"Υπάρχουν ακόμα γελαστοί τσιγγάνοι". Αυτή είναι η φράση που συνοδεύει τον πρωτότυπο τίτλο της ταινίας του Τόνι Γκάτλιφ,για το νόημα της οποίας μάλλον κανείς δεν αμφιβάλλει, αφού είναι κομμάτι της ψυχής αυτού του περιπλανώμενου έθνους η αυθόρμητη αγάπη για κάθε τι που μπορεί να εξωτερικεύσει, να εκφράσει τα συναισθήματα των ανθρώπων του: η μουσική, ο λόγος, το κλάμα, ο έρωτας και φυσικά το γέλιο. Κι από αυτά τα ίδια συστατικά είναι φτιαγμένο το φιλμ του σκηνοθέτη, που γεννημένος στην Αλγερία, με τσιγγάνικο αίμα να κυλάει στις φλέβες του, έχει σχεδόν αφιερώσει το σύνολο της δουλιάς του στον κόσμο των Τσιγγάνων, στον πολιτισμό του λαού αυτού, στον οποίο ο Γκάτλιφ θέλει να ανήκει. Δεν υπάρχει στο "Gadjo Dilo" το επικολυρικό στοιχείο που χαρακτηρίζει τον "Καιρό των Τσιγγάνων", η ελαφριά σκιά μιας εξιδανίκευσης, η υποψία μιας διάθεσης μεγαλομανίας μέσα στο πνεύμα ενός "μαγικού ρεαλισμού" που διαπερνά την ταινία του Κουστουρίτσα. Υπάρχει όμως η ίδια βαλκάνια αίσθηση, αφού το σκηνικό της ταινίας είναι ένας τσιγγάνικος καταυλισμός σε ένα χωριό της Ρουμανίας. Κι ο Γκάτλιφ δε φτιάχνει μια ιστορία, όπου η αρχή και το τέλος παραμένουν αυστηρά μέσα στα όρια του τσιγγάνικου κόσμου. Φέρνει στο προσκήνιο τη σχέση του με την τοπική κοινότητα, αναδείχνει την αμοιβαία δυσπιστία, το ουσιαστικό κενό επικοινωνίας ανάμεσα σε δυο διαφορετικούς πολιτισμούς, το ρατσισμό που παίρνει τη μορφή ενός "μικρού" πογκρόμ με την επιδρομή των ντόπιων στον τσιγγάνικο καταυλισμό. Και με την παρουσία ενός ξένου, με την "υιοθεσία" του από το τσιγγάνικο χωριό, δίνει μια ιδέα ή κάνει μια ευχή για το πώς μπορεί να ξεπεραστεί το χάσμα. Πλάθοντας, παράλληλα, μια ερωτική ιστορία, δημιουργώντας το πολύχρωμο ψηφιδωτό ενός τρόπου ζωής, που η αλήθεια του δε χωρά στις μαγνητοφωνημένες κονσέρβες μιας επιστημονικής ή λαογραφικής καταγραφής. Ενός τρόπου ζωής με βαθιές ρίζες στο χρόνο, που βρίσκεται σήμερα πολύ κοντά στους σωρούς των σκουπιδιών, όσο κοντά βρίσκεται και στο πνεύμα της ελευθερίας.

(ΟΠΕΡΑ, ΔΑΝΑΟΣ, ΙΛΙΟΝ)

Βασισμένη σε ένα μυθιστόρημα του Μάικλ Κράιτον η "Σφαίρα", η ταινία του Μπάρι Λέβινσον ανήκει στην κατηγορία εκείνων των φιλμ, που χρησιμοποιούν το είδος της επιστημονικής φαντασίας, όχι για να εκμεταλλευτούν τις εντυπώσεις που προσφέρει η δυνατότητα των τεχνικών εφέ στην αφήγηση μιας τυπικής κατά τα άλλα περιπέτειας. Εδώ, όπως κατά πρώτο λόγο συμβαίνει με τις οριακές προσεγγίσεις του Κιούμπρικ στην "Οδύσσεια του Διαστήματος" ή του Ταρκόφσκι στο "Σολάρις" (καθώς και πρόσφατα στην "Επαφή" του Ζεμέκις, που βρίσκεται πολύ κοντά στη θεματολογία και τα ερωτήματα του Λέβινσον), η επιστημονική φαντασία γίνεται το όχημα για την πραγματοποίηση συλλογισμών, που ανάγονται σε ένα φιλοσοφικό, κοινωνικό ή υπαρξιακό πλαίσιο. Δίχως, πάντως να αποφεύγεται η αίσθηση μιας καθαρά νοητικής κατασκευής δομημένης έτσι ώστε, σαν κλειστό σύστημα, να εξυπηρετεί τον τελικό στόχο των δημιουργών του φιλμ - γεγονός που κοστίζει σε ένα βαθμό στην αβίαστη εξέλιξη του μύθου, το σενάριο τοποθετεί μια επιστημονική ομάδα στο βυθό του Ειρηνικού Ωκεανού με αποστολή την εξερεύνηση ενός βυθισμένου διαστημόπλοιου άγνωστης προέλευσης. Ενας ψυχολόγος (Ντάστιν Χόφμαν),μια βιοχημικός (Σάρον Στόουν) και ένας μαθηματικός (Σάμουελ Τζάκσον) θα βρεθούν εκεί αντιμέτωποι με ένα μυστηριώδες αντικείμενο, μια παράξενη σφαίρα, που μοιάζει με προϊόν ή μορφή ενός είδους εξωγήινης νοημοσύνης. Ενα ον με τη δική του ακατανόητη υπόσταση, που θα μπορούσε να είναι ένα δώρο ή μια κατάρα, ίσως ένας "Δούρειος Ιππος" αφημένος από κάποιον άγνωστο μπροστά στην πόρτα της ανθρωπότητας. Με την παρουσία της Σφαίρας συνδέονται διάφορα παράξενα περιστατικά στη ζωή της ομάδας, περιστατικά τρομαχτικά που εντάσσουν την ταινία στην κατηγορία του θρίλερ, καθώς φαίνεται ότι αυτή η "συσκευή" μπορεί να απελευθερώσει το ανθρώπινο υποσυνείδητο κάνοντας το εσωτερικό του περιεχόμενο πραγματικότητα. Είναι όμως ώριμος ο άνθρωπος για να του "δωρηθεί" μια τέτοια δυνατότητα; Η απέναντι στους βαθιά κρυμμένους του πόθους, απέναντι στις επιθυμίες του είναι ισχυρότερη η κυριαρχία των φόβων του;

