαιρος ο Μαρξ.

Εκεί διαβάζουμε πολλά και διάφορα αποφθέγματα μεγαλοεπιχειρηματιών, χρηματιστηριακών και τραπεζικών παραγόντων, έγκυρων οικονομικών εφημερίδων κλπ., που επιβεβαιώνουν τις διορατικότατες αναλύσεις του Μαρξ, σχετικά με τον κόσμο τους.

Τα στοιχεία, όντως, είναι πολύ ενδιαφέροντα. Γιατί, όμως, το έκπληκτο ύφος, που διέπει όλο το άρθρο; Ο αρθρογράφος προειδοποιεί τον αναγνώστη ότι μπορεί και να πάθει εγκεφαλικό, μόλις μάθει σε ποιους ανήκουν οι δηλώσεις, που αναφέρονται.

Γιατί, όμως, να κάνουν τόση εντύπωση τα "μαρξιστικά" λόγια των εκπροσώπων του μεγάλου κεφαλαίου;

Από τότε, που υπάρχει ο Μαρξ, το καπιταλιστικό κατεστημένο έχει δείξει, όχι μόνο μια φορά, ότι διαβάζει Μαρξ. Με την πράξη του έχει δείξει ότι μελετά τις αναλύσεις του Μαρξ, σχετικά με την κοινωνία του καπιταλισμού. Οχι βέβαια για να βοηθήσει στην ανατροπή του, αλλά για να γίνει πιο εξειδικευμένο στα μέσα και στους τρόπους καταπολέμησης της μελλοντικής ανατροπής του. Με λίγα λόγια: Για να γίνει μανούλα στην αντιμετώπιση της ταξικής πάλης, την οποία το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα γεννάει.

Χρειάζεται το κατεστημένο μαρξιστικές γνώσεις, διότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αναστολής της ιστορικής νομοτέλειας έχει σαν απαραίτητη προϋπόθεση τη γνώση αυτής της νομοτέλειας.

Επομένως, δεν πρέπει να κάνει εντύπωση ή έκπληξη, ούτε να γεννήσει ερωτηματικά το γεγονός ότι οι διάφοροι εκπρόσωποι του μεγάλου κεφαλαίου διαπιστώνουν την ορθότητα των αναλύσεων και των επιστημονικά θεμελιωμένων προβλέψεων του Μαρξ ότι γνωρίζουν τον Μαρξ όσο λίγοι μαρξιστές, ιδιαίτερα σήμερα που συσσωρεύονται επικίνδυνα οι αντιθέσεις και τα αδιέξοδα του καπιταλισμού.

Εδώ, όμως, θα τους χρειαζόταν και η ενασχόληση με τον πολυαποσιωπημένο Λένιν, το κομματιασμένο άγαλμα του οποίου στην ταινία του Θ. Αγγελόπουλου "Το βλέμμα του Οδυσσέα" ταξιδεύει με πλοίο φορτηγό από τη Ρουμανία στη Γερμανία, το τεντωμένο χέρι να δείχνει προς τον ουρανό. Ενα πλάνο, το οποίο αναφέρεται και στο αφιέρωμα στο "ΜΕΤΡΟ".

Θα αφήσουμε την ερμηνεία αυτής της εικόνας σ' όσους την έχουν δει. Τι θέλει, όμως, να συμβολίσει το αφιέρωμα μ' αυτήν την εικόνα, ότι ο Λένιν επιστρέφει στις ρίζες του μαρξισμού; Οτι δεν είναι ο λενινισμός, ο μαρξισμός της εποχής μας, της εποχής του ιμπεριαλισμού, ή να χρεώσουν στον Λένιν την ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων;

Ενα είναι γεγονός: Ο μαρξισμός της σύγχρονης εποχής, ο λενινισμός, η θεωρία της ανατροπής του καπιταλισμού στις σημερινές συνθήκες και όχι μόνο στις "καθυστερημένες" χώρες, η επεξεργασία της τακτικής και στρατηγικής για να πραγματοποιηθεί αυτή σήμερα, είναι εκείνο το οποίο αποσιωπάται στον κόσμο, στον οποίο "ο Μαρξ ξαναχτυπά". Είναι εκείνο που απουσιάζει, όχι μόνο από τις δηλώσεις των εκπροσώπων του μεγάλου κεφαλαίου, αλλά και των όψιμων "εγκωμιαστών" των "επιβεβαιωτών" του μαρξισμού. Η αναφορά - δειλά - δειλά - στο όνομα του Λένιν, η υπενθύμιση - ανάμεσα στις γραμμές - των ταξικών αγώνων ή η μνεία της θέσης του Μαρξ "δε φτάνει μόνο να εξηγήσουμε τον κόσμο, πρέπει και να τον αλλάξουμε" επιβάλλει να επικεντρώνουμε το ζήτημα στο "πώς" θα τον αλλάξουμε. Κι αυτό σημαίνει: Οχι ακαδημαϊκή συζήτηση για τον Μαρξ, όχι εγκωμιαστικά αφιερώματα γεμάτα από βολικές επιβεβαιώσεις του Μαρξ χωρίς συνέπειες, αλλά πρακτική εφαρμογή της ανατρεπτικής και ανοικοδομητικής για τη νέα σοσιαλιστική κοινωνία θεωρίας του.

Αννεκε ΙΩΑΝΝΑΤΟΥ