(ΣΙΝΕΠΟΛΙΣ, ΑΤΤΙΚΟΝ, ΒΙΛΑΤΖ, ΙΝΤΕΑΛ ΜΑΡ., ΚΗΦΙΣΙΑ, ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ, ΝΙΡΒΑΝΑ, ΠΑΛΑΣ, ΤΙΤΑΝΙΑ, ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ, ΤΡΙΑΝΟΝ, ΦΑΛΗΡΟ, ΜΕΛΙΝΑ)

Οταν η περιουσία ενός Αμερικανού αγρότη, με δική του πρωτοβουλία, κομματιάζεται, για να μοιραστεί ανάμεσα στις τρεις κόρες του, μια ενέργεια από το παρελθόν απελευθερώνεται, για να αλλάξει για πάντα τη ζωή της οικογένειας, να καταστρέψει μια ενότητα που φαίνεται να έβρισκε το λόγο της ύπαρξής του στο αχανές αγρόκτημα των χιλίων εκταρίων, που τώρα χωρίζεται σε τρία ίσα μέρη. Και με τον τρόπο αυτό αναδείχνονται, έρχονται στο προσκήνιο τρεις διαφορετικοί χαρακτήρες, οι προσωπικότητες των τριών γυναικών, που μοιάζει να περιμένανε αυτή τη στιγμή για να εκδηλωθούν ορμητικά, να συγκρουστούν, να εκφράσουν αντιθέσεις που καιροφυλακτούσαν προερχόμενες από τη σχέση της καθεμιάς με τον πατέρα τους. Το παρελθόν γεμάτο άγνοιες και αποσιωπήσεις, γεμάτο από ένοχες αμαρτίες, έρχεται στην επιφάνεια, αποκαλύπτεται στο φως τινάζοντας από πάνω του το κάλυμμα ενός παγιωμένου συντηρητισμού, που με την ηθική του ακινησία και και το ειδυλλιακό πέπλο του μοιάζει να προορίζεται, για να αποκρύπτει τα προσωπικά και τα κοινωνικά τραύματα, να σκεπάζει την πραγματική ταυτότητα των ανθρώπων. (ΑΘΗΝΑ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΛ., ΑΝΝΑ ΝΤΟΡ, ΕΜΠΑΣΣΥ, ΖΙΝΑ, ΚΗΦΙΣΙΑ, ΜΕΤΡΟΠΟΛΙΤΑΝ, ΣΠΟΡΤΙΓΚ, ΧΑΪ ΛΑΪΦ)

Από τον Αλφόνσο Κουαρόν αυτή η ταινία αποτελεί μια ελεύθερη διασκευή του έργου του Κάρολου Ντίκενς σε μια κινηματογραφική μεταφορά που εκτυλίσσεται στη σύγχρονη εποχή. Χωρίς να απουσιάζει κάποια αισθητική εκζήτηση από την πλευρά της σκηνοθεσίας, το φιλμ μεταδίδει την κάποια μυστηριακή ατμόσφαιρα που διαποτίζει το έργο του Ντίκενς, το αδιόρατο μυστήριο που τείνει να ταυτίζεται με την ίδια τη ζωή των ανθρώπων, στον τρόπο που προσωπικοί δρόμοι πλέκονται μέσα από σχέσης πάθους, έρωτα, απόρριψης. Φτάνοντας σε κορυφώσεις και προορισμούς που μοιάζουν νομοτελειακοί, ακολουθώντας πάντοτε τα βήματα του τυχαίου. Βήματα που μέσα από το σκοτάδι του άγνωστου οδηγούν σε μια προσωπική εκπλήρωση σαν αντάλλαγμα στην κατάθεση του πόνου και της οδύνης. Στο κέντρο της ιστορίας βρίσκεται ο παιδικός έρωτας ενός μικρού ψαρά και αυτοδίδακτου ζωγράφου για ένα κορίτσι της αριστοκρατίας. Ενας έρωτας που παίρνει τις διαστάσεις εμμονής και γίνεται η αιτία για το νεαρό αγόρι να αναζητήσει την καλλιτεχνική επιτυχία. Επιτυχία που σαν θείο δώρο του προσφέρεται, χωρίς όμως αυτόματα να σημαίνει και την πραγμάτωση του σκοπού του. Με τον Ηθαν Χόουκ,την Γκουίνιθ Πάλτροου και τη συμμετοχή του Ρόμπερτ Ντε Νίρο.

(ΑΘΗΝΑΙΟΝ, ΣΙΝΕΠΟΛΙΣ, ΑΜΠΕΣΕ, ΑΠΟΛΛΩΝ, ΑΤΤΙΚΑ, ΜΑΡΟΥΣΙ, ΤΡΟΠΙΚΑΛ, ΣΙΝΕΡΑΜΑ, ΒΙΛΑΤΖ, ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ, ΑΘΗΝΑ ΑΓ. ΑΝΑΡΓ., ΑΝΤΑΜΣ, ΠΑΛΛΑΣ ΕΛΕΥΣ., ΑΠΟΛΛΩΝ ΠΕΙΡ.)

Ο Αρθουρ Κόναν Ντόιλ, "πατέρας" του Σέρλοκ Χολμς, και ο διάσημος μάγος Χουντίνι είναι δύο από τα πρόσωπα που παρελαύνουν μέσα στις εικόνες της ταινίας του Τσαρλς Στάριτζ,που καταγράφει και αφηγείται ένα αληθινό περιστατικό. Αληθινό και απίστευτο σήμερα, όπως και τότε στη διάρκεια του Α Παγκόσμιου Πολέμου, όταν βρήκε τη θέση του στον Τύπο της εποχής, διχάζοντας και δοκιμάζοντας την πίστη της κοινής γνώμης στα παραμύθια: Δυο μικρά κορίτσια είχαν την πράγματι σπάνια τύχη, να ανταμώσουν σε ένα ποταμάκι κοντά στο σπίτι τους με μια παρέα μικρών ξωτικών βγαλμένα, λες, από τις σελίδες του Πίτερ Παν. Και για να μην υπάρχουν αμφιβολίες, τα χαριτωμένα πλάσματα δέχτηκαν να φωτογραφηθούν από τον φακό των κοριτσιών. Οι συνέπειες αυτής της παράξενης συνάντησης και ο σάλος που προκάλεσαν οι φωτογραφίες πλέκουν τον μύθο του φιλμ, που ιδωμένος από την πλευρά των κοριτσιών χαρίζει ένα μαγικό παραμύθι στους σημερινούς συνομήλικούς τους θεατές, μαθαίνοντάς τους να πιστεύουν άφοβα σε ό,τι τους λένε τα μάτια τους και τα αυτιά τους. Και η καρδιά τους.

(ΑΓΚΟΡΑ, ΑΙΓΛΗ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, ΑΣΤΡΟΝ, ΑΤΛΑΝΤΙΣ, ΑΤΤΑΛΟΣ, ΒΙΛΑΤΖ, ΚΗΦΙΣΙΑ, ΜΕΤΑΛΛΙΟΝ, ΑΤΤΙΚΟΝ ΠΕΙΡ.)

Τελευταία για σήμερα η ταινία του Νίκου Κορνήλιου,μια ταινία της οποίας κανείς δύσκολα ίσως αποκρυπτογραφεί το νόημα, με τον θεατή να αποζημιώνεται πάντως από την εικαστική ποιότητα της ασπρόμαυρης φωτογραφίας τόσο στις εσωτερικές σκηνές όσο και στις εξωτερικές, οι οποίες στήνονται σε οικείες γωνιές αστικού τοπίου με μια φροντίδα και μια παρέμβαση τέτοια που του δίνουν μια άλλη ποιότητα ανοιχτή στο βλέμμα του θεατή. Δημιουργώντας εικόνες που θα μπορούσαν να βρουν τη θέση τους σε κάποια ανθολόγηση της πόλης στο σινεμά. Ο μύθος θέλει μια πόλη στερημένη από το νερό, εξαιτίας κάποιας προγενέστερης "ύβρεως", με τους λιγοστούς εναπομείναντες κατοίκους να ανακαλύπτουν ξανά τον εαυτό τους, τον κόσμο, τον έρωτα, τη θυσία στα χρόνια της ξηρασίας.

(ΑΤΤΙΚΑ 2, ΟΠΕΡΑ 2)

Αγης ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